Słowa kluczowe

Drakoncjusz |Luksoriusz |Florentinus |Romanobarbaricum |Wandalowie

Streszczenie

W niniejszym artykule poruszam kwestię sytuacji w Kartaginie pod panowaniem Wandalów (V/VI wiek n.e.) oraz skutki tego widoczne w twórczości ówczesnych poetów łacińskich zarówno w okresie tuż po najeździe barbarzyńców, jak i pod koniec ich rządów. Po przybliżeniu najważniejszych faktów historycznych (również na podstawie tekstów źródłowych) przechodzę do opisu rozwoju kultury, sztuki i literatury w Kartaginie pod rządami Wandalów, aby dać pełen obraz ówczesnej sytuacji. Następnie omawiam kolejno wybrane fragmenty poezji autorów pochodzących z Afryki Północnej: epyllionów mitologicznych Drakoncjusza, epigramatów Luksoriusza i Feliksa oraz pochwały autorstwa Florentinusa. Każdy z nich w inny sposób ukazał swój stosunek do barbarzyńskiej władzy – od wyrażenia nadziei na wieczne trwanie Imperium Rzymskiego i przetrwanie idei Roma aeterna po laudacje wandalskich władców i życzenia szczęśliwego życia dla ich potomków. Wszyscy jednakże przyczynili się do tego, że epoka klasyczna wciąż rozbrzmiewała, nawet w późnym antyku u schyłku imperium, że trwała przekazywana w klasycznych, rzymskich i greckich gatunkach literackich, nawet jeśli tworzona była ku chwale obcego ludu.

Słowa kluczowe

święta wiosenne |tradycje polskie i rosyjskie |Wielkanoc |noc świętojańska |Słowiańszczyzna

Streszczenie

Celem artykułu jest ukazanie tradycji obchodzenia niektórych świąt wiosennych w dwóch kulturach słowiańskich – polskiej i rosyjskiej. Uwaga autorki koncentruje się przede wszystkim na krótkiej charakterystyce danych obrzędów, jak również zaznaczeniu istotnych różnic i podobieństw w podejściu do tychże świąt przez Polaków i Rosjan. W badaniu wykorzystano perspektywę etnologiczno-historyczną, założono bowiem, iż to właśnie ona pozwala na najpełniejszą identyfikację elementów wspólnych oraz odrębności poprzez odwołanie do tradycji ludowej obu krajów. W czasie pracy nad tekstem opierano się zarówno na obserwacjach własnych, jak i monografiach uznanych autorytetów: Ludwika Bazylowa, Barbary Ogrodowskiej, Tadeusza Baraniuka, a także Borisa Jegorowa, Wadima Aleksandrowa, Orlando Figesa i innych.

Słowa kluczowe

Rosja |reportaż |rasizm |Bajkał

Streszczenie

Stosunek Polaków do Rosji zawsze był ambiwalentny – kraj ten pociągał i przerażał zarazem. Rosjanie prywatnie byli przyjaźni i otwarci, ale jako przedstawiciele władzy razili okrucieństwem i przemocą. W świadomości naszych rodaków były Związek Radziecki kojarzy się przed wszystkim ze zsyłkami, łagrami, Stalinem, dyktaturą, Syberią i Rosjanami alkoholikami. Reportażyści podejmują walkę z tymi stereotypami, ale najważniejsze jest to, że starają się dotrzeć do źródeł „rosyjskiej duszy”, aby zrozumieć, skąd bierze się uległość Rosjan wobec władzy i równoczesne poczucie wielkości i wyjątkowości. Taką dziennikarką jest Barbara Włodarczyk. Jako wieloletnia korespondentka Telewizji Polskiej w Moskwie mogła się przekonać o tym, jak wygląda Rosja XXI wieku. Za jej przyczyną powstał program Szerokie tory, w którym opisywała kraje byłego Związku Radzieckiego. W 2013 roku Włodarczyk wydała swój materiał w formie książkowej, nadając mu tytuł Nie ma jednej Rosji.

Słowa kluczowe

interpretacja |biografizm |krytyka historyczna |portret literacki |kulturowa teoria literatury |recenzje |pisma krytyczne

Streszczenie

Na podstawie wybranych tekstów krytycznoliterackich Adama Mickiewicza przedstawiam i interpretuję tworzone przez niego konstrukty krytyczne. Przedmiotem moich analiz jest szkic Goethe i Bajron z 1827 roku, przywołuję również recenzje Mickiewicza sprzed 1830 roku, które ukazują, jak krytyk interpretował utwory innych twórców, oraz pozwalają prześledzić jego deklaracje metodologiczne. W artykule podkreślam, iż poeta wyraźnie preferował model krytyki historycznej. Interesuje mnie również to, w jaki sposób Mickiewicz budował portrety literackie wybranych przez siebie autorów. Ponadto interpretuję wybrane strategie krytyczne zastosowane przez pisarza. Istotne tło moich rozważań stanowią uwagi Mickiewicza na temat jego własnej krytyki.

Słowa kluczowe

awangarda |Shuji Terayama |kino japońskie |performance |teatr |kultura japońska |transgresje cielesne |kontrowersje |skandal

Streszczenie

Niniejszy artykuł stanowi analizę odbioru sztuki Shujiego Terayamy w kontekście postulatów twórcy. Kontrowersyjne obrazy filmowe oraz odważne działania performatywne Terayamy do dzisiaj stanowią inspirację dla młodych pokoleń artystów niezależnych. Czerpiąc z teorii teatru okrucieństwa Antonina Artauda oraz nawołując do rewolucji seksualnej poprzez ukazanie transgresji cielesnych i odrzucenie norm społecznych, japoński artysta próbował przekazać widzom swoją wizję nowej, nieskrępowanej tradycją kulturową sztuki. W niniejszym artykule przedstawione zostały kontrowersje związane z odbiorem twórczości Terayamy, wynikające z niezrozumienia przez publiczność postulatów artysty.

Słowa kluczowe

memory studies |anthropology of space and place |family |home |attic |heirlooms |mementos |junks |family stories

Streszczenie

This paper is an anthropological essay about domestic space, things as the ‘kaleidoscope’ of the family past, but also an attempt to describe chosen aspects of the memory mechanism. Particularly, its base was the author’s question about ways of perceiving attics in old family houses by people involved in there, and about their view of the past in this context. Inspired by the ethnographic fieldwork done in Gąsawa (a village in Żnin County and Kuyavian-Pomeranian Voivodeship in north-central Poland) over the period 2013–2014, she decided to focus on the interpretative background of that research, and present a set of metaphors serving as guidance for the interpretation and some theoretical remarks. This can be necessary to make some universal meta-descriptions of the attic (as the ‘other’ place) and its practical and symbolical meaning, as well as to interpret any kind of narration (e.g. people’s stories) about those extraordinary places and things inside. To demonstrate this, the author created an idea of ‘the attic of memory’, by making use of spatial metaphors (in particular Reinhart Kosseleck’s conception of ‘layers of time’) and drawing inspiration from many different terms and categories offered by contemporary anthropology of memory and history. Specific attention, moreover, was paid to the objects in question (junks, revealed heirlooms and mementos) as so-called ‘biographical things’.

Słowa kluczowe

cierpienie |dyskurs medialny |stereotypy |dziecko |ludobójstwo |wojna

Streszczenie

Celem autorki jest analiza stereotypowych wyobrażeń dziecka, które przedstawiają dziennikarze „Gazety Wyborczej”, obrazując specyfikę konfliktu w Rwandzie w latach 1990–2016. W artykule prezentowane są wnioski z badań jakościowych – analizy 350 artykułów prasowych dotyczących tematyki ludobójstwa w Rwandzie. Obraz tragedii dziecka jako toposu empatycznego stanowi częsty temat analizowanych tekstów. Autorka wyróżnia i omawia cztery stereotypowe sposoby postrzegania dziecka: dziecko ofiara, dziecko okrutne, dziecko maskotka oraz mały wojownik.