Słowa kluczowe

Hannah Arendt |Dream Life |Romantic Imagination

Streszczenie

The article aims at presenting Hannah Arendt’s complicated relation with romanticism and romantic imagination and pays particular attention to dream life. It discovers that the theme of dreams-that-turn-out-to-be-real-life mysteriously appears throughout Arendt’s works. The primary source of this theme would be a self-reflective essay Die Schatten written in 1925 by 19-year-old Arendt, in which she admits that in dreams she lives “her proper life” (ihr eigentliches Leben) and feels internal harmony as well as harmony with the world. Interestingly, the essay ends with a wish to have, in the real life, scope for free verbal expression that would enable her to “release her soul,” thus to dwell in a real, non-perfect version of dreamlike harmony. This source—as well as other texts, including the book on Rahel Varnhagen and unknown youthful notes on Sophocles—allows me to find out that it is both tempting and justified to describe Arendt’s mature concept of political realm as a realm where the involuntary features of dreams, namely the perfect expression of uniqueness of the individual as well as his or her internal harmony and harmony with the world, are to some extent recaptured.

Słowa kluczowe

Counterfactual Imagination |Historical Novel |World War Two

Streszczenie

The article is aimed at analysing the role of counterfactual imagination in selected contemporary British historical novels which depict World War Two and, thus, attempt to reconstruct history. First, the importance of imagination in producing historical novels is discussed. Second, the role of and reasons for imagining are examined in view of counterfactuals. Then, counterfactual imagination that stems from creating fictional and alternative versions of events is illustrated with examples from contemporary British historical novels. The selected novels include Ian McEwan’s Atonement, Lissa Evans’s Their Finest Hour and a Half as well as John Boyne’s The Boy in the Striped Pyjamas. It is analysed how counterfactual imagination is depicted in the novels and what bearing it may have on this genre as well as the perception of historical events which are reconstructed by dint of fictionalisation.

Słowa kluczowe

dramat |surrealizm |racjonalizm |duch nowy |zaskoczenie |Apollinaire |Breton |Vaché |Soupault

Streszczenie

Apollinaire (1880–1918) użył po raz pierwszy słowa „surrealizm” w 1917 roku w odniesieniu do dwóch przedstawień – baletu Jeana Cocteau Parada i swego dramatu Les Mamelles de Tirésias (Cycki Tyrezjasza). Oznaczało ono dzieło będące efektem pracy artysty nowego, zarazem śmiałe, syntetyczne, racjonalne, zaskakujące, zabawne. André Breton (1896–1966), wielbiciel poezji Apollinaire’a, zapożyczył ten termin po śmierci poety dla określenia własnego nurtu artystycznego. Pod wpływem Jacques’a Vachégo, anarchisty i dadaisty, odciął się od estetyki Apollinaire’a i nadał słowu „surrealizm” diametralnie inne znaczenie, określone w Manifeście surrealizmu z 1924 roku.

Słowa kluczowe

awangarda |estetyzacja |miasto |wielozmysłowość

Streszczenie

Powieść Tadeusza Peipera pt. Ma lat 22 z roku 1936 została odczytana przy użyciu nowych narzędzi metodologicznych z obszaru antropologii literatury. Poddano analizie wrażenia sensoryczne odbierane przez podmioty literackie, a wywołane dzięki specyfice miasta. Wskazano tworzenie przez pisarza krajobrazów sensualnych (z podziałem na poszczególne zmysły) oraz zmianę perspektywy postrzegania Krakowa z historyczno-religijnego na nowoczesny i industrialny jako chwyt awangardowy, którego brak zarzucała Peiperowi krytyka, niedostrzegająca w prozaiku awangardzisty. Dodatkowym zamierzeniem było ukazanie Krakowa nie tylko jako tła akcji utworu, ale także jako osobnego bohatera powieści.

Słowa kluczowe

Lotos |Jerzy Żuławski |buddyzm |hinduizm |dusza ludzka |Upaniszady |Arthur Schopenhauer

Streszczenie

Niniejszy artykuł stanowi omówienie względnie samodzielnych pieśni V i VI poematu Lotos (1894–1898) Jerzego Żuławskiego w świetle filozofii staroindyjskiej. Głównym zagadnieniem, które podejmuje utwór młodopolskiego poety, jest kwestia wolności duszy ludzkiej uwięzionej w klatce ciała – temat niezwykle istotny dla twórców końca XIX wieku. We wskazanych pieśniach przedstawione zostały dzieje doświadczającego cierpień pierwiastka duchowego, ukazane przez pryzmat wedyjskich i buddyjskich kategorii filozoficzno-kulturowych, ze szczególnym uwzględnieniem myśli upaniszadowej. Autorka artykułu zaznacza również wpływ filozofii Arthura Schopenhauera na zachodnioeuropejskie postrzeganie religii buddyjskiej, co znalazło swoje odzwierciedlenie również w poemacie Żuławskiego.

Słowa kluczowe

surréalisme |boîte |assemblage |musée |Marcel Duchamp

Streszczenie

Cet article se propose d’étudier le phénomène de la boîte surréaliste, un concept artistique élaboré par Marcel Duchamp et développé par d’autres artistes du milieu surréaliste. La présentation de la dynamique historique du concept en question est enrichie d’une analyse de son potentiel symbolique, strictement lié à l’idée de la rencontre surréaliste proposée par André Breton.