Numer 21 (2/2018)
Tom prawniczy
Redaktorzy: Łukasz Chyla, Dominik Horodyski, Marcin Klemenski, Arkadiusz Nyzio, Karolina Olszowska, Krzysztof Popek, Maria Katarzyna Popek, Khrystyna Potapenko, Anna Rosowska, Monika Serek, Aleksander Wróbel
Spis treści
Strony
Pobierz
Jan Kluza
Implementacja w polskim porządku prawnym dyrektywy o europejskim nakazie dochodzenia
DOI: 10.26361/ZNTDSP.09.2018.21.01
9 – 21
PDF

Słowa kluczowe

europejski nakaz dochodzeniowy |dyrektywa |implementacja

Streszczenie

Artykuł przedstawia nowelizację kodeksu postępowania karnego dostosowującą przepisy polskiej procedury do wymogów stawianych przez dyrektywę Unii Europejskiej o europejskim nakazie dochodzeniowym. Opisane zostaną przesłanki wydania nakazu przez polskie organy ścigania oraz postępowanie przed polskimi organami wymiaru sprawiedliwości w sprawie nakazu wydanego w innych państwach UE.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Michał Sopiński
Od pozytywizmu do postpozytywizmu: poglądy teoretycznoprawne Neila MacCormicka na tle współczesnej teorii i filozofii prawa
DOI: 10.26361/ZNTDSP.09.2018.21.02
23 – 45
PDF

Słowa kluczowe

instytucjonalna teoria prawa |pozytywizm prawniczy |postpozytywizm prawniczy |Neil MacCormick |Herbert Hart

Streszczenie

Tematem artykułu jest kwestia przynależności późnych poglądów teoretycznoprawnych Neila MacCormicka do nurtu postpozytywistycznego we współczesnej teorii i filozofii prawa. Poglądy MacCormicka kształtowały się stopniowo, a ogromny wpływ na ich ostateczne brzmienie miało z jednej strony dziedzictwo anglosaskiego pozytywizmu prawniczego, z drugiej zaś jego własna biografia naukowa, ponieważ był on zarówno obserwatorem, jak i aktywnym uczestnikiem znaczących przemian, jakie dokonały się w teorii i filozofii prawa w drugiej połowie XX wieku. W artykule przedstawiono główne założenia instytucjonalnej teorii prawa, która stanowi podstawowy wkład Neila MacCormicka w rozwój współczesnej teorii i filozofii prawa. Jego przejście od poglądów pozytywistycznych w stronę postpozytywizmu wydaje się modelowym przykładem szerszego procesu, jakim są przemiany we współczesnej teorii i filozofii prawa. Co jednak szczególnie istotne, intelektualna spójność dorobku naukowego MacCormicka świadczy o tym, iż przeprowadzony przezeń zwrot w stronę postpozytywizmu ma charakter ewolucyjny, a nie rewolucyjny.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Warszawski
Anna Podkówka
Międzynarodowy Trybunał Karny jako wypełnienie „luki bezkarności” w prawie międzynarodowym
DOI: 10.26361/ZNTDSP.09.2018.21.03
47 – 60
PDF

Słowa kluczowe

Międzynarodowy Trybunał Karny |idea międzynarodowej odpowiedzialności karnej

Streszczenie

W artykule przedstawiono historię i ewolucję idei międzynarodowej odpowiedzialności karnej oraz wybranych trybunałów międzynarodowych. Następnie kompleksowo omówiono problematykę zakresu przedmiotowego, podmiotowego, terytorialnego i właściwości temporalnej Międzynarodowego Trybunału Karnego. Porównano ratione materiae, personae, temporis i loci na przykładzie Międzynarodowego Trybunału dla byłej Jugosławii i dla Rwandy. Przedstawiono Międzynarodowy Trybunał Karny jako stały i bezstronny organ sądowy sprawujący jurysdykcję wobec osób fizycznych, a nie państw. Podkreślono, iż nie podlega on żadnym ograniczeniom czasowym ani terytorialnym oraz stanowi organ o uniwersalnej jurysdykcji, który zapewnia jednakowe traktowanie porównywalnych przypadków. Tym samym autorka uznała Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości za organ sądowniczy, który wypełnił dotychczasową „lukę bezkarności” w międzynarodowym prawie karnym.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Adrian Szydlik,
Piotr Gajewski
Ochrona rodziny w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej a przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece
DOI: 10.26361/ZNTDSP.09.2018.21.04
61 – 81
PDF

Słowa kluczowe

ochrona |rodzina |Konstytucja RP |przestępstwa |opieka |prawa dziecka |bigamia |znęcanie się |niealimentacja |kazirodztwo |adopcja |przesłuchiwanie małoletnich

Streszczenie

Rodzina jako podstawowa grupa społeczna podlega pewnej autonomii, mimo to w niektórych przypadkach ustawodawca wprowadza odpowiednie przepisy związane z ochroną tej instytucji. Przypadki te wynikają z Konstytucji RP, a zwłaszcza z Kodeksu karnego, który przewiduje zagrożenia karne w razie popełnienia określonych przestępstw. Szczególne uregulowania przewidziane są także dla przesłuchiwania małoletnich, co stanowi realizację zasady ochrony praw dziecka.


INFORMACJE O AUTORACH


Adrian Szydlik
Uniwersytet Gdański

Piotr Gajewski
Uniwersytet Gdański
Monika Moska
Nabywanie znacznych pakietów akcji – problem zgodności polskiej regulacji z wzorcem unijnym
DOI: 10.26361/ZNTDSP.09.2018.21.05
83 – 95
PDF

Słowa kluczowe

przejęcie kontroli nad spółką |wezwania majoryzacyjne |wadliwa implementacja dyrektywy

Streszczenie

Niniejszy artykuł porusza problem zgodności polskiej ustawy o ofercie publicznej z Dyrektywą 2004/25/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 roku w sprawie ofert przejęcia (tzw. dyrektywa o przejęciach). W pierwszej części artykułu wyjaśniono cele dyrektywy oraz przedstawiono ekonomiczne tło regulacji, związane z tzw. premią za kontrolę. Następnie przytoczono polskie unormowania regulujące instytucję obowiązkowego wezwania do zapisywania się na sprzedaż lub zamianę akcji spółki publicznej. Ponadto wskazano podstawowe różnice między prawem polskim i unijnym, ze szczególnym uwzględnieniem faktu, że w polskim porządku prawnym – w przeciwieństwie do brzmienia dyrektywy – obowiązek ogłoszenia wezwania nie dotyczy wszystkich pozostałych akcji, lecz jedynie takiej ich liczby, która pozwoli osiągnąć 66% ogółu głosów. Przytoczone rozważania pozwoliły na sformułowanie wniosku, że implementacja dyrektywy w prawie polskim jest wadliwa. W artykule poruszone zostało także zagadnienie możliwości zastosowania w danym przypadku wykładni prounijnej oraz kwestia odpowiedzialności państwa za wadliwą implementację dyrektywy.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Karolina Piech
Włączenie się do cudzego zakresu odpowiedzialności jako negatywna przesłanka obiektywnego przypisania skutku za błąd w sztuce lekarskiej na tle orzecznictwa polskich sądów karnych
DOI: 10.26361/ZNTDSP.09.2018.21.06
97 – 121
PDF

Słowa kluczowe

odpowiedzialność karna lekarza |obiektywne przypisanie skutku |reguły ostrożności |włączenie się do cudzego zakresu odpowiedzialności |kumulacja zachowań przestępnych

Streszczenie

Artykuł dotyczy negatywnej przesłanki obiektywnego przypisania odpowiedzialności karnej, jaką jest włączenie się do cudzego zakresu odpowiedzialności – obrazuje więc szereg sytuacji, w których dochodzi do kolizji odpowiedzialności co najmniej dwóch osób za jeden skutek przestępny. Celem pracy jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, kiedy osobie rozpoczynającej łańcuch kauzalny można przypisać odpowiedzialność karną za przestępstwo materialne, jeżeli – w przypadku odpowiedzialności karnej za tzw. błąd medyczny – kolejni sprawcy sukcesywnie przystępują do działania lub zaniechania czynności. Po pierwsze, w artykule następuje odniesienie do problematyki krzyżowania się aktywności wielu podmiotów w rzeczywistości społecznej. Kolejnym zagadnieniem jest wyodrębnienie sfery ryzyka związanego z zachowaniem osoby rozpoczynającej łańcuch kauzalny oraz osoby trzeciej, która włączyła się do przebiegu przyczynowego. Następnie poruszona zostaje kwestia tzw. kryterium przynależności skutku do prawnokarnego zakresu ochrony oraz – w konsekwencji – problem kolizji odpowiedzialności za skutek w przypadku sekwencyjnego wystąpienia niezależnych od siebie zachowań co najmniej dwóch osób. W artykule ma miejsce również omówienie problematyki charakteru niebezpieczeństwa (statycznego lub dynamicznego) w odniesieniu do możliwości przypisania odpowiedzialności osobie rozpoczynającej łańcuch przyczynowy oraz osobie trzeciej. W ostatniej części artykułu dokonano „przeniesienia” powyższych ustaleń na płaszczyznę problematyki odpowiedzialności karnej lekarza za przestępstwo skutkowe, którego istotą jest błąd medyczny. Autorka przedstawia szereg sytuacji faktycznych, jakie miały miejsce w orzecznictwie polskich sądów karnych, oraz stara się rozstrzygnąć, kiedy możliwe będzie wyłączenie odpowiedzialności karnej osoby, która swoim działaniem lub zaniechaniem jako pierwsza sprowadziła niebezpieczeństwo wystąpienia prawnokarnie relewantnego skutku.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Wrocławski

Dagmara Dragan
Prawne aspekty tworzenia, utrzymywania i finansowania zapasów gazu ziemnego
DOI: 10.26361/ZNTDSP.09.2018.21.07
123 – 135
PDF

Słowa kluczowe

obowiązek utrzymywania zapasów gazu ziemnego |zapasy gazu ziemnego |magazyny gazu ziemnego |prawo energetyczne |magazynowanie gazu

Streszczenie

Obowiązek tworzenia i utrzymywania zapasów gazu ziemnego nałożony przez ustawodawcę na przedsiębiorstwa energetyczne jest jednym z najważniejszych aspektów bezpieczeństwa energetycznego Polski. Prawidłowe wywiązywanie się z tego obowiązku ma być gwarancją zapewnienia równowagi dostaw surowca, co ma kluczowe znaczenie nie tylko dla polskiej gospodarki, ale także dla odbiorców w gospodarstwach domowych. W niniejszym artykule omówione zostają najważniejsze aspekty prawne dotyczące tworzenia, utrzymywania i finansowania zapasów gazu ziemnego w kontekście nowelizacji ustawy o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego z 2016 i 2017 roku, w szczególności wskazuje się na możliwości wywiązywania się przez przedsiębiorstwa energetyczne z nałożonych na nie obowiązków i ocenia się te możliwości.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Diana Szwejser
Car-sharing – regulacje prawne i perspektywy rozwoju
DOI: 10.26361/ZNTDSP.09.2018.21.08
137 – 148
PDF

Słowa kluczowe

car-sharing |ekonomia współdzielenia |umowa najmu samochodu |pojazdy elektroniczne |wzorce umów

Streszczenie

Od kilku lat w Polsce rozwija się model biznesowy car-sharingu, polegający na współdzieleniu się samochodami osobowymi. Usługa ta jest oparta na umowie najmu środka transportu na krótki czas, z reguły liczonego w godzinach lub minutach. Jest ona korzystna dla wszystkich osób, które nie posiadają własnego pojazdu albo chcą skorzystać z niego w określonym celu. Stosowanie tego systemu zwiększa intensywność wykorzystania pojazdów w ciągu doby. Usługa car-sharingu jest nieskomplikowana, wystarczy bowiem zarejestrowanie się w systemie przedsiębiorcy. Wymagane jest jednak przesłanie zdjęcia prawa jazdy, podanie numeru karty płatniczej lub inne potwierdzenie swojej tożsamości, a także akceptacja regulaminu. Najem rozpoczyna się z momentem zarezerwowania pojazdu oraz jego otwarcia, a kończy w chwili zaparkowania w wyznaczonym miejscu. W temacie car-sharingu wystąpił w grudniu 2017 roku Rzecznik Praw Obywatelskich, podejmując problem braku oryginału dowodu rejestracyjnego w pojazdach floty. Odniósł się on do pozytywnego wpływu car-sharingu na ruch uliczny i zanieczyszczenie powietrza, a także zaapelował o przyjęcie rozwiązań prawnych, które wspierałyby elektro-mobilność społeczeństwa.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Wrocławski
Piotr Kobylski
Usprawnienie postępowania administracyjnego w świetle nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego
DOI: 10.26361/ZNTDSP.09.2018.21.09
149 – 159
PDF

Słowa kluczowe

postępowanie administracyjne |ponaglenie |postępowanie uproszczone |milczące załatwienie sprawy |sprzeciw od decyzji administracyjnych

Streszczenie

Opracowanie zostało poświęcone zagadnieniu zmian, jakie nastąpiły w związku z ustawą z dnia 7 kwietnia 2017 roku o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw. Ustawodawca w artykule 12 KPA wprowadził zasadę ogólną szybkości i prostoty postępowania. Wedle doktryny zasada ta stała się szczególnie istotna z uwagi na fakt, że opieszałość czynności organu administracji publicznej jest w sposób wyjątkowy dolegliwa dla społeczeństwa i jednostki. Praca udowadnia, iż powyższa nowelizacja pozwoli usprawnić postępowanie administracyjne oraz skrócić czas jego trwania. Nowelizacja wprowadziła konkretne instytucje, które realnie usprawniają proces postępowania administracyjnego, jednocześnie wzmacniając rolę stron w postępowaniu. W opracowaniu dokonano analizy czterech instytucji. Omówiono instytucję ponaglenia, której celem jest efektywne zmobilizowanie organów do załatwienia sprawy w terminach ustawowych, opisane zostały przepisy dotyczące trybu postępowania uproszczonego, przedstawiono milczące załatwienie sprawy, a dodatkowo omówiono sprzeciw od decyzji administracyjnych.


INFORMACJE O AUTORZE

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Wojciech Leder
Sumienie sędziego. Czy sędziom powinna przysługiwać możliwość powołania się na klauzulę sumienia?
DOI: 10.26361/ZNTDSP.09.2018.21.10
161 – 186
PDF

Słowa kluczowe

wolność sumienia |prawo do sprzeciwu sumienia |klauzula sumienia |niezawisłość |bezstronność |etyka sędziego |dyskrecjonalność sędziowska

Streszczenie

Klauzula sumienia to procedura dochodzenia prawnonaturalnej wolności sumienia wynikającej z przyrodzonej godności człowieka. Ma ona zastosowanie w przypadkach skrajnych, gdy sumienie jednej osoby musi decydować o zdrowiu i życiu innej osoby. Dlatego kwestia ta często dotyczy zawodów: lekarza, pielęgniarki, żołnierza, a przede wszystkim sędziego. Szczególna rola sumienia tego ostatniego wymaga nadzwyczajnej ochrony. Jest ona realizowana za pomocą formuły klauzuli sumienia sensu largo (polegającej na swobodzie orzekania) oraz quasi-klauzuli sumienia sensu stricto. Ta ostatnia gwarantuje swobodę podjęcia decyzji o orzekaniu (tzw. wyłączenie sędziego) i możliwość wydawania wyroku zgodnego z moralnością, lecz sprzecznego z prawem (formuła Radbrucha). Wprowadzenie pełnej klauzuli sumienia sędziego sensu stricto, analogicznej do podobnych formuł dotyczących lekarzy, pozostaje przedmiotem dyskusji. W tym kontekście sumienie sędziego jest szczególnie istotne i zasługujące na ochronę, bo umożliwia rozeznanie w trudnych przypadkach moralnych i prawnych. Jest ono nie tylko wewnętrznym głosem intuicji moralnej (tzw. wąskie rozumienie sumienia, indywidualny aspekt sumienia), ale także zbiorem narzędzi orzeczniczych używanych w trudnych przypadkach stosowania prawa (szerokie rozumienie, kolektywny aspekt sumienia sędziego). Sumienie sędziego jest gwarantem zasad niezawisłości i bezstronności, a także słuszności wyroku. Ponadto stanowi punkt odniesienia w samoocenie sędziego co do dochowania zasad niezawisłości i bezstronności, których najważniejsze, wewnętrzne aspekty są możliwe do oceny wyłącznie przez niego samego w zgodzie z własnym sumieniem. Próby wyręczenia go przy pomocy nadzwyczajnych sądów dyscyplinarnych zostały uznane przez Trybunał Konstytucyjny za niekonstytucyjne. W tym świetle także pełną klauzulę sumienia sędziego sensu stricto – analogiczną do tej lekarskiej – należy uznać za zagrożenie dla niezawisłości sędziego, który w orzekaniu podlega jedynie Konstytucji, ustawom i własnemu sumieniu.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Śląski w Katowicach
Adam Kozień
Autentyczność i integralność zabytków w świetle źródeł prawa powszechnie obowiązującego w Polsce
DOI: 10.26361/ZNTDSP.09.2018.21.11
187 – 210
PDF

Słowa kluczowe

dobra kultury |autentyczność |integralność |prawna ochrona |zabytek |dziedzictwo kultury

Streszczenie

W artykule dokonano analizy aktów prawa międzynarodowego i polskiego – źródeł prawa powszechnie obowiązującego w Polsce pod kątem uregulowań dotyczących ochrony autentyczności i integralności zabytków. Przeanalizowano akty prawne, których wykładania daje podstawę do przyjęcia ochrony autentyczności i integralności zabytków zarówno sensu stricto, jak i sensu largo. Ponadto sformułowano uwagi de lege lata i de lege ferenda w odniesieniu do kwestii ochrony autentyczności i integralności zabytków w źródłach prawa powszechnie obowiązującego w Polsce, a także przeanalizowano relację definicyjną pomiędzy ochroną zabytków i ochroną ich autentyczności, a także integralności.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Andrzej Uhl
Nie-miejsca zbrodni. Przestępczość w przestrzeni tranzytowej
DOI: 10.26361/ZNTDSP.09.2018.21.12
211 – 225
PDF

Słowa kluczowe

przestrzeń tranzytowa |nie-miejsca |ekologiczne teorie przestępczości |przestępczość w transporcie |bezpieczeństwo w transporcie |przestępczość w przestrzeni publicznej

Streszczenie

W artykule rozważona zostaje możliwość zastosowania pojęcia „nie-miejsc” pochodzącego z francuskiej antropologii kulturowej do lepszego wytłumaczenia i charakterystyki zachowań przestępczych w przestrzeni tranzytowej – na dworcach, lotniskach, w galeriach handlowych. Przy analizie konstytutywnych cech nie-miejsca takich jak ich kontraktualność, anonimowość, „udomowienie” części z nich przez osoby z marginesu społecznego, pewnego rodzaju powszechnie odczuwaną obcość czy szerokie zastosowanie systemów monitoringu wizyjnego oraz agencji ochrony wydają się one z znacznym stopniu kształtować obraz przestępczości w tej przestrzeni. Elementy te zestawiono z szeregiem danych dotyczących przestępczości w przestrzeniach dających się opisać jako nie-miejsca. W ostatniej części zostają opisane metody prewencji takich zachowań - często prowadzące do utrudnień w sprawnym funkcjonowaniu tych newralgicznych dla systemu gospodarczego i komunikacyjnego obiektów.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Pobierz cały numer
1 – 232
PDF
Towarzystwo Doktorantów
Czapskich 4/14
e-ISSN 2082-9213
Uniwersytet Jagielloński
31-110 Kraków
ISSN 2299-2383