Słowa kluczowe

patrystyka |chrześcijańska recepcja |ekloga |Hieronim ze Strydonu

Streszczenie

Nie sposób odmówić późnostarożytnemu dziedzictwu Ojców Kościoła przemożnego wpływu na wszystkie późniejsze rozstrzygnięcia, które zapadły w ramach szeroko pojętych dyskursów historycznego chrześcijaństwa. Obok autorytetu Pisma Świętego nauczanie patrystyczne stanowiło niezwykle istotny punkt odniesienia dla rozlicznych dyskusji i polemik toczących się w obrębie chrystianizmu na przestrzeni wieków...

Słowa kluczowe

XVIII wiek |Franciszek Dionizy Kniaźnin |Eurydyka |Orfeusz

Streszczenie

Jaki obraz Eurydyki wyłania się z naszej świadomości? Spójrzmy na definicję słownikową: Eurydyka – postać z mitu greckiego i licznych dzieł literackich. Driada leśna, ukochana i żona Orfeusza, z którym zamieszkała w dzikiej Tracji. Jej związek z Orfeuszem był niezwykle szczęśliwy aż do momentu, kiedy został przerwany przez śmierć Eurydyki. Okoliczności tej śmierci były szczególne: podczas samotnej przechadzki po pustynnej głuszy, żona Orfeusza została napadnięta przez niejakiego Aristajosa, który usiłował ją zgwałcić. W ucieczce na oślep Eurydyka nastąpiła na jadowitego węża i zmarła od jego ukąszenia...

Słowa kluczowe

Johann Baptist Schiedemayr |19th-century church music |requiem |Pauline friars’ musical culture |Dominican friars’ musical culture |Kraków musical culture |church music reception

Streszczenie

The music of Johann Baptist Schiedermayr (1779–1840), one of the most popular religious composers of the first half of the nineteenth century, whose works were disseminated throughout Central Europe and played by almost every church music ensemble, remains a fascinating phenomenon for modern scholars and musicians alike. Although the chronology of Schiedermayr’s life has been reconstructed and is generally known to scholars, we still possess insufficient knowledge about his specific works. Nevertheless, the study of his compositions and their extraordinary reception could provide an insight into the relationship between the artist, his creative output, and its resonance. While the overall picture of Schiedermayr’s art still awaits thorough research, the paper is intended to provide a case study that may contribute to further work on the music of the Linz composer. Basing my argument on two requiems by Schiedermayr and their source, which are preserved in the archives of Polish church chapels, I will subject the two pieces to a musical analysis and present their further transformations as performed arrangements of the liturgical text...

Słowa kluczowe

intertekstualność |nawiązania muzyczne |proza dziewiętnastowieczna |Eliza Orzeszkowa

Streszczenie

Muzyczność prozy Elizy Orzeszkowej to temat nadal rzadko eksploatowany przez literaturoznawców. Autorka Nad Niemnem najczęściej generuje przedteksty w postaci krótkich wzmianek w formie: nucenia; gwizdania; wykonania instrumentalnego, a w najlepszym wypadku – śpiewu. Warto jednak podkreślić, że jest to powtarzalny motyw w twórczości tej pisarki, co czyni go godnym szerszego opracowania. Celem niniejszego tekstu jest analiza intertekstualnych nawiązań muzycznych w powieści Marta...

Słowa kluczowe

cierpienie |artysta |afekt |Ignacy Dąbrowski |Sonata cierpienia |proces twórczy

Słowa kluczowe

sztuka |kobieta |rzeźba |Młoda Polska |artysta

Streszczenie

Rzeźbę należy uznać za sztukę charakteryzującą się największą trwałością i formalną niezmiennością, zatem posługiwanie się przez młodopolskich artystów figurą kobiety-rzeźby ewokować będzie dwojakie (co najmniej) znaczenia. Przede wszystkim jest to dziedzina sztuki, która w najsilniejszy sposób pozbawia postaci kobiece autonomii. Antypigmalioński gest przekształcania żywej kobiety w posąg świadczy o pragnieniu jej zniewolenia, pozbawienia możliwości działania, wchodzenia w interakcje, zawłaszczenia kobiecego ciała przez mężczyznę...

Słowa kluczowe

modernizm |Karol Irzykowski |pasja myślenia |estetyka pasji

Streszczenie

19 czerwca 1938 roku wychodzą drukiem dwa numery tygodnika literacko-społecznego „Pion”, w całości poświęcone Karolowi Irzykowskiemu z okazji 45-lecia pracy literackiej. „Pasja oryginalności”, „romans myśli ludzkiej”, „pasja diagnostyczna”, „tropicielstwo cienia”, „egzaltacja trudu” to tylko niektóre opinie o Irzykowskim, sięgające prób opisania „orbity procesu twórczego” artysty. Tymon Terlecki w artykule otwierającym numer napisze: „Całe życie powstawał Irzykowski przeciw statyce, przeciw zastojowi, występował jako apostoł kulturalnego i intelektualnego dynamizmu, doctor energiae”...

Słowa kluczowe

Młoda Polska |Ludwik Maria Staff |Grzeszne gołębie |przełom antymłodopolski |franciszkanizm |symbolizm |dekadentyzm |powieść XX wieku

Streszczenie

Choć Ludwik Maria Staff – brat, a zarazem, jak stwierdza Anna Czabanowska-Wróbel, uczeń słynnego Leopolda Staffa – umarł młodo z powodu gruźlicy na początku 1914 roku (miał raptem dwadzieścia cztery lata), to w ciągu nader krótkiego życia niedoświadczonemu artyście udało się zmierzyć z niemal każdą formą literacką. Początkujący, a zarazem niewątpliwie utalentowany twórca próbował bowiem swoich sił jako poeta (Zgrzebna kantyczka), powieściopisarz (Grzeszne gołębie), nowelista (Dwie pieśni i inne nowele) oraz dramaturg (Dary ziemi. Legenda rybacka). Niemniej dokonania autora nie wzbudziły większego zainteresowania przedwojennych recenzentów...

Słowa kluczowe

poezja |Wittlin |krytyka genetyczna

Streszczenie

W archiwach dawnego lwowskiego Ossolineum odnaleźć można interesujące materiały dotyczące Józefa Wittlina, które nie zostały dotychczas opublikowane i skomentowane. Są to: rękopis wiersza Ballada anielska, list Józefa Wittlina do Ostapa Ortwina oraz fragment przekładu Odysei. Niniejszy artykuł skupia się na pierwszym z wymienionych dokumentów. Rękopis, który w ramach niniejszego tekstu zostanie po raz pierwszy przedstawiony w formie transliteracji oraz przedrukowany po raz pierwszy po ponad stu latach, zostanie ponadto skomentowany oraz zestawiony z pierwodrukiem gazetowym w „Kurierze Lwowskim”. Podsumowaniem tych rozważań będzie próba wpisania utworu w występujące w twórczości Józefa Wittlina konteksty i motywy...

Słowa kluczowe

myśl polityczna |anarchizm |socjalizm |anarcho-syndykalizm |syndykalizm |Augustyn Wróblewski |Sprawa Robotncza |polityka

Streszczenie

Artykuł pod tytułem Jestem anarchistą stanowi istotny element twórczości Augustyna Wróblewskiego. To, co decyduje o wadze publikacji, to z pewnością zawarta w niej, po raz pierwszy wyrażona wprost, publiczna deklaracja przynależności myśliciela do grona anarchistów, stanowiąca fundament jego przyszłych dzieł. Celem niniejszej pracy jest wykazanie, że wspomniana publikacja odgrywa znaczącą rolę w całokształcie twórczości autora, ale także jej analiza z uwzględnieniem aspektów historycznych, kontekstualnych, porównawczych oraz filologicznych. Kolejnym celem jest pokazanie i wyjaśnienie potencjalnie niejasnych dla czytelnika zagadnień, stwarzających trudności w rozumieniu i interpretacji tekstu...

Słowa kluczowe

awangarda |sztuka |literatura |gra |zabawa |szachy

Streszczenie

Zanim jeszcze Johan Huizinga zsyntetyzował i całościowo opisał problematykę zabawy jako zjawiska poprzedzającego kulturę i manifestującego się w wielu jej aspektach, kwestia ta pojawiała się w szeregu filozoficznych rozważań. Dla Immanuela Kanta doświadczenie piękna ująć można w kategorie swobodnej gry wyobraźni i intelektu. Friedrich Schiller, podkreślając potrzebę grania, wskazywał na jej istotność do osiągnięcia estetycznej wolności. Ludwig Wittgenstein natomiast, studiując relacje pomiędzy grą a językiem, zaprezentował analogię między grą językową a grą w szachy...

Słowa kluczowe

ból |body |abiekt |afekt |Waliszewska |estetyka haptyczna |flesh

Streszczenie

„Chcę malować tak, żeby zabolało, bo wtedy dzieło jest pełne, skończone”. Takimi słowami w rozmowie z Robertem Mazurkiem opisała swoją działalność artystyczną Aleksandra Waliszewska. Ta urodzona w 1976 roku warszawianka zajmuje się malarstwem sztalugowym, przygotowuje grafiki i rysunki, a coraz częściej pracuje również w technice gwaszu. W wywiadzie udzielonym „Rzeczpospolitej” w 2014 roku Waliszewska dodała, że ideą przyświecającą jej twórczości jest dążenie do oddania nastrojów apokaliptycznych...

Słowa kluczowe

artysta |muzeologia |partycypacja

Streszczenie

Coraz częściej instytucje muzealne stają się obszarami imitującymi miejsca, którym daleko do przestrzeni pełnych estymy, ciszy i powagi. Wystawy interaktywne niemal konkurujące z salonami gier wideo, ekspozycje utrzymane w konwencji „dotknij i poczuj” (touch and feel) czy rekonstrukcje popularnych miejsc (kina, atelier fotograficzne) można zaobserwować w całej Europie...