Streszczenie

…“Kim ja, kurwa, jestem?” pyta Nick Cave i nie sposób zaprzeczyć, iż jest to pytanie zasadnicze. Można by odpowiedzieć: “Zajrzyj, *****, Nick, do swych biografii i autobiografii, a wtedy się dowiesz”, ale nadzieję odbiera nam Adam Zagajewski: “ja, to ja ignorancji, ja, który nic nie rozumiem”. Ja “jest mną, a ja jestem nim, lecz ono nie przyjmuje nikogo, nawet mnie” (pominąłem elipsy). Ciągle jednak szukamy w biografiach i autobiografiach: kim jest ona, kim jest on, kim jest to ich “ja”...

Słowa kluczowe

Streszczenie

Drawing upon the theoretical writings of Tzvetan Todorov and Georg Lukács on the subject of the novel, this essay argues for more widespread recognition of the biography as a literary genre. It frames the genre of biography as a genre of radical incompleteness, discussing the search for verisimilitude and the tendency toward fragmentation in the biographer’s pursuit — a quality that describes not only the biographer’s sources, but also the contingent, broken nature of the intellectual and emotional space that both the biographical subject and the biographer herself inhabit.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Taking as a starting point the events of Donald Trump’s presidency, the healthcare crisis caused by the outbreak of Covid-19 pandemic, and the perception of the United States of America as a (fading) symbol of democracy, this essay investigates whether a balanced discussion on the contemporary image of America is still possible. As it is argued, such a balanced view might be achieved thanks to the genre of biography. Therefore, a subjective selection of biographies contributing to this view is presented, starting with those dedicated to Alexander Hamilton and George Washington and ending with the ones focusing on Michelle and Barack Obama; as it is shown, they allow us to investigate the complicated personages who contributed to the contemporary image of America.

Słowa kluczowe

Słowa kluczowe

Streszczenie

Responding to the distrust in biography, widely accepted in literary studies, this article attempts to rethink the relationship between the reader and the author, with a special emphasis put on the role of the biographer. Such a task might help us read such texts authored by Herman Melville as Pierre; or The Ambiguities, which tend to raise our amazement and anxiety with their autobiographical entanglement. Moreover, the analyses of reading habits of the Melville family are crucial if we endeavour to understand Herman Melville’s progressing cosmopolitism and cultural empathy, influenced by the black legend of his grandfather and his involvement in the genocide of Native Americans.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Debby Applegate and John Matteson, winners of the Pulitzer Prize in Biography in the consecutive years 2007 and 2008, both agree and disagree about the methods, aims, and ethical philosophy of biographical writing. Here, they converse about the negative stereotypes that biographers must overcome; the researching process; the moral nature of humanity; the relative value to the biographer of sympathy and cynicism; and much more.

Słowa kluczowe

Streszczenie

In her multifaceted, polyphonic essay “The Gift of Biography,” Caroline Stoessinger offers her reader an intimate insight into the emotional substratum of the ineffable bond between the biographer and her subject. The rapport, whose complex texture involves compassion, respect, and attentiveness, unwittingly manifests itself to the reader as the sine qua non condition of an authentic dialogue soon after he or she accepts Stoessinger’s invitation to join her in retracing the history of her friendship with Alice Herz-Sommer, the heroine of her internationally acclaimed book A Century of Wisdom. In the process of the shared recollection, the emotional horizons of the autobiographer and the reader fuse, allowing the latter to sense that the (auto)biography to which she or he has been made privy, has been gifted to them by the author, who has, imperceptibly, become a dear friend. Two selves sharing their inner lives – Herz-Sommer and Stoessinger, Stoessinger and the reader – share the space of authenticity, in which the hope that reverberates through the genius of Beethoven pierces the darkest of nights.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Two life writers in the same family--one neurotypical, one autistic—converse about the mountain of material they’ve produced: poems, memoir, essays, scholarship, and documentary film. Preferring to conceive of their work as interdependent and enmeshed, not bound by the strictures of identity politics and thus separate or conflicting, they advance a neurocosmopolitan and rhizomatous understanding of the self in words.  David James “DJ” Savarese is an artful activist, writer, teacher, and Co-Chair of The Alliance for Citizen-Directed Supports. An OSF Human Rights Initiative Youth Fellow (2017-19) and co-producer, narrator, and star of the Peabody award-winning documentary Deej: Inclusion Shouldn’t Be a Lottery, he publishes poems, creative nonfiction, and scholarly essays. Ralph James Savarese has authored five books and co-edited three collections, including the first on neurodiversity. He has received awards from the Herman Melville Society, the National Endowment for the Humanities, and the Mellon Foundation, which funded a neurohumanities fellowship at Duke University’s Institute for Brain Sciences. He teaches at Grinnell College.  

Słowa kluczowe

Streszczenie

Autor artykułu podejmuje próbę rekonstrukcji “przedstawialnego obrazu siebie” muzyka, pisarza i artysty scenicznego Nicka Cave’a. W centrum uwagi stawiam jego fotograficzne portrety, zwłaszcza te najbardziej emblematyczne i najczęściej multiplikowane, należące do ikonosfery rocka i kultury popularnej przełomu XX i XXI wieku – autorstwa holenderskiego fotografika Antona Corbijna. Namysł nad fotograficznymi reprezentacjami twarzy Cave’a rozszerzam jednak na jego najnowszą twórczość, obejmującą zarówno albumy muzyczne, jak i autobiograficzne filmy, takie jak 20 000 dni na Ziemi i One More Time with Feeling, oraz poemat Pieśń torby na pawia czy blog The Red Hand Files. Wszystkie te hiperteksty próbują dać publiczności poczucie uczestniczenia w metamorfozie, towarzyszenia artyście “za kulisami” scen i teatrów, w trasie, w pokojach i łazienkach hotelowych. Widzimy, jak ciało prywatne i biologiczne przeobraża się w ciało medialne, jak jest monumentalizowane na scenie i przed obiektywem, by w końcu stać się ciałem-znakiem i ciałem-towarem. I odwrotnie. Ta dialektyka intymności przybiera niekiedy formę ekshibicjonistyczno-voyeurystycznego paktu z publicznością w duchu selfie. Zarazem jednak Cave prowadzi tę grę tożsamościową bardzo świadomie i krytycznie. Zacierając granicę pomiędzy zmitologizowanym effigie scenicznym i biografią, aktualizuje Warholowską politykę “dawania twarzy” do warunków, jakie stwarza i jakich żąda synoptykalny system sławy i przemysł kultury XXI wieku.

Słowa kluczowe

Streszczenie

W nurcie współczesnych polskich spektakli biograficznych sporą grupę stanowią monodramy, inspirowane życiorysami słynnych osób. Jest to przejaw zainteresowania postaciami wyrazistymi, referencyjnymi – w przeciwieństwie do twórczości scenicznej końca XX wieku, z właściwą jej ekspansją bohaterów o nieukształtowanej bądź rozbitej osobowości. W artykule zanalizowane zostały monodramy-świadectwa i monodramy-rekonstrukcje. W pierwszym przypadku postać występuje jako medium nieobecnej rzeczywistości, świadcząc monologiem o sobie i o świecie zewnętrznym (to przykład tożsamości dialogowej). W drugiej odmianie monodramów dominuje ujęcie autotematyczne, co prowadzi do powstania sztuk meta-biograficznych (ukazana jest tożsamość performatywna, realizująca się w aktach kreacji własnego „ja”).

Słowa kluczowe

Streszczenie

Artykuł analizuje cykl poetyckich autoportretów Adama Zagajewskiego w kontekście esejów poety oraz współczesnych pisarzowi teorii, zwłaszcza dekonstrukcji Paula de Mana oraz filozofii duchowości Michela Foucaulta. Zgodnie z tą analizą autoportrety Zagajewskiego zbliżają się charakterem i funkcją do ćwiczeń duchowych opisywanych przez Pierre’a Hadota: poeta za ich pomocą próbuje przebudować swoją osobowość, projektując jej bogatszą i dojrzalszą postać, częściowo na wzór postaci mistrzowskich, takich jak Józef Czapski. Tak ujęta, twórczość Zagajewskiego zaskakuje bogactwem treści teoretycznych, których dotąd w niej nie poszukiwano.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Artykuł przedstawia interpretację postmodernistycznej epistolarnej powieści – Encyklopedierotyk ze względu na zastosowane w niej biofikcyjne i autofikcyjne strategie pisarskie oraz odtwarza dokonaną w utworze krytykę Fragmentów dyskursu miłosnego Rolanda Barthes’a. Pokazuje związki między rzeczywistą a zmyśloną biografią semiologa i odsłania znaczenie najistotniejszych “biograficznych przesunięć”.  Ujawnia relację między literackim sobowtórem Ewy Kuryluk i nią samą: pomiędzy bohaterką i autorką nie ma pełnej tożsamości. Charakter tej relacji jest metonimiczny: działania powieściowej Ewy są śladami poczynań pisarki, co prowokuje do zadania pytań o kwestię niemożności twórczej oraz o powód uczynienia Barthes’a główną postacią Encyklopedierotyku.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Artykuł proponuje nową perspektywę w badaniu auto/biograficznej twórczości potomków ocalałych z Zagłady, tj. potraktowanie biografii jako modusu drugopokoleniowej autobiografii. Na podstawie analizy książki Agaty Tuszyńskiej Oskarżona: Wiera Gran (2010) o ocalałej z Zagłady żydowsko-polskiej śpiewaczce autorzy argumentują, że w tym przypadku biografia ocalałej staje się laboratorium rozumienia własnego doświadczenia dla przedstawicielki pokolenia postpamięci. Artykuł ponadto pokazuje, jak w heterogenicznej formie gatunkowej auto/biografii niczym w soczewce skupiają się podstawowe problemy zarówno refleksji o Zagładzie, jak i badań nad życiopisaniem: kwestie identyfikacji, stosowności, wiktymizacji, autentyczności, prawdziwości czy konstruktów kulturowych dotyczących płci.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Celem artykułu jest wyodrębnienie nowej, nieantropocentrycznej formy pisania o przyrodzie. Analizując teksty antropolożki Anny Lowenhaupt Tsing, biolożki Urszuli Zajączkowskiej, historyczki nauki Helen Macdoland i filozofki Jolanty Brach-Czainy – wskazuję na chwyty charakteryzujące ich biopoetykę: immersyjność, rizomatyczność, asamblażowość i tentakularność. Nawiązując do formuły gatunkowej “pasażu tekstowego” (rozumianego szeroko, niekoniecznie jako pisanie i czytanie miasta) i wspierając się rozważaniami Rebeki Solnit, pokazuję, jakim ponadgatunkowym doświadczeniem jest dla flanerek wędrówka i włóczęga, które mogą zarazem być ucieczką z laboratorium. Zastanawiam się też, jak bardzo nieantropocentryczny może być tekst literacki.

Słowa kluczowe

Streszczenie

The purpose of the considerations presented in this article is to analyze the status of philosophy in terms of its problem-solving potential, or, more simply, to trace the possible topographies of a philosophical path. The point of departure, but also the central subject of my research, is a passage from Plato’s The Symposium (201d–204c), containing an emblematic, though ambiguous, description of a philosophical journey. The key problems that this description poses, particularly in the area of its metaphilosophical consequences, certainly deserve a more profound reflection. Therefore, in the subsequent sections of the article, I present – and critically discuss – some of the most significant interpretations of Plato’s passage, emphasizing their (meta) philosophical implications. The latter, in turn, are organized according to the categories of the modes of philosophy, as proposed by Sextus Empiricus (Pyr., I, 1–4). On the basis of the proposed reflection upon the topography of the philosophical path and upon the character of the generally accepted model of knowledge, I endeavor to provide an explanation that, while avoiding the reefs of dogmatic consequences of thinking about philosophy, would account for – and acknowledge – the uncertainty inscribed in philosophy, both with respect to particular resolutions and with respect to the possibility of its own self-fulfillment. For this purpose, other narratives of paths, journeying, and pursuits – metaphorically unlike those offered by Plato, prove useful.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Artykuł jest próbą podjęcia refleksji nad zjawiskiem nie-ludzkiej fotografii. Punktem wyjścia tekstu jest zwrócenie uwagi na fakt, że w dobie automatyzacji procesu fotografowania, zdjęcia wykonywane przez człowieka są tylko jednym z wymiarów współczesnej fotografii. Artykuł jest analizą projektów artystycznych Jona Rafmana i Michaela Wolfa, którzy wykorzystują fotografie wykonane przez automatyczne aparaty Google Street View. Eksponowanie pęknięć, szczelin i błędów tego systemu zbliża ich twórczość do tzw. glitch artu. Ważnym aspektem podejmowanej analizy jest refleksja nad wyobrażeniami związanymi z nie-ludzkim spojrzeniem, pytanie o prawdę fotografii oraz o to, w jaki sposób zbudowany jest interfejs Google Street View.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Celem tekstu jest przyjrzenie się kilku realizacjom motywu sobowtóra i ukazanie, w jaki sposób ta istniejąca w kulturze od wieków figura aktualizuje się w literaturze drugiej połowy XX wieku. Jaka jest relacja między tymi postaciami a tradycyjnie ujmowanymi doppelgängerami ukazującymi rozbicie i poczucie zagrożenia podmiotu? Czy zmiana, jaka zaszła w figurze sobowtóra, jest tylko powierzchowna, wynikająca z konieczności unowocześnienia wytartych motywów, czy też za taką modyfikacją postępuje również ewolucja przenoszonych znaczeń? Jako materiał badawczy posłużyły trzy polskie opowiadania fantastycznonaukowe, które powstały w obrębie różnych nurtów i w różnym czasie: “Holoman” Janusza Szablickiego i “Skasować drugie ja” Adama Hollanka oraz tekst “#Eudajmonia” Magdaleny Kucenty.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Nycz outlines the main trends of the New Humanities in the world - digital humanities, engaged humanities, cognitive humanities, posthumanism, art-based research, as well as the main debates and misunderstandings that have emerged over the last decade in the Polish context. An example of the evolution of ways of thinking and conducting research are the cultural-literary studies, CLS. This acronym stands for a variety of terms ranging from cultural literary theory to cultural-textual literacy.