Numer 40 (1/2016)
Redaktor: Natalia Anna Michna
Spis treści
Strony
Pobierz
Maciej Kałuża
Uznany za fundamentalistę. Uznany za kolonialistę. Inspiracje Mohsina Hamida Upadkiem Alberta Camusa
DOI: 10.19205/40.16.1
7 – 21
PDF

Słowa kluczowe

Albert Camus |Upadek |Mohsin Hamid |Uznany za fundamentalistę

Streszczenie

Artykuł, wprowadzając we współczesną problematykę badań nad twórczością Camusa, ma na celu analizę powiązania dwóch powieści – słynnego Upadku Alberta Camusa z 1956 roku i wydanego w 2007 roku dzieła Mohsina Hamida Uznany za fundamentalistę. Współczesna książka, stylem i formą, jawnie i zgodnie z intencją autora nawiązuje do dzieła Camusa sprzed ponad pięćdziesięciu lat. Celem autora jest wskazanie wątków, które, poza stylem literackim, łączą wskazane dzieła. Refleksji będą także poddane pewne różnice, wskazujące na problematyczność nawiązania Hamida do powieści Camusa.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Wojciech Klimczyk
Taniec Spinozy?
DOI: 10.19205/40.16.2
23 – 41
PDF

Słowa kluczowe

taniec |Spinoza |Steen |Tańcząca para

Streszczenie

W literaturze na temat Barucha Spinozy spotyka się nierzadko (choćby w popularnym omówieniu autorstwa Rogera Scrutona czy u Ernsta Cassirera) pogląd, że jego filozofia jest apoteozą bezruchu. Pojawiają się też rzecz jasna głosy odrębne, jak choćby ostatnio Agaty Bielik-Robson, odwołującej się do klasycznej interpretacji dzieła Spinozy autorstwa Gilles’a Deleuze’a, którą można nazwać witalistyczną. Jednakże nikt do tej pory nie próbował przyjrzeć się myśli autora Etyki z perspektywy tanecznej, a więc pokazać, że podstawową kategorią interpretacyjną, szczególnie jeśli chodzi o główne dzieło Spinozy, warto uczynić nie bezruch, ale poruszenie, uporządkowany, pełen życia ruch, taniec właśnie. Niniejszy artykuł proponuje taką interpretację, wysuwając tezę, iż myśl autora Etyki nazwać można filozoficznym tańcem. W tym kontekście zwrócona zostaje uwaga na intrygujące pokrewieństwo między najsłynniejszym portretem Spinozy a obrazem Jana Steena Tańcząca para (1663). Nic nie wiemy na temat tego, czy filozof i malarz utrzymywali wzajemne stosunki, a jednak warto przyjrzeć się tanecznemu duchowi, który przenika dzieło Steena i twórczość Spinozy, choćby po to, by rozprawić się ze stereotypem, że purytańskie społeczeństwo niderlandzkie tamtego okresu było niewrażliwe na piękno ruchu ludzkiego ciała.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Natalia Anna Michna
Sztuka Wielkiej Awangardy - sztuka intelektualnej rozkoszy?
DOI: 10.19205/40.16.3
43 – 54
PDF

Słowa kluczowe

elitaryzm |Wielka Awangarda |rozkosz |dehumanizacja |José Ortega y Gasset

Streszczenie

Artykuł stanowi próbę analizy sztuki Wielkiej Awangardy jako elitarnego (skierowanego do wąskiego grona odbiorców) doświadczenia estetycznego, którego pozytywnym zwieńczeniem jest świadoma rozkosz estetyczna. Analiza ta zostanie dokonana w perspektywie filozoficznych rozważań na temat sztuki awangardowej hiszpańskiego myśliciela José Ortegi y Gasseta. Przyjęta perspektywa badawcza pozwoli nie tylko na wskazanie głównych cech charakteryzujących i wyróżniających sztukę Wielkiej Awangardy, ale także na zarysowanie warunków intelektualistycznego zwrotu w sztuce europejskiej XX wieku. Zwrot ten sprzężony był z ideałem elitarności sztuki, wokół którego koncentrują się refleksje Ortegi y Gasseta pochodzące z wydanego w 1925 roku eseju pt. Dehumanizacja sztuki.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Patryk Miernik
O tym, dlaczego żołnierzowi nie należy się szacunek
DOI: 10.19205/40.16.4
55 – 70
PDF

Słowa kluczowe

nihilizm |egzystencjalizm |anarchizm |egoizm |instytucje |Jedyny |pacyfizm |Stirner

Streszczenie

Artykuł stanowi egzystencjalną próbę analizy figury żołnierza z punktu widzenia egoizmu filozoficznego oraz anarchoindywidualizmu Maksa Stirnera zawartego w Jedynym i jego własności. Rozpatrzone zostaną możliwe relacje między żołnierzem (bądź jednostką potencjalnie rozważającą wstąpienie do armii) a instytucją państwa zarówno w stanie wojny, jak i pokoju. Argumentacja wykaże, iż nie znajdą się przesłanki uzasadniające racjonalność służby wojskowej. Nihilizm stanowiska Stirnera zapewnia metaprzedmiotowość dyskursu w kontekście wszelkich doktryn tak politycznych, jak i etycznych, ograniczając się do argumentów czysto pragmatycznych.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Kamila Sosnowska
Tango złamanych serc. Wong Kar-wai o niespełnieniu
DOI: 10.19205/40.16.5
71 – 84
PDF

Słowa kluczowe

Wong Kar-wai |Manuel Puig |kino hongkońskie |literatura argentyńska |egzystencjalizm

Streszczenie

Tekst poddaje analizie film Dni naszego szaleństwa Wong Kar-waia z dwóch punktów widzenia: inspiracji literackiej i filozoficznej. W pierwszym przypadku chodzi o nawiązanie do powieści Przeklęte tango argentyńskiego pisarza Manuela Puiga. W drugim o zbadanie filozoficznej konstrukcji głównego bohatera. Tezą artykułu jest, że reżyser łączy w swoim filmie kultury azjatycką, południowoamerykańską i europejską w zaskakującej strategii fabularno-symbolicznej. A więc po pierwsze, wykorzystuje inspirację literacką, by skonstruować opowieść osadzoną w kontekście azjatyckim. Po drugie jednak, wynikające z niej wnioski przywołują filozoficzną tradycję europejskiego egzystencjalizmu. Każde z odniesień zostało opracowane przez Wonga w sposób mistrzowski.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Paulina Sury
Ornament a sztuka abstrakcyjna. Florenski, Kandinsky, Malewicz
DOI: 10.19205/40.16.6
85 – 104
PDF

Słowa kluczowe

kompozycja |konstrukcja |treść |forma |suprematyzm |dekoracja

Streszczenie

Artykuł stanowi próbę wykazania podobieństw między teorią ornamentu Pawła Florenskiego a teoriami sztuki abstrakcyjnej Wassilya Kandinsky’ego oraz Kazimierza Malewicza. Podstawą rozważań jest nietłumaczona dotąd na język polski książka Florenskiego pt. Анализ пространственности и времени в художественно-изобразительных произведениях (Analiza przestrzenności i czasu w dziełach sztuk plastycznych) oraz publikacje wymienionych artystów. W rozumieniu Florenskiego ornament nie stanowi jedynie elementu zdobniczego, ale jest przedstawieniem rytmu i struktury życia. Według rosyjskiego filozofa była to niezrozumiana przez jemu współczesnych i dlatego niedoceniana forma sztuki, odrzucana również przez abstrakcjonistów. Przybliżenie tez Florenskiego dotyczących ornamentu znajduje się w centrum poniższych rozważań. Zamierzam zrekonstruować jego rozumienie tak zwanych motywów dekoracyjnych oraz zastanowić się nad możliwością uznania ich za przypadki sztuki nieprzedstawiającej, którą Kandinsky – jako jej twórca – określił mianem realnej.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie
Bogusław Zmudziński
Giuseppe Arcimboldi – prekursor twórczości filmowej Jana Švankmajera
DOI: 10.19205/40.16.7
105 – 126
PDF

Słowa kluczowe

agresja |destrukcja |manieryzm |surrealizm |podmiot |przedmiot |gabinet sztuki i osobliwości |dialog |harmonia |Giuseppe Arcimboldi |Jan Švankmajer

Streszczenie

Twórczość czeskiego surrealisty, autora animacji przedmiotowych Jana Švankmajera od początku jego filmowej aktywności powiązana jest z działalnością malarską i kolekcjonerską Giuseppe Arcimboldiego – jednej z najciekawszych indywidualności XVI-wiecznego dworu habsburskiego, w tym zwłaszcza dworu cesarza Rudolfa II na praskich Hradczanach. Autora artykułu interesuje w szczególności konceptualny wymiar twórczości malarskiej manierystycznego prekursora, z jego koncepcją podmiotowo-przedmiotowej (i zarazem mikro-makrokosmicznej) harmonii, spełniającej się w idei uniwersalnego dialogu. W oczach surrealisty reinterpretującego dokonania poprzednika takie rozumienie dialogu wypiera współcześnie agresywny konflikt, którego rezultatem jest degradacja człowieczeństwa, a zarazem destrukcja rudymentarnego wymiaru relacji człowieka z otaczającym go światem.


INFORMACJE O AUTORZE

Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
Maciej Kałuża,
Kamel Daoud
Ludzie, którzy wychodzą od absurdu, kreują sens. Wywiad Macieja Kałuży z algierskim pisarzem Kamelem Daoudem
127 – 136
PDF

Streszczenie

19 października 2015 roku dzięki ogromnemu wsparciu Pań Mai Gańczarczyk i Małgorzaty Szczurek odbyłem wywiad z pisarzem, dziennikarzem i eseistą Kamelem Daoudem, którego debiutancka powieść Sprawa Meursaulta ukazała się właśnie w Polsce, w znakomitym przekładzie Małgorzaty Szczurek (Wydawnictwo Karakter). Spotkanie tłumaczył symultanicznie Pan Oskar Hedemann, któremu chciałbym serdecznie podziękować za pomoc. Przygotowując pytania do wywiadu, kierowałem się przede wszystkim chęcią zrozumienia relacji, jaka – poza ewidentnym nawiązaniem literackim i stylistycznym do Obcego i Upadku – istnieje pomiędzy refleksją Camusa a jej intrygującą recepcją w pierwszej powieści Kamela Daouda.


INFORMACJE O AUTORACH


Maciej Kałuża
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Kamel Daoud
independent researcher
Leszek Sosnowski
Talenty na miarę Krakowa
137 – 141
PDF

INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Pobierz cały numer
1 – 144
PDF
Instytut Filozofii
Grodzka 52
e-ISSN 2544-8242
Uniwersytet Jagielloński
31-044 Kraków