Streszczenie

...czas masek, które chowamy w zanadrzu. Nie, raczej: które nas chowają w zanadrzu. A za nimi plączą się i skrywają tożsamości: tożsamość narodowa, tożsamość trędowatych, tożsamość prawdziwa, tożsamość szaleńców, heroiczna tożsamość narodowo-romantyczna, tożsamość żydowska, tożsamość sieciowa, tożsamość zwielokrotniona, tożsamość europejska, tożsamość nomadyczna, tożsamość własna, tożsamość ze stanów przejściowych, tożsamość mnoga, tożsamość posthumanistyczna, tożsamość gracza, tożsamość probabilistyczna jako wynik biomedykalizacji. Otwierające się i zamykające drzwi między jaźniami. Ja wewnętrzne i ja zewnętrze. A śmierć? Śmierć to też tylko drzwi...

Słowa kluczowe

ciało |balet |maska |siła

Streszczenie

Wojsko i balet to przestrzenie względem siebie „równoległe”, dopuszczające różne obrazy męskości i – jak mogłoby się wydawać – rządzone innymi prawami. Po jednej stronie, jeśli trzymać się stereotypowych wyobrażeń, mamy bowiem silnych mężczyzn-wojowników, po drugiej – kruchość i efemeryczność tańczących ciał. Oba rodzaje bycia w świecie łączy jednak imperatyw przebieranek, podporządkowanych mechanizmom jednoczesnego zasłaniania (słabości oraz niedoskonałości) i odsłaniania czy raczej hiperbolicznego akcentowania pewnych cech (odwagi i niezwykłości). Zarówno ciała żołnierzy, jak i ciała baletowe poddawane są procesom dyscyplinującym, które powołują do istnienia „ja” będące już nie tyle autokreacją, ile formą umożliwiającą funkcjonowanie w danym systemie reprezentacji...

Słowa kluczowe

maska |teoria komiksu |historia komiksu |analiza tekstu |Batman |superbohater

Streszczenie

W filmie Spider-Man: Homecoming, będącym jedną z kilku już filmowych adaptacji przygód komiksowego nastoletniego superbohatera znanego jako Człowiek-Pająk, pada niezwykle wymowna sentencja. Wygłasza ją nie kto inny, jak Tony Stark/Iron Man – kolejny z grupy herosów pochodzących, podobnie jak Spider-Man, z komiksowej rzeczywistości amerykańskiego wydawnictwa Marvel Comics...

Słowa kluczowe

Bruno Schulz |autobiografia |maska

Streszczenie

Recepcja dzieła Brunona Schulza skupiła się na relacjach rodzinnych, problematyce pamięci i skomplikowanego stylu, który miał unieść Wspomnienia o ojcu. Temat masek przyciągnął znacznie mniejszą uwagę badaczy, gdyż pozornie w tej prozie nie odgrywają one wielkiej roli: ani nie zakłada się konkretnych zakryć twarzy, ani nie wykorzystuje różnych literackich tradycji teatrów maskowych – co przecież dzieje się w licznych utworach powstałych w XIX i XX wieku. Mimo braku realnych – teatralnych czy rytualnych – masek sama kategoria pojawia się w prozie drohobyckiego autora bardzo często...

Słowa kluczowe

gry komputerowe |Henry David Thoreau |Walden |teoria kulturowa

Streszczenie

Wiele gier komputerowych umożliwia mniej lub bardziej swobodne kształtowanie postaci, którą się gra (player character), przy czym warto podkreślić, że już w latach osiemdziesiątych XX wieku postać ta była określana jako awatar, tak jakby gracz ucieleśniał się w fikcyjnym świecie w swoim komputerze...

Słowa kluczowe

film |tożsamość sieciowa |Atlas Chmur

Streszczenie

W narracjach science fiction XXI wieku figura cyborga została zastąpiona przez nową grupę bohaterów liminalnych: awatara, klony, świadomą sztuczną inteligencję, jednostkę genetycznie zmodyfikowaną oraz człowieka oderwanego od właściwej mu temporalności. Figura cyborga przestała być źródłem kulturowego, społecznego i politycznego niepokoju wraz z coraz większą integracją technologii w życie codzienne, którego stała się nierozerwalną częścią. Technologia, a z nią cyborg, nie stanowią już Innego ani nie zagrażają spójności tożsamości osobowej. Spójna tożsamość osobowa to natomiast kwestia problematyczna w przypadku wymienionych powyżej liminalnych postaci, dominujących w XXI wieku...

Słowa kluczowe

podmiotowość |medykalizacja |biomedykalizacja

Streszczenie

W ramach nauk o kulturze podmiotowość jest postrzegana w kategoriach wybitnie nieesencjonalnych jako swego rodzaju maska, którą jednostka jest zmuszona założyć adekwatnie do zastanych warunków społecznych i kulturowych. Podmiotowość jest konstruktem przypisywanym jednostce przez intersubiektywne struktury i instytucje kultury, w szczególności przez język. W przebiegu afazji mieszanej (afazja ruchowo-czuciowa) chory nie potrafi zrozumieć mowy innych ludzi ani swobodnie wypowiadać się przy użyciu wcześniej przyswojonego kodu językowego. Całkowitemu i często nieodwracalnemu uszkodzeniu ulega zatem ta część (nie)świadomości jednostki, która w rozumieniu części psychologów, a także językoznawców oraz filozofów strukturalnych i poststrukturalnych jest ukształtowana przez doświadczenie posługiwania się językiem, który w tym kontekście jest postrzegany zarówno jako mowa społeczna (tj. metoda komunikowania się), jak i mowa wewnętrzna, czyli medium kształtowania się i rozwoju świadomości (Lew Wygotski) i nieświadomości jednostkowej (Jacques Lacan)...

Słowa kluczowe

Bruno Schulz |maska

Streszczenie

Budowle z oparów i szmat to architektura, którą cytowany powyżej poeta francuski przeciwstawia „porządkowi wielotysiącletniemu” i „geometrii” 2 rzeczywistości nakreślonej przez ludzkość, pragnąc przy tym, by konfrontacja ta poskutkowała ujawnieniem marności tegoż porządku. Przyjmowanie tak rebelianckiej postawy wobec zastanych realiów jest dla pisarstwa Henriego Michaux charakterystyczne, lecz nie stanowi przyczyny, dla której jego słowa rozpoczynają niniejszy tekst. Tym, co nas w tych kilku wersach interesuje, jest właśnie dobór budulca, a konkretnie – „łachmany” oraz „roztwór mgły”. Drogą analogii możemy bowiem od tej pary przejść do innego zestawienia, którego części składowe wywodzą się z twórczości literackiej i myśli krytycznej Brunona Schulza...

Słowa kluczowe

Albert Cohen |Oblubienica Pana |karlica

Streszczenie

Piękny, na pierwszy rzut oka doskonale zasymilowany Żyd Solal Solal zostaje po napaści nazistów odratowany przez garbatą karlicę. W piwnicy, w której mieszka karlica Rachela, ona zakłada kartonową koronę, dla niego przeznaczony jest tekturowy nochal. Jeszcze przed założeniem korony ona zdaje mu się piękna. Garbata, pozbawiona szyi, o kanciastej, wielkiej głowie, karlica Rachela Silberstein jest zmuszona do ukrywania się przed nazistami...

Słowa kluczowe

postkolonializm |postsekularyzm

Streszczenie

Mimo iż trudno wyobrazić sobie zjawisko, które byłoby mocniej splecione z procesami kolonizacji i dekolonizacji niż sekularyzm (stanowiący na pierwszy rzut oka jeden z głównych składników eksportowanego przez Zachód projektu modernizacji), liczba odniesień do niego w postkolonialnym pisarstwie i wypracowanej przezeń teorii krytycznej, zwłaszcza przed rokiem 2010, wydaje się szczupła...

Słowa kluczowe

modernizm |Japonia |estetyka |literaturoznawstwo |komparatystyka |antyutopia |Ryūnosuke Akutagawa

Streszczenie

Łatwo jest wznieść się na poziom apatycznego zobojętnienia, tak samo jak przekroczyć ledwie widzialną granicę oddzielającą je od anestetycznego oglądu rzeczywistości. W obu przypadkach w grę wchodzi dwoista figura tego, co doznawane i postrzegane oraz, świadomie lub nie, niedopuszczane do recepcji. Na tej cienkiej granicy, zgodnie z prawami chwiejnej równowagi, balansuje percepcja estetyczna opowiadania Ryūnosuke Akutagawy W krainie wodników...

Słowa kluczowe

historia |narratologia |Paweł Jarodzki |artbook

Streszczenie

Artbook to określenie, które najlepiej oddaje poddawaną analizie pracę Pawła Jarodzkiego. Dlaczego artbook? Interesująca jest już sama dychotomia znaczeń, która pojawia się w rozumieniu tego angielskiego słowa. Anglicyzm ten, tak chętnie wykorzystywany również przez polskich badaczy, rozpatrywany może być na rozmaitych płaszczyznach. Najprościej, artbook byłby książką artystyczną, wyróżniająca się pod względem estetyki oraz prezentowanego poziomu artystycznego. Warto jednak rozpatrywać go również w kategoriach tego, co stanowi jego zawartość. Będzie to kolejna z możliwych propozycji rozumienia wspomnianego terminu – zbiór prac artystycznych ujętych w klamrę książki...