Słowa kluczowe

awangarda |realizm |montaż literacki |Debora Vogel

Streszczenie

Twórczość Debory Vogel przypada na okres dwudziestolecia międzywojennego. Wpisuje się ona w epokę modernizmu, ze szczególnym uwzględnieniem jej awangardowego paradygmatu. Cały dorobek estetki – proza, poezje, teoria – zakorzenia się w modernistycznym światopoglądzie i współgra z artystycznymi założeniami awangardy. Jest on świadectwem śmiałego podążania za „nowością”, wyrazem aprobaty dla cywilizacyjnych przemian oraz dla sztuki, na której odciska się ich piętno...

Słowa kluczowe

brzytwa Ockhama |brzytwa Austina |William Ockham |John Austin

Streszczenie

Poniżej planuję zmierzyć się z filozoficznym „dogmatem”, w myśl którego William Ockham był nominalistą. Brzytwa Ockhama – wie to każde dziecko – służy do tego, by nie mnożyć bytów ponad konieczność, by pozbywać się zbędnych hipostaz. Posługując się nią, przyjmuje się jednostkowe byty istniejące w rzeczywistości, a ogólność przypisuje nazwom, nie bytom czy substancjom ogólnym. A więc uniwersalia są zakorzenione w języku, nie istnieją realnie. Jeżeli jednak zaczniemy lekturę Sumy logicznej z nastawieniem, że czytać będziemy wykład nominalizmu, to będziemy zaskoczeni, bo jej treść sugeruje raczej konceptualizm (domagający się dookreślenia jako „psychologiczny”). Z tego też względu pojawia się wątpliwość co do zasadności umieszczania źródła rozważanej teorii uniwersaliów w języku.

Słowa kluczowe

rycina |rynek sztuki |przedstawienie widoków miejskich

Streszczenie

Wiek XIX przyniósł sztuce polskiej szerokie zainteresowanie przedstawieniami widoków miejskich. O początku wielkiej popularności wszelkich przedstawień architektonicznych utrwalanych w malarstwie, rysunku oraz grafice można mówić już pod koniec XVIII wieku. Zjawisko to miało miejsce zarówno w sztuce europejskiej, jak i polskiej. Związane było zapewne z zainicjowanym już u zarania XIX stulecia zamiłowaniem do odkrywania przeszłości własnego narodu wraz z jego historycznymi pamiątkami oraz początkiem naukowego zainteresowania zabytkami architektury. Przedstawiano zatem całe panoramy lub pojedyncze budowle usytuowane w przestrzeni miejskiej lub krajobrazie. Szczególna sytuacja polityczna, w jakiej znajdowała się Polska pod zaborami, spowodowała wielką popularność przedstawień ojczystych stron, wraz z ich zabytkami oraz miejscami o historycznej wadze, zarówno wśród samych twórców, jak i odbiorców. Przedstawienia tego typu stały się bowiem świetnym nośnikiem treści patriotycznych, ukazując ważne dla Polski zabytki architektury świeckiej, jak i sakralnej.

Słowa kluczowe

Nuta człowiecza |Józef Czechowicz

Streszczenie

Na ostatni cykl poetycki Józefa Czechowicza, zatytułowany Nuta człowiecza (1939), składa się 25 wierszy (trzy ostatnie były napisane po francusku). Badacze są zgodni, iż jest to jeden z najlepszych tomików lubelskiego poety. Wielokrotnie usiłowano przyporządkować poezję Czechowicza do określonego nurtu, kierunku bądź grupy poetyckiej. Istniała ponadto grupa poetów-epigonów skupionych wokół postaci poety. Sam Czechowicz jednak negował przynależność do grupy poetyckiej czy związek z określonym nurtem w literaturze polskiej czy światowej.

Słowa kluczowe

tożsamość |sytuacja postmigracyjna |Ryszard Bitowt

Streszczenie

Tematem niniejszego artykułu jest proces organizowania na nowo życia w sytuacji postmigracyjnej, a właściwie analiza biograficznej rekapitulacji tego procesu. Jest to zatem tekst o początku – o odnajdywaniu się w nowej sytuacji, rodzeniu się przywiązania do miejsca i konstruowaniu na nowo własnej tożsamości. Przedmiotem mojego zainteresowania badawczego jest biografia zamieszkałego w Mrągowie działacza społecznego i przesiedleńca z Kresów Wschodnich, Ryszarda Bitowta.

Słowa kluczowe

estetyka japońska |natura |piękno |harmonia

Streszczenie

Kultura japońska charakteryzuje się szczególną wrażliwością na odbiór przyrody. Postrzeganie natury zawsze było determinowane takimi zjawiskami jak śnieg, deszcz, silny wiatr (taifuu), promienie słońca czy sezonowe zmiany kolorów.

Pojęcie piękna w Japonii było zwykle związane z nastrojem okresu, w którym się rodziło. Podlegało określonym uwarunkowaniom historycznym, dlatego konkretne pojęcia dominowały w poszczególnych stuleciach i towarzyszyły rozwojowi sztuki, a przede wszystkim jej rozumieniu i podziwianiu. W każdej dziedzinie japońskiego życia, gdzie ważne jest wywołanie efektu estetycznego, a więc w kompozycji ogrodu, w architekturze czy przy przyrządzaniu potraw, istotne jest podkreślenie piękna i harmonii.

Słowa kluczowe

Hannah Arendt |totalitaryzm |Korzenie totalitaryzmu

Streszczenie

Od momentu opublikowania w 1951 roku monumentalnego dzieła pt. Korzenie totalitaryzmu (Origins of Totalitarianism, 1951, pol. wyd. 1988) Hannah Arendt uznawana jest za jedną z najważniejszych politycznych myślicielek XX wieku. Jej książka stała się jednym z filarów teorii totalitaryzmu, przy czym dodatkowe znaczenie dodaje temu dziełu fakt, że intelektualistka sama była świadkiem i ofiarą wydarzeń rozgrywających się w pierwszej połowie ubiegłego stulecia w Europie. Podejmując dialog ze światem, który doprowadził do katastrofy, do triumfu nicości, do czasu Apokalipsy, autorka zdaje się stawiać pytania: Jak to się stało? Jak to było w ogóle możliwe?

Słowa kluczowe

Jarosław Iwaszkiewicz |Mistrz i Małgorzata |Matka Joanna od Aniołów |Michaił Bułhakow

Streszczenie

Co na temat zła powiedziałby Eurypides, gdyby odwiedził Patriarsze Prudy i klasztor w Ludyniu? Czy podtrzymałby swoją myśl, a może sformułowałby ją inaczej? Pytanie „czym jest zło?”, towarzysząc człowiekowi nieprzerwanie od zarania dziejów, wciąż wymaga odpowiedzi…

Słowa kluczowe

mistycyzm |Abhinawagupta |przeżycie estetyczne

Streszczenie

Abhinawagupta (Abhinavagupta) (ok. 950-1020) to jedna z postaci, które wywarły decydujący wpływ na kształt sanskryckiej poetyki i estetyki. Urodzony w Kaszmirze, był człowiekiem o wielu obliczach: filozofem i estetykiem, mistykiem i poetą, teologiem i teoretykiem poetyki, egzegetą i świętym, autorem doniosłych komentarzy do dzieł estetycznych, a także encyklopedycznego kompendium Tantraloka (Tantrāloka) – kanonicznej wykładni śiwaizmu kaszmirskiego. Człowiek o niezwykle szerokich horyzontach i licznych talentach, postać na wpół mityczna i, jak wiele wybitnych osobistości w Indiach, otaczana do dziś nabożną czcią.

Streszczenie

Людина постійно знаходиться в процесі подвійної самоіндентифікації: з однієї сторони, як соціальної істоти, що потребує тісного контакту (об'єднання) з собі подібними, з іншої сторони, як незалежного індивіда, з притаманними тільки йому характеристиками та особливостями, що формують неповторну суб‟єктивність. Людська соціальність, яка вмістила в собі історію успіхів і невдач, перемог та трагедій, конфліктів та примирень минулого, протистоїть людським надіям та мріям, очікуванням та переживанням майбутнього, що формують людську суб'єктивність. Людська суб'єктивність завжди напрямлення на поширення своєї неповторності на інших з інтенцією до створення соціальних форм. Діалектика людської соціальності і людської суб'єктивності не дає можливості злитися обом началам самоіндетифікації, що і породжує явище відчуження людини.