Numer 36 (1/2018)
utopie / iluzje / pragnienia
Redaktor: Beata Wojewoda
Spis treści
Strony
Pobierz
Wojciech Kalaga
Er(r)go...
5 – 8
PDF

Streszczenie

...ou-topos, nie-miejsce, a może eu-topos, dobre miejsce? W każdym razie utopia, albo też kontrutopia, antyutopia, dystopia, technoutopia, uchronia, metatopia, allotopia i wreszcie komputopia. I jeszcze ekotopia jako świat tylko możliwie dobry, a na tym nie koniec, bo także multimedialna symulacja jako utopia – mentalne zapętlenia ludzkości w utopotezji, nie-miejscach, w bez-czasie, w próżni, nieskończoności i nieograniczoności, krótko mówiąc, komputerowa narkotyzacja. Taka to nasza technocodzienność: przesunięcia ontologiczne, transwersalne przenikanie się wirtualności i realności, brak ochoty na wyjście z kreacji, deterytorializacja utopii...


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Śląski w Katowicach

Tadeusz Miczka
Rzeczywistość wirtualna jako utopia
11 – 25
PDF

Słowa kluczowe

utopia |rzeczywistość wirtualna

Streszczenie

Refleksję nad kulturotwórczym i komunikacyjnym potencjałem jednego z największych osiągnięć wysokiej technologii, jakim jest rzeczywistość wirtualna (RW), rozpoczynam od zestawienia opinii na temat kilku ważnych ludzkich potrzeb, które zostały wyrażone w odstępie prawie pięciu wieków od siebie. Desiderius Erasmus Roterodamus napisał Pochwałę głupoty w 1502 roku...


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Śląski w Katowicach
Grażyna Osika
Nieznośna utopijność utopizmu
27 – 36
PDF

Słowa kluczowe

utopia |utopizm |ekotopia |inżynieria cząstkowa

Streszczenie

Ten niezbyt elegancki pod względem literackim tytuł należy potraktować jako grę słów wskazującą na znaczenia, które mają zostać tu wydobyte. Po pierwsze, pojęcie „nieznośności” można rozumieć dwojako: jako nieusuwalną własność, coś nie do zniesienia, nie do przekroczenia, coś, z czym należy się pogodzić, uznać fakt za pewny, ale nieznośne to także emocjonalne obciążenie przekraczające siły, z którym dalej nie sposób żyć. W niniejszych rozważaniach nieznośność utopizmu należy odnosić do obu tych znaczeń...


INFORMACJE O AUTORZE

Politechnika Śląska
Mariusz Wojewoda
Etyka jako utopia społeczna. Analiza w perspektywie filozofii wartości
37 – 50
PDF

Słowa kluczowe

etyka |filozofia |etyka stosowana |utopia społeczna

Streszczenie

Tęsknota za lepszym światem stale towarzyszyła człowiekowi, szczególne wiele pism poświęconych utopiom powstawało w okresie renesansu i w czasach późniejszych, aż do początku XX wieku. Świadomość utopijna nie zgadza się na zasady obowiązujące w istniejącym świecie, które przeradzają się w jakąś formę działania rozsadzającego istniejący porządek społeczny...


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Śląski w Katowicach

Monika Małek-Orłowska
Przepis na dobre życie. O utopijności radykalnych koncepcji udoskonalania człowieka
51 – 63
PDF

Słowa kluczowe

transhumanizm |utopia |udoskonalanie człowieka

Streszczenie

Kto nie chciałby znać przepisu na dobre życie? Niemal każdy w jakiś sposób go szuka, podejmując mniej lub bardziej udane próby. Od dawna jednak wiadomo, że dobre życie w wymiarze indywidualnym nie musi przekładać się na dobrostan społeczny, gdzie potencjalnie każdy ma szansę na zrealizowanie swoich w tym względzie oczekiwań. Planowanie społecznych rozwiązań i modeli dążących do perfekcyjnego ideału było głównie domeną utopii, rozumianej jako narracja o idealnym społeczeństwie. Również współcześnie istnieją takie wersje utopii...


INFORMACJE O AUTORZE

Politechnika Wrocławska
Jacek Kempa
Zbawienie wobec historii. Próba teologicznej rehabilitacji pojęcia utopii
65 – 79
PDF

Słowa kluczowe

antropologia |utopia |teologia |zbawienie |chrystologia

Streszczenie

Teologia, według jednego z klasycznych jej ujęć, to intellectus fidei, racjonalny namysł nad treściami wiary. W polu tej refleksji znajduje się także wiara w zbawienie. Teologia traktuje zbawienie z najwyższą powagą, jako rzeczywistość niekwestionowaną w swym istnieniu, choć znajdującą się na krańcach poznawalności. W niniejszym artykule, zredagowanym przez teologa, będzie nas interesować jednak nie tyle próba opisu teologicznej „teorii zbawienia” , ile pewien rodzaj wpływu, jaki wywiera na kulturę samo przekonanie o jego istnieniu...


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Śląski w Katowicach
Beata Wojewoda
Człowiek w fantomatycznej rzeczywistości (według Summy Technologiae Stanisława Lema)
81 – 94
PDF

Słowa kluczowe

antropologia filozoficzna |literatura polska XX wieku |futurologia |Stanisław Lem

Streszczenie

Stanisław Lem, obok cenionych powieści i opowiadań fantastycznych, dobrze wpisanych w intertekstualną przestrzeń gatunku, jest także autorem esejów futurologicznych. W Summie technologiae forma literacka stanowi swoiste „medium poznawcze”, wobec niemożliwości opisania otaczającej rzeczywistości jako zwartej całości, umożliwia snucie filozoficznych dywagacji nie wprost, ale w kontekście futurologicznej narracji, zaopatrzonej w groteskowe egzempla...


INFORMACJE O AUTORZE

Politechnika Śląska
Marcin Mazurek
Miasta (nie)doskonałe: Utopia i dystopia w wybranych reprezentacjach nowoczesnej przestrzeni miejskiej
95 – 111
PDF

Słowa kluczowe

architektura |literatura |utopia |dystopia |symulakr |era wiktoriańska |wirtualne miasto |kapitalizm kognitywny |miasto idealne |rewolucja przemysłowa

Streszczenie

Punktem wyjścia niniejszego artykułu jest nieco oczywiste założenie, że konstruowanie nowoczesnej przestrzeni miejskiej – zarówno w wymiarze architektonicznym, jak i literackim czy artystycznym – ma mniejszy związek z ową przestrzenią pojmowaną w kategoriach czysto geograficznych czy estetycznych, a większy z określoną wizją tożsamości jej potencjalnych mieszkańców...


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Śląski w Katowicach

Izabela Kaczmarzyk
Utopia robotniczej Arkadii? (na przykładzie pracy Hermanna Reuffurtha „Giszowiec. Nowa górnośląska wieś górnicza”)
113 – 127
PDF

Słowa kluczowe

utopia |Górny Śląsk |Giszowiec |Hermann Reuffurth |studia regionalne

Streszczenie

Władysław Tatarkiewicz w swojej klasycznej już dzisiaj pracy O szczęściu poświęca jeden z rozdziałów rozumieniu tego tytułowego pojęcia w perspektywie utopii, zwracając uwagę, że szczęście doskonałe jest możliwe do osiągnięcia w innych warunkach niż zwykłe warunki życia. Przykładami takich innych warunków są jego zdaniem: inne światy (w znaczeniu nieziemskie, boskie), szczęście w świecie bajki, „mającym pewne cechy naszego świata, ale wolne od innych cech, które nasz świat zatruwają” (Eden), „szczęście w naszym świecie, ale w wyjątkowym czasie czy w wyjątkowym miejscu, przeważnie w czasie już niepowrotnie minionym, jak Złoty Wiek, i w miejscu niedostępnym i nieznanym jak Eldorado, lub też – znanym, ale wyidealizowanym, jak Arkadia”...


INFORMACJE O AUTORZE

Akademia Ignatianum w Krakowie
Daniel Pietrek
„Wtedy przyjdzie ktoś i przerzuci przez Kłodnicę most z papieru”. Górny Śląsk jako mit i utopia w twórczości Horsta Bienka)
129 – 148
PDF

Słowa kluczowe

utopia |Górny Śląsk |historia literatury |literatura niemiecka |literatura śląska |Horst Bienek

Streszczenie

Horst Bienek był do śmierci osobą bardzo znaną, wpływową i niezwykle cenioną w środowisku literackim RFN. Martin Broszat, ówczesny Dyrektor Instytutu Historii Współczesnej w Monachium, twierdził, iż spośród „wielkich powieściopisarzy”, którzy po 1945 roku opisali w swojej twórczości najnowszą historię Niemiec, to właśnie Horst Bienek...


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Opolski
Maria Banaś
Homo hierarchicus w nowoczesnej utopii (na przykładzie Roku potopu Margaret Atwood i Atlasu chmur Davida Mitchella)
151 – 165
PDF

Słowa kluczowe

utopia |Homo hierarchicus |Margaret Atwood |David Mitchell |socjologia literatury |podziały społeczne

Streszczenie

Niniejszy artykuł jest próbą socjologicznej refleksji nad literaturą. Przedmiotem analizy będzie powieść, potraktowana jako szczególny zapis charakterystyki pewnego typu modelu społeczeństwa...


INFORMACJE O AUTORZE

Politechnika Śląska
Bartłomiej Knosala
Myśl i działalność Buckminstera Fullera – od utopii technologicznej do świętej technologii
167 – 175
PDF

Słowa kluczowe

utopia |Buckminster Fuller |Scott Eastham |utopia technologiczna |święta technologia

Streszczenie

Amerykański wizjoner – Buckminster Fuller – jest jedną z najciekawszych osobowości twórczych XX wieku. Marshall McLuhan nazwał Fullera „Leonardem da Vinci naszych czasów” , odpowiadając w ten sposób na trudności związane z określeniem, czym zajmował się Fuller. Będący jednocześnie projektantem kopuł geodezyjnych, domów na maszcie, konstruktorem samochodów, kartografem, ekologiem, poetą i filozofem, Fuller sam siebie nazywał wszechstronnym projektantem (comprehensive designer)...


INFORMACJE O AUTORZE

Politechnika Śląska
Piotr Bogalecki
Lewą ręką. Polscy teoretycy poezji konkretnej jako konkretyści (Józef Bujnowski, Tadeusz Sławek, Piotr Rypson)
179 – 209
PDF

Słowa kluczowe

poezja konkretna |granice sztuki |Józef Bujnowski |Tadeusz Sławek |Piotr Rypson |konkretyzm

Streszczenie

Być może nieco mniej sprawna, lecz zawsze bliższa sercu – przywołana w tytule lewa ręka, niezależnie od konotowanych poglądów politycznych, odsyłać ma do metafory Jerome’a Brunera pochodzącej z opublikowanego w 1962 roku zbioru esejów O poznawaniu. Szkice na lewą rękę...


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Śląski w Katowicach

Małgorzata Poks
Biblia Jonasza: dekolonizacja chrześcijaństwa w kontekście północnoamerykańskim (recenzja)
213 – 221
PDF

INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Śląski w Katowicach
Małgorzata Szumna
Nieznośna lekkość pisania (recenzja)
223 – 228
PDF

INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Anna Kisiel
Jeffrey Weeks, What is Sexual History? (recenzja)
231 – 233
PDF

INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Śląski w Katowicach

Michał Kisiel
Christophe Bonneuil, Jean-Baptiste Fressoz, The Shock of the Anthropocene: The Earth, History and Us (recenzja)
235 – 237
PDF

INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Śląski w Katowicach

Pobierz cały numer
1 – 252
PDF
Uniwersytet Śląski w Katowicach
MNiSW: 100 p.
ISSN 1508-6305
Instytut Literaturoznawstwa
e-ISSN 2544-3186