Streszczenie

Refleksja o poetyckich portretach artystów i osobistościach życia kulturalnego, o konterfektach wielkich postaci, które zapisały się w dziejach sztuki, winna uwzględniać wielopłaszczyznowy dialog z dziełem i biografią twórcy, przybliżać poetyki, style, gatunki, rekonstruować sytuacje literackiego mówienia i przemawiania, rozpoznawać rodzaj więzi z uhonorowanym bądź wspominanym twórcą, odnosić się do istniejących opowieści, które nowy tekst uzupełniają i korygują. W tym sensie świadectwa są powiązane, umieszczone wśród innych głosów. Ich stopień wiarygodności może być różny, niekiedy nawet odległy od poświadczonej przez źródła faktografii. W  kulturowej przestrzeni, w której funkcjonują świadectwa poetyckie o ludziach sztuki, szczególne miejsce zajmują pożegnania – treny, żale...

Streszczenie

Było już dobrze po śniadaniu wielkanocnym. Genewa, wychodzić z domu się nie chce; za oknami srebrnosina mżawka. Przez mleczną zasłonę chmur próbuje się przedrzeć słońce. Poczekamy. Marta Rajchmanówna nie zeszła na dół. I tego dnia postanowiła w ogóle się nie ubierać. Śmieszyły ją te „staropolskie”, jak to nazywała z przekąsem, obrzędy. Agnostyczka, zdeklarowana przeciwniczka wszelkich imitacji, mogłaby być osobą wartościową, gdyby nie jej histeria, w porę niestety nie opanowana przez rodziców – co Roman zauważył już po trzech dniach pobytu. Niby kapryśny wdzięk młodej, świeżej i ładnej – a jednak posmak czegoś niewłaściwego. W znaczeniu, powiedzmy, niedostatku formy artystycznej podczas wykonywania słusznego poniekąd protestu...

Streszczenie

Pewnego pięknego czerwcowego dnia wstałem wcześniej niż zwykle, ubrałem się odświętnie, spakowałem skrzypce i wsiadłem do pociągu jadącego w kierunku Krakowa, udając się na egzamin do tamtejszej Wyższej Szkoły Muzycznej. Kilka względów zadecydowało o wyborze tego właśnie miasta na miejsce studiów: chęć zmiany środowiska (Śląsk, jako region przemysłowy, od samego początku jakoś nie pasował do moich planów życiowych), możliwość kontynuowania nauki u najlepszych w kraju pedagogów skrzypcowych, wreszcie potrzeba usamodzielnienia się...

Słowa kluczowe

Karol Szymanowski |Tatry

Streszczenie

Karol Szymanowski nie chodził po górach. Lata, które spędził u stóp Tatr – w Czerwonym Dworze, Limbie, potem w Atmie – przyniosły kompozytorowi dogłębną znajomość Zakopanego i Podhala, ale źle zaleczona w dzieciństwie kontuzja nogi oraz stopniowo rozwijająca się gruźlica nigdy nie pozwoliły mu na bezpośrednie poznanie skalnego świata. Nie mógł, jak na przykład Mieczysław Karłowicz, przemierzać Tatr na nartach, piesze wycieczki też nie były możliwe, wspinaczka wykluczona. Jednakże twórczość kompozytorska Szymanowskiego – zwłaszcza balet Harnasie – wykazuje głębokie zrozumienie kultury Podhala, nierozerwalnie związanej przecież z Tatrami.

Słowa kluczowe

Karol Szymanowski |Roman Palester

Streszczenie

Artysta, który został okrzyknięty „największą indywidualnością kompozytorską po Szymanowskim”, nie mógł przejść obojętnie i bez słowa wobec wielkiej postaci i swego mentora, wyznaczającego nowe kanony przedwojennej muzyki. Wspomnienia Jana Krenza z lat 40. XX wieku uświadamiają, że niecałe dziesięć lat po śmierci autora Harnasiów o Romanie Palestrze mówiło się już jako o spadkobiercy najbardziej znanego modernistycznego polskiego kompozytora – mistrza Szymanowskiego...

Słowa kluczowe

Karol Szymanowski |muzyczna interpretacja |liryka wokalna

Streszczenie

Karol Szymanowski uprawiał rozmaite gatunki liryki wokalnej przez całe życie. Spuścizna kompozytorska autora Słopiewni, obejmująca małe formy wokalne, składa się ze stu dwudziestu pieśni, które przeznaczone są zarówno na głos z towarzyszeniem fortepianu, jak i orkiestry. Część utworów została zebrana w jednorodne stylistycznie cykle, które tworzą dramaturgiczną całość zarówno pod względem muzycznym, jak i tekstowym, natomiast niektóre pieśni powstały jako pojedyncze dzieła. Początkowo kompozytor czerpał inspiracje z tradycji romantycznej, jednak w późniejszym okresie poruszony tradycją Orientu ukształtował własny język muzyczny. Pod koniec życia zaś Szymanowski zwrócił się ku rodzimemu folklorowi, w którym upatrywał niewyczerpane źródło muzycznych inwencji. W twórczości Karola Szymanowskiego można wyróżnić trzy okresy, zróżnicowane pod względem wykorzystania środków muzycznych. Jednocześnie ze zmianą języka muzycznego zmienia się tematyka tekstów wykorzystywanych w liryce wokalnej.

Słowa kluczowe

Karol Szymanowski |Dionizos |Król Roger

Streszczenie

O postaci Pasterza z opery Król Roger Karola Szymanowskiego zwykło się mówić jako o Dionizosie. Jednak to imię w ogóle w utworze się nie pojawia. Jest to istota na tyle wieloznaczna, że wielu badaczy, między innymi Tomasz Cyz i Bartosz Dąbrowski, wykazywało, iż ma ona cechy wspólne z Narcyzem, Erosem, Janem Chrzcicielem, Janem Ewangelistą. Niemniej najważniejszymi trzema obliczami tego polimorficznego bóstwa są: Mesjasz – Chrystus, Dionizos i Apollon.

Słowa kluczowe

Karol Szymanowski

Streszczenie

Wywodzący się z Mazowsza koronny ród szlachecki Korwin-Szymanowskich, herbu Ślepowron, wydał wielu zasłużonych dla Rzeczypospolitej potomków, wśród których znajdował się między innymi Maciej Szymanowski, wyprawiony w 1634 roku przez króla Władysława IV z poselstwem do papieża Urbana VIII do Rzymu. Protoplastą „kresowej” linii tego znakomitego rodu, z której wywodził się Karol Szymanowski – najwybitniejszy po Fryderyku Chopinie polski kompozytor – był Dominik Szymanowski, kasztelanic rawski, brat Józefa4 – modnego warszawskiego poety rokokowego, szambelana królewskiego, stałego bywalca słynnych „obiadów czwartkowych”, na które znany z uwielbienia dla sztuki Stanisław August zapraszał znaczących literatów stolicy...