Słowa kluczowe

niepodległość |polskie ofiary |Wiosna Ludów na Węgrzech |Mieczysław Korybut Woroniecki |Karol d’Abancourt de Franqueville |Konrad Rulikowski |Feliks Sławski

Streszczenie

W niniejszym artykule autor przedstawia sylwetki kilku osób polskiego pochodzenia, które stały się ofiarami Wiosny Ludów na Węgrzech. Osoby te to Karol d’Abancourt de Franqueville, Konrad Rulikowski, Feliks Sławski i książę Mieczysław Korybut Woroniecki. Autor przedstawia ich sylwetki m.in. na podstawie ówczesnych gazet węgierskich (w niektórych przypadkach z własnymi tłumaczeniami na język polski) oraz głównie węgierskojęzycznych (ale też polskojęzycznych) opracowań. Każda z tych postaci pragnęła wolności nie tylko Węgier, ale też Polski, każda z nich została stracona w młodym wieku i została pochowana w ziemi węgierskiej. Mimo iż tablice pamiątkowe czy nazwy ulic pomagają zachować pamięć o nich na Węgrzech, szerszemu gronu osób znani są jedynie generałowie Józef Bem i Józef Wysocki. Z tego też powodu autor artykułu wybrał kilka mniej znanych, ale jednak istotnych osób polskiego pochodzenia, które zostały stracone za udział w walkach niepodległościowych w czasie Wiosny Ludów na Węgrzech.

Słowa kluczowe

Chiny |hanfu |chuba |Lhakar |Hanfu Yundong |strój

Streszczenie

Artykuł analizuje zagadnienia związane z wykorzystaniem tradycyjnego ubioru przez dwa ruchy społeczne w Chinach. W Lhakar (Białe Środy) zaangażowana jest mniejszość tybetańska, natomiast Hanfu Yundong (Ruch Hanfu) rozprzestrzenia się wśród większości Han. Celem tekstu jest porównanie tych ruchów, biorąc pod uwagę czynniki takie jak zasięg działalności danego ruchu, jego relacje z politykami, czy miejsce stroju w misji ruchu. Członkowie ruchów przyczyniają się do odnowy tradycyjnego stroju oraz do nadania mu nowego znaczenia. W działalność ruchów zaangażowana jest diaspora zarówno chińska, jak i tybetańska. Aktywność ta spotyka się z niejednoznacznymi reakcjami ze strony społeczeństwa oraz partii rządzącej. Na pierwszy plan wysuwają się oskarżenia o nacjonalistyczny charakter podejmowanych działań. Nowe otwarcie w tej kwestii, szczególnie w kontekście hanfu (ubiór Hanów, ubiór z dynastii Han), nastało wraz z prezydenturą Xi Jinpinga, w trakcie której został ustanowiony m.in. Dzień Chińskiego Ubioru.

Słowa kluczowe

Mapy myśli |retencja słownictwa |nauczanie języka obcego |pamięć

Streszczenie

Nie jest możliwe uczenie się języka bez uczenia się słownictwa. Leksyka stanowi komponent każdego języka, zarówno ojczystego, jak i obcego. Uczniowie zdają sobie sprawę z potrzeby jej uczenia się, a nauczyciel z wagi nauczania. Wraz z rozwojem technologii nie tylko zmienił się dostęp do wyspecjalizowanych słowników, podręczników czy materiałów do nauki słownictwa, lecz także zmieniają się sposoby nauki. Pojawia się jednak pytanie, czy zmiana metody nauki słownictwa, a nawet samego sposobu zapisu leksyki, ma wpływ na zapamiętywanie i retencję słownictwa (vocabulary retention)? Autorka wychodzi z założenia, że kreatywny charakter notatek nielinearnych angażuje większą ilość obszarów mózgu w trakcie nauki, ponieważ łączy w sobie cechy lewej i prawej półkuli jednocześnie. Im więcej obszarów mózgu zaangażowanych jest w proces zapamiętywania, tym większa szansa na przeniesienie wyuczonego materiały do pamięci długotrwałej. Teza stawiana w artykule zakłada lepsze zapamiętywanie słownictwa uczonego się z materiałów zapisanych w formie nielinearnej, względem takiego samego zakresu leksyki zapisanego w sposób linearny. Powyższe założenia dały podwaliny dwóm podstawowym hipotezom sprawdzanym podczas badania. Hipoteza pierwsza zakłada, że rodzaj metody zapisu słownictwa istotnie różnicuje ilość zapamiętanych słówek bezpośrednio po nauce. Druga hipoteza zakłada, że istnieje różnica w ilości retencji słów po okresie dwóch tygodni od momentu zapamiętywania. W trakcie badania empirycznego użyto metody ilościowej, testu oraz ankiety. Badaniu została poddana grupa 30 studentów, którzy dostali do wyuczenia się listę 32 słów i wyrażeń w języku obcym. Połowa leksyki była przedstawiona w formie listy słów (zapis linearny), druga połowa była zapisana na mapie leksykalnej (zapis nielinearny). Badani zostali poddani dwóm testom, pierwszy pomiar miał miejsce bezpośrednio po nauce, drugi pomiar po okresie dwóch tygodni. Choć na etapie post-testu po bezpośrednim uczeniu się słownictwa testy nie wykazały przewagi żadnego ze sposobów zapisu dla późniejszych etapów kształcenia, to już drugi pomiar (po dwóch tygodniach bez powtórki) wskazuje na znaczną przewagę retencji słownictwa wyuczonego z mapy leksykalnej. Wyniki badania mogą wskazywać na większe korzyści płynące z uczenia się słownictwa korzystając z nielinearnego zapisu względem notatek z linearnej „listy słów”.

Słowa kluczowe

pamięć |mit |Narcyz |lustro |selfie

Streszczenie

Mity i związane z nimi procesy mitologizacji stanowią ważny element pamięci kulturowej. Rozumiane za Rolandem Barthesem jako systemy semiologiczne stanowią siłę zdolną poddać reinterpretacji dosłownie każdy element rzeczywistości. Dzieje się tak również z historią Narcyza, niejako zmitologizowaną podwójnie – raz ujętą w formie klasycznie rozumianego greckiego mitu starożytnego, drugi raz – traktowaną jako metaforę na współczesną, egocentryczną i pełną samozachwytu kulturę. W pierwszej części tekstu omówiony zostaje procesu mitologizacji obrazu Narcyza jako metafory opisującej kulturę współczesną. Następnie podjęta zostaje próba jego ponownej reinterpretacji z pomocą mniej znanej wersji mitu autorstwa Pauzaniasza, która pozwala na przesunięcie akcentów i przepisanie sensu kryjącego się za „narcystyczną kulturą”. Stałaby się ona wtedy kulturą pamięci o samym sobie, skupioną na introspekcji oraz próbie poradzenia sobie ze stratą, samotnością oraz niepewnością.

Słowa kluczowe

Rose Under Fire |Rabbits |Ravensbrück

Streszczenie

The article aims to analyse Elizabeth Wein’s novel Rose Under Fire with a view to exploring the role which literary works may perform in reconstructing traumatic experiences and preserving the memories of historical events. It is presented how composing texts either in a written or an oral form can aid in withstanding inhumane conditions, in this case imprisonment in the Ravensbrück concentration camp during the Second World War. The article is divided into three parts. The first of them examines how this twenty-first-century historical novel draws on the historical data, those concerning the rabbits of Ravensbrück in particular. In the second section, poems composed by the heroine are analysed in terms of their wartime prototypes and their impact on her fellow inmates. The last part delineates Rose’s reconstructing traumatic experiences in a form of a memoir by means of which the protagonist attempts to deal with her traumatic recollections.

Słowa kluczowe

Turcja |Stambuł |Sait Faik Abasıyanık |Midhat Begić |literatura bośniacko-hercegowińska |bośniaccy muzułmanie (Boszniacy)

Streszczenie

Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie wybitnej pozycji z zakresu literatury bośniacko-hercegowińskiej. Midhat Begić, zafascynowany twórczością tureckiego literata Saita Faika Abasıyanıka, wyrusza w literacką podróż po Stambule. Podczas wyprawy Begić odkrywa niezwykłe piękno i magię Turcji. Odsłania bogactwo cywilizacji, która wywarła tak ogromny wpływ na rozwój kultury bośniackiej, a która we współczesnym dyskursie bywa wielokrotnie pomijana. Nowelista operując literacką analizą dzieł Abasıyanıka oraz własnymi spostrzeżeniami odkrywa ślady kultury i mentalności tureckiej w rodzimej Bośni.

Słowa kluczowe

literature |memory |postmemory |the Holocaust |March’68 |second generation |exile |migration

Streszczenie

The subject of this article centers around the issues of migration, exile, postmemory of the Holocaust, and the aftermath of March’68. As a research material, I choose two memoirs written by the authors born to families of Polish Jews: A Brief Stop On the Road From Auschwitz by a Swedish journalist Göran Rosenberg and Zapiski z wygnania (the title can be translated into English as [Notes from the exile]) by an American entrepreneur Sabina Baral. I aim to analyze the narratives of the books by tracing the journeys of memory that Rosenberg and Baral decided to undertake. In A Brief Stop On the Road From Auschwitz, Göran Rosenberg recalls the story of his father, a Holocaust survivor from the ghetto of Lodz (Poland), who tried to start a new life in a small town in Sweden. However, surviving the survival, even in a welfare state, turned out impossible. After his father’s suicidal death, Rosenberg took his journey back in time – returning to his childhood and his father as perceived in a child’s eyes and also in space – tracing postmemory (Hirsch) and traveling all way back through the archipelago of concentration and labor camps. Sabina Baral’s parents also survived the Holocaust in Poland, but they did not leave the country in search of a better future or to escape the painful past. Instead, they were forced to leave as the aftermath of the antisemitic campaign of March 1968. Living now in the US, Baral decided to describe her experiences and a double trauma inflicted upon her parents. While in Poland, she considers herself only “a visitor.” Postmemory is like an inherited ticket to a remote place of parents’ traumatic memory. It happens that the journeys are more than just metaphorical events, and the next generations need to come to terms not only with memories but also with particular places and spaces, and for both authors, Poland is the starting point in their journey of memory.

Słowa kluczowe

masakra nankińska |Azuma Shirō |relacje chińsko-japońskie |pamięć historyczna

Streszczenie

Artykuł przybliża postać Azumy Shirō (1912–2006) – Japończyka, który uczestniczył w masakrze nankińskiej i który aktywnie działał na rzecz zwiększenia świadomości o popełnionych w jej trakcie zbrodniach – oraz postępowania sądowego wynikającego z oskarżenia go o przytoczenie rzekomo fałszywej historii w jego książce. Przez siedem lat Azuma i jego prawnicy próbowali udowodnić, że opisany przebieg wydarzeń jest prawdziwy i możliwy do wykonania; sąd jednak orzekł na korzyść powoda, który miał dokonać się brutalnego morderstwa. Autorka podejmuje próbę umiejscowienia sprawy Azumy w kontekście pamięci o masakrze nankińskiej w Japonii oraz analizę bezpośrednich następstw wyroku na tle relacji chińsko-japońskich. W pracy zawarto również opis recepcji postaci Azumy w oczach Chińczyków i Japończyków.

Słowa kluczowe

Żydzi |Koszyce |badania nad pamięcią |mikrohistorie

Streszczenie

Artykuł służy przybliżeniu żydowskiej historii miasteczka Koszyce w południowej Polsce, którego pewne punkty topograficzne rozważam w kategoriach miejsca nie-pamięci (Roma Sendyka). Zastanawiam się, czy i jak pamiętają mieszkańcy Koszyc, a może próbują stłumić historię niegdyś mieszkających tam Żydów. Na podstawie materiałów archiwalnych, wspomnień, świadectw odtwarzam historię społeczności żydowskiej w Koszycach i staram się przedstawić ślady ich przeszłej i aktualnej obecności w tym mieście. Dzięki nigdy wcześniej niepublikowanej i niezbadanej Kronice Parafii św. Marii Magdaleny, napisanej podczas II wojny światowej przez księdza, który służył w miejscowej parafii, a także jego dokładnym, detalicznym opisom, możliwe jest bardziej szczegółowe opisanie wydarzeń historycznych w mieście, w tym akcji deportacyjnej, która miała miejsce w listopadzie 1942 r.

Słowa kluczowe

Nostalgia |MTV |dzieciństwo |grunge |kultura popularna

Streszczenie

Artykuł poświęcony jest analizie i interpretacji współczesnych polskich powieści, których akcja rozgrywa się w latach 90. Warto wspomnieć, że ich autorzy, urodzeni w latach 80., opisują dzieciństwo przez pryzmat muzyki, która miała ogromny wpływ na ich życie. Bohaterowie oglądają pierwszy kanał muzyczny (MTV), komentują ulubionych artystów. W drugiej dekadzie XXI wieku popkultura obsesyjnie powraca do lat 90.; obecnie wielu artystów reaktywuje swoje albumy, niektóre kultowe filmy i telenowele są emitowane w nowej wersji. Niektóre produkty tamtego okresu, które pojawiają się w omawianych powieściach, takie jak walkman lub VHS, są postrzegane jako przedmioty nostalgiczne. Reaktywacja przeszłości jest bardzo interesująca z socjologicznego punktu widzenia; tęsknimy za przedmiotami materialnymi, ponieważ to one „ocalają” czas bezpowrotnie utracony.

Słowa kluczowe

pamięć zbiorowa |performatywne zastępowanie |surogacja |wizerunek |sztuka partycypacyjna |niematerialne dziedzictwo kulturowe

Streszczenie

Artykuł poświęcony jest analizie trzech działań partycypacyjnych autorstwa artysty wizualnego, Daniela Rycharskiego, we wsi Kurówko – Multimedialnemu strachowi na dziki i ptaki, Galerii Kapliczce oraz cyklowi wiejskiego street-artu. Punktem wyjścia są rozważania Richarda Kurina na temat ustawy regulującej ochronę niematerialnego dziedzictwa kulturowego, w szczególności kontrowersje wokół kwestii „mrożenia” tradycyjnych praktyk w formie zastanej w XX/XXI wieku, bez możliwości dalszego ich przekształcania. Korzystając z koncepcji performatywnego zastępowania (surogacji) Josepha Roacha autorka wskazuje, że nieobecność tradycyjnej praktyki stała się źródłem kreatywności Rycharskiego i doprowadziła do powstania projekcji, jaką artysta nałożył na rodzinną wieś. Zaznacza, że ta silna potrzeba utworzenia wspólnoty doprowadziła do utworzenia nowej, medialnej identyfikacji wsi Kurówko, pozostawiając jego mieszkańców w poczuciu ambiwalencji oraz nieufności wobec podjętych przez Rycharskiego działań. Autorka rozważa, czy negatywny odbiór sztuki może być wspólnototwórczy. Następnie analizuje proces przekształcania się nowej praktyki w mit przy pomocy mechanizmów pamięci kolektywnej.

Słowa kluczowe

romantyzm |dziennik |oświecenie |pamiętnik |Daleki Wschód |Syberia |egzotyzm |zesłańcy |przyroda

Streszczenie

Tematem artykułu jest egzotyzm jako kategoria postrzegania wschodniej przyrody przez czterech polskich zesłańców na Syberię: Maurycego Beniowskiego, Józefa Kopcia, Józefa Kowalewskiego i Agatona Gillera. Analizie zostały poddane ich dzienniki i pamiętniki publikowane w latach 1790–1870. Strefa rzeczywistości, którą uznajemy za egzotyczną, nie ma sama z siebie cech, które przesądzałyby o takim jej postrzeganiu. Egzotyka, czyli obcość, inność i dziwność natury, była przez podróżników subiektywnie dostrzegana i opisywana w kategoriach egzotyzmu – intensywnego zainteresowania nieznanymi zjawiskami.

Słowa kluczowe

pamięć |antyfotografia |archeologia fotografii |wywoływanie |widmontologia

Streszczenie

Tekst analizuje prace i teorie fotografii dwóch artystów – Zdzisława Beksińskiego oraz Jerzego Lewczyńskiego. Antyfotografia oraz archeologia fotografii stają się przyczyną rozważań na temat wywoływania samych zdjęć oraz metaforycznych widm – pamięci przeszłości bezpośrednio powiązanej z wojennym Sanokiem, miejscem urodzenia Beksińskiego. Sploty wydarzeń i przypadków ujawniają powiązanie Tryptyku znalezionego na strychu (Lewczyński, 1971) z rodziną Beksińskich i Eisenbachów oraz dramatycznej historii z nimi związanej.

Słowa kluczowe

pamięć |genologia |żałoba |Max Porter |trauma |transdyscyplinarność

Streszczenie

Grief Is the Thing with Feathers Maxa Portera porusza odwieczny, znany w kulturze od niepamiętnych czasów temat żałoby. Symultaniczne oddziaływanie różnych mediów zaowocowało złożonością percepcyjną współczesnego człowieka i nowymi sposobami doświadczania straty. Autor podejmuje próbę odzwierciedlenia tych zmian w literackiej formie. W konsekwencji liczne gatunki literackie i gatunki mowy zostają ze sobą zestawione w tekstowej hybrydzie, powstałej jako utwór odrębny, zadziwiająco spójny i odznaczający się wewnętrzną logiką. Książka nie jest więc zbiorem luźno połączonych i przypadkowo rozrzuconych fragmentów, ale ujawnia niekonwencjonalny system powiązań pomiędzy nimi oraz ich nieoczekiwany potencjał estetyczny. Zamiast schematyzmu epigońskich powtórzeń Max Porter przepracowuje i kreatywnie wykorzystuje dokonania poprzedników, poddając je powtórnej kontekstualizacji. Tym samym Grief Is the Thing with Feathers ukazuje skostnienie tradycyjnych rytuałów i ich niekompatybilność z dzisiejszą wrażliwością, stąd książka ta może być potraktowana jako manifest i wezwanie do zmiany społecznej mentalności.

Słowa kluczowe

animacja |interpiktoralność |intertekstualność |nawiązanie |aluzja

Streszczenie

Pojęcie interpiktoralności, zwane również interwizualnością lub interikonicznością, określa istnienie relacji zachodzących pomiędzy obrazami, bazując na ogólnych założeniach intertekstualności. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na zjawisko interobrazowości, będące do tej pory obszarem pomijanym w analizach językoznawczych. Ponadto artykuł ma wskazać źródła czerpania nawiązań obrazowych w materiale audiowizualnym oraz ich funkcje z punktu widzenia widza. Jako materiał badawczy wybrano pięć filmów animowanych Disneya, Pixara i DreamWorks, które zbadano pod względem występowania nawiązań interobrazowych. Zidentyfikowane jednostki podzielono na pięć kategorii: nawiązania do scen, bezpośrednie przejęcie postaci, aluzje do postaci, nawiązania do nazw, symboli i innych elementów oraz Easter eggs. Następnie poddano je analizie ilościowej i jakościowej, co dało podstawę do sformułowania wniosków końcowych.

OPISY DO ILUSTRACJI

strona 240, ilustracja 1
źródło: https://www.youtube.com/watch?v=VMBVDnHZv9k

strona 240, ilustracja 2
źródło: https://www.slashfilm.com/shrekreferences-video/

strona 241, ilustracja 1
źródło: https://www.filmweb.pl/Ojciec.Chrzestny

strona 241, ilustracja 2
źródło: https://zootopia.fandom.com/wiki/Mr._Big/Relationships

strona 242, ilustracja 1
źródło: https://www.filmweb.pl/video/Fragment/Ona+jest+ksi%C4%99%C5%BCniczk%C4%85-48505

strona 243, ilustracja 1
źródło: http://chazstead.com/2018/03/01/a-cultural-reference-you-may-not-have-caught-in-coco/

strona 244, ilustracja po lewej
źródło: https://moviesroom.pl/publicystyka/ciekawostki/32-zwierzogrod-ciekawostki

strona 244, ilustracja po prawej, góra
źródło: https://zwierzogrod.fandom.com.pl/wiki/Gazela/Galeria

strona 244, ilustracja po prawej, dół
źródło: https://moviesroom.pl/publicystyka/ciekawostki/32-zwierzogrod-ciekawostki

strona 245, ilustracja 1
źródło: https://www.reddit.com/r/MovieDetails/comments/ajs7e3/in_coco_2017_a_collection_of_pi%C3%B1atas_of_other/