Słowa kluczowe

gry wideo |autobiografia |niezależne gry wideo |badanie gier

Streszczenie

Przedmiotem badań w niniejszym tekście są współczesne, amatorskie, autobiograficzne gry wideo. Podstawą badań jest zbiór dwudziestu produkcji, które zostały udostępnione w internecie na platformie itch.io. Analizie poddano charakterystyczne dla tych produkcji środki wyrazu, techniki budowania narracji, stosowane mechaniki, motywacje autorów i poruszane tematy. Punktem wyjścia niniejszych dociekań są metody wypracowane na gruncie literaturoznawstwa, które zostały uzupełnione o narzędzia związane z badaniem gier wideo. Poruszono zagadnienia związanie z relacjami pomiędzy autorem, bohaterem gry i użytkownikiem. Wyznaczone zostały charakterystyczne cechy gier autobiograficznych oraz ich osadzenie w kontekście medium gier.

Słowa kluczowe

metafora |czas |nieśmiertelność |Milan Kundera |Melancholia

Streszczenie

W artykule poruszone zostają problemy antropologiczne i filozoficzne kluczowe dla całej twórczości Milana Kundery, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki czasu i nieśmiertelności. Należy podkreślić, że wydana w 1990 roku powieść nie doczekała się pogłębionej analizy naukowej w języku polskim, dlatego jednym z celów niniejszego artykułu jest wypełnienie tego braku. Analizę Nieśmiertelności oparto na czeskojęzycznych badaniach naukowych oraz recenzjach krytycznych w języku angielskim. W artykule uwydatnione zostały cechy życia w świecie nowoczesnego Zachodu: jawność egzystencji oraz coraz wyraźniejsza atomizacja i samotność jednostki, które doprowadzają do zaburzeń emocjonalnych, prób samobójczych i niespełnionego pragnienia nieśmiertelności. Zostaje poruszona kwestia nieśmiertelności melancholijnej, funkcjonalnej oraz kulturowej.

Słowa kluczowe

pamięć zbiorowa |mity historyczne |błędy poznawcze |Krzyżacy |Drang nach Osten

Streszczenie

W artykule zostały wskazane i opisane trzy najbardziej rozpowszechnione mity historyczne dotyczące relacji polsko-niemieckich: mit o odwiecznym konflikcie polsko-niemieckim, mit o Drang nach Osten oraz zmitologizowane konflikty polsko-krzyżackie. Autorka wyjaśnia genezę tych wyobrażeń, odwołując się do mechanizmów działania pamięci zbiorowej i błędów poznawczych, oraz wskazuje moment historyczny, który trwale zdefiniował sposób postrzegania przez Polaków ich relacji z zachodnimi sąsiadami. Ukazane zostają również mitotwórcze możliwości sztuki na przykładzie obrazu Bitwa pod Grunwaldem Jana Matejki. W swoich rozważaniach autorka odnosi się między innymi do rozpoznań Jana i Aleidy Assmanów, Barbary Szackiej, Nassima Nicholasa Taleba oraz Daniela Kahnemana.

Słowa kluczowe

romantyzm |recepcja |Cyprian Norwid |Młoda Polska

Streszczenie

W artykule podjęto zagadnienie recepcji twórczości Cypriana Norwida w latach 1905–1910 w perspektywie starcia tradycji z nowoczesnością. Spór ujawnia się zarówno w pisarstwie autora, jak i w komentarzach publicystów, choć punktem odniesienia są różne wartości. Odkrywaniu Norwida w Młodej Polsce towarzyszy entuzjazm, wobec którego rodzą się postawy opozycyjne. Na materiał badawczy złożyły się prace nieczęsto przywoływane w kontekście badań nad młodopolską recepcją twórczości poety, a także wypowiedzi cenionych interpretatorów jego dzieł. Publicyści na początkowym etapie szczególną uwagę przywiązują do biografii odrzuconego przez współczesnych pisarza, wchodząc w polemikę z krytykami i historykami, którzy umniejszają wartość dorobku Norwida. Zainteresowanie sylwetką pisarza stopniowo przeradza się w refleksję na temat współbrzmienia stylu i wymowy jego utworów z twórczością przedstawicieli Młodej Polski. Ostatnim etapem jest krytyczna i aktywna lektura dorobku literackiego poety. Analiza poszczególnych wypowiedzi wskazuje na stałą aktualność Norwidowskiej diagnozy epoki, w której „jest więcej rozłamań, niźli dokończeń”, „więcej roztrzaskań, niźli zamknięć”1. Opis nakładających się na siebie przełomów wyostrza różnice pomiędzy artystycznymi nurtami lub wskazuje na ich podobieństwo.

Słowa kluczowe

Bliski Wschód |Iran |film dźwiękowy |początki kina |kolonializm |orientalizm |Pahlawi

Streszczenie

Pojawieniu się aparatu fotograficznego i kinematografu na terenie obecnego Iranu towarzyszyły głębokie przemiany w świadomości Irańczyków. Najbardziej uderzającą różnicą, którą technologie przedstawieniowe uczyniły szczególnie widoczną, była opozycja rozwiniętego Zachodu i zacofanej Persji. To właśnie w tym czasie wykształcił się dyskurs reinterpretujący narodową tożsamość jako wynik kulturowego zapóźnienia. W trakcie tych przemian do władzy doszedł Reza Chan, inaugurujący rządy dynastii Pahlawich. Obrany przezeń kurs skierował kraj na tory modernizacji, laicyzacji, nacjonalizmu i centralizacji władzy.

W takim kontekście powstał pierwszy irański film dźwiękowy, Dziewczyna z Lorestanu (1933). Dzieło Abdol-Hosseina Sepanty odniosło bezprecedensowy komercyjny sukces, będąc jednocześnie świadectwem wiary autora w powodzenie modernizacyjnego programu nowej polityki. Jako klasyczny melodramat i zarazem film propagandowy zasługuje na uwagę ze względu na swoją auto-orientalizującą narrację. Akcja filmu celowo kreuje wizerunek zacofanego, plemiennego Iranu i jego przezwyciężenie przez nowoczesną strukturę państwa Rezy Szaha Pahlawiego. Tym samym Dziewczyna z Lorestanu stanowi przykład przejęcia przez Irańczyków strategii opisywanej przez Edwarda Saida w kontekście kultur kolonizowanych.

Słowa kluczowe

XIX wiek |codzienność |religia |wieś |rytuały |malarstwo polskie |zabawy |pijaństwo |praca

Streszczenie

Artykuł stanowi przegląd polskiego malarstwa rodzajowego z drugiej połowy XIX wieku, które przedstawia życie codzienne na wsi, uwarunkowane czasem agrarnym i liturgicznym. Materiał ten jest dla autorki podstawą do scharakteryzowania niejednoznacznej mentalności chłopskiej, którą cechują krańcowości. Z jednej strony jest to ciężka praca na roli, z drugiej – zabawy i pijaństwo w karczmie, a z trzeciej – gorliwa pobożność, przejawiająca się stawianiem przydrożnych kapliczek i bogatymi rytuałami religijnymi odprawianymi przy okazji rozmaitych świąt oraz ważnych wydarzeń rodzinnych, jak śluby czy pogrzeby.

Słowa kluczowe

kobiecość |duchowość |zmysłowość |średniowiecze |pustelnica |asceza |Aelred z Rievaulx |chrystianizm kobiecy |angelologia |eremityzm

Streszczenie

W artykule przedstawiono problematykę dotyczącą dążeń do osiągnięcia anielskiego ideału przez kobietę – pustelnicę – na podstawie średniowiecznej Reguły dla pustelnicy Aelreda z Rievaulx. Reguła zasadza się na relacji pomiędzy sferą duszy i ciała oraz rzuca światło na rozpowszechniony w średniowieczu (i w czasach późniejszych) sposób postrzegania zmysłowości kobiecej. Zdaniem autora cechuje się ona pobudliwością większą od tej, której doświadczają mężczyźni, i z tego względu wymaga przedsięwzięcia surowych środków zaradczych.

Słowa kluczowe

tłumaczenie slangu |slang gejowski |techniki tłumaczeniowe

Streszczenie

W artykule autorka skupia się na analizie tłumaczenia powieściowego języka gejów na język polski na przykładzie powieści The Line of Beauty Alana Hollinghursta. Oprócz kontekstu społeczno-kulturowego opisane zostały również historia społeczności homoseksualnej w Polsce i krajach anglojęzycznych oraz stan badań na temat języka gejów. Cechy slangu gejowskiego, które obserwujemy w powieści, to elementy języka kobiet, inwersja rodzaju gramatycznego oraz specjalne słownictwo. Głównym celem artykułu jest analiza technik używanych przez tłumacza w związku z zachowaniem slangu gejowskiego w przekładzie oraz zmian, które zaszły w tłumaczeniach względem tekstu oryginalnego. Autorka wykazała, że slang gejowski w polskim przekładzie został znacznie uproszczony, gdyż jest on mniej rozbudowany w porównaniu ze slangiem angielskim.

Słowa kluczowe

polska literatura fantastyczna |status pisarza |rynek wydawniczy

Streszczenie

Artykuł stanowi próbę prześledzenia zmian dotyczących statusu pisarza na polskim rynku wydawniczym przed rokiem 1989 i później. Analizie zostaną poddane wątki związane z pisarzami przynależącymi gatunkowo do literatury fantastycznej, gdyż ten gatunek paradoksalnie umożliwiał najpełniejszy opis ówczesnej rzeczywistości. Omówione będą kwestie niegdysiejszego funkcjonowania pisarza na rynku wydawniczym (determinowanym przez politykę państwową). Zestawione to zostanie ze współczesnymi sposobami działalności pisarskiej, koncentrującymi się na świadomym graniu własną marką oraz nowym sposobie utrzymywania więzi z odbiorcą.

Słowa kluczowe

literatura turecka |Halide Edip Adıvar |Sinekli Bakkal |Rabia |kobiety

Streszczenie

Halide Edip Adıvar to najbardziej znana turecka pisarka i jedna z pierwszych feministek. W swoich utworach opisuje życie kobiet na przełomie Imperium Osmańskiego i Republiki Turcji. Sinekli Bakkal (w polskim tłumaczeniu książka ukazała się pod tytułem Rabia), czołowa powieść Halide Edip, opisuje losy Rabii, wnuczki surowego imama i córki popularnego aktora, która dzięki swojemu wyjątkowemu głosowi zasłynęła jako recytatorka Koranu. Powieść jest jednak wielowymiarowa, nie koncentruje się jedynie na perypetiach głównej bohaterki, ale przez pryzmat jej życia pokazuje złożoną sytuację kobiet żyjących w Stambule w czasach Abdülhamida.

Słowa kluczowe

romantyzm |egzystencjalizm |autokreacja |kino polskie |tradycja

Streszczenie

Tematem artykułu jest analiza filmu Do widzenia, do jutra (1960) w reżyserii Janusza Morgensterna przeprowadzona pod kątem wskazania obecnych w nim motywów i tropów romantycznych. Podczas analizy odwołuję się do dziedzictwa polskiej literatury wczesnoromantycznej, którą można określić mianem romantyzmu egzystencjalnego. Arcydziełem tej odmiany nurtu literatury romantycznej jest dzieło Adama Mickiewicza Dziady wileńsko-kowieńskie (1823). Pierwsze próby zmierzenia się z dziedzictwem romantyzmu egzystencjalnego twórcy polskiego kina podjęli na początku lat sześćdziesiątych XX wieku. Analiza filmu dokonana za pośrednictwem klucza romantycznego pozwala odczytać go inaczej, niż to czyniono dotychczas.

Słowa kluczowe

przekład |Chiny |powtórzenie |poezja |ekwiwalencja |tłumaczenie |wersyfikacja |rym |reduplikacja

Streszczenie

W artykule opisano wybrane zagadnienia zachowania lub braku ekwiwalencji formalnej w polskich przekładach wybranych utworów Mao Zedonga ze zbioru Szesnaście wierszy, wydanego w 1959 roku w Warszawie. Autorka skupiła się na formie utworów stylizowanych na klasyczną chińską poezję i formie ich współczesnych polskich przekładów. Opisała zagadnienia ekwiwalencji wersyfikacji, rymów, tytułów i interpunkcji, reduplikacji i powtórzeń. Z analizy wynika, że przekłady były jedynie minimalnie formalnie ekwiwalentne wobec oryginałów, zostały natomiast napisane językiem i stylem zrozumiałym dla odbiorców w czasie, w którym powstały.