Słowa kluczowe

kontestacja w PRL |budownictwo szkolne w PRL

Streszczenie

W artykule zasygnalizowane zostały różne postawy wobec akcji budowy tysiąca szkół na tysiąclecie państwa polskiego. Przedsięwzięcie miało stanowić remedium na powojenną zapaść lokalową szkolnictwa, eksplozję demograficzną oraz stanowić kampanię polityczną, której jednym z aspektów była walka z Kościołem katolickim, w tym 9 letnią Nowenną przed rocznicą chrztu Polski. Na przykładzie skutecznej akcji budowy tysiąclatek widoczne są różnorodne postawy: od autentycznego czy koniunkturalnego poparcia, poprzez urzędnicze wykonywanie powinności, aż po kontestację a nawet protesty, skargi, niechęć. W praktyce zarysowała się jeszcze jedna postawa: przemilczanie, które miało walor dwusieczny – w praktyce rządowej było wstrzymywaniem dyskredytujących informacji, a z drugiej strony stanowiło swoistą formę biernego oporu.

Słowa kluczowe

Three Jewels |Three Roots |Avalokiteśvara |maṇi mantrā |Three Refuges |Tibetan art

Streszczenie

According to traditional Buddhist narratives and popular beliefs, Tibetans are a people chosen by Avalokiteśvara. Therefore, his worship and multitude, as well as diversity of his images are quite common both in temples and public areas. Unlike the widespread analyses where the Bodhisattva has been treated as a peaceful tutelary deity, and classifications of its images have been based on morphological features (i.e. the number of hands, heads, etc.) or by artistic styles and techniques. This paper proposes another approach by grounding images in Tantric Buddhism models used locally. In the first part of the article, the images of Avalokiteshvara are inscribed in the bodyspeech-mind models as well as the external, secret and the first of the three internal aspects of the Three Refuges, also known as the Three Jewels, which covers a much wider set of iconographic material than usually considered.

Słowa kluczowe

Jan Palach |paradygmat heroiczny |czeski bohater narodowy |Robert Sedláček

Streszczenie

W swoim artykule chciałbym się zastanowić na paradygmatem czeskiego bohaterstwa na podstawie filmu Roberta Sedláčka Jan Palach (2018), będącego opartą na faktach opowieścią o dwudziestojednoletnim studencie Uniwersytetu Karola w Pradze, który 16 stycznia 1969 roku dokonał samospalenia na placu Wacława w centrum Pragi, w proteście przeciwko agresji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację i narastającej apatii czechosłowackiego społeczeństwa. Zastanowię się nad tym, w jaki sposób konstruowany jest jego obraz w dziele filmowym niemal pięćdziesiąt lat po jego śmierci. Swoje rozważania umieszczę w kontekście refleksji nad czeskim bohaterem narodowym w literaturze humanistycznej w odniesieniu do działalności oficjalnych instytucji państwowych oraz do struktur mitologicznych, poprzez które uchwycę najistotniejsze elementy kompozycji filmu Roberta Sedláčka. W konsekwencji moim zasadniczym pytaniem badawczym pozostanie nie tylko kwestia samej konstrukcji bohatera, ale również jej relacja do innych wyobrażeń bohaterów narodowych we współczesnej kulturze czeskiej.

Słowa kluczowe

socrealizm |Bruno Jasieński |post-kolonializm |dekolonizacja |gender studies

Streszczenie

Artykuł opisuje radziecki projekt kolonialny lat trzydziestych XX wieku. Na przykładzie socrealistycznej powieści Brunona Jasieńskiego Człowiek zmienia skórę autor analizuje oficjalny dyskurs metropolii oraz rozmaite strategie jego aplikacji w rzeczywistości Centralnej Azji, skupiając się na takich zagadnieniach jak nadreprezentowane w utworze wątki radzieckiej mission civilisatrice, ugenderowienie kolonialnej dominacji Rosjan oraz problemie władania poprzez narzucanie obecności, czyli wypieranie rdzennej problematyki i przywłaszczanie/przekształcanie obcej geografii.

Słowa kluczowe

kobiety |schematy poznawcze |Tzotzil |Meksyk

Streszczenie

Schematy poznawcze organizują interpretację doświadczeń każdej jednostki. Nowa zdobyta wiedza jest filtrowana przy pomocy tych struktur myślowych, kształtowanych w dużym stopniu przez otoczenie. W związku z tym mogą być one warunkowane w jakimś stopniu przez kulturę. Artykuł zawiera analizę trzech schematów poznawczych przedstawicielek Majów Tzotzil z terenów Los Altos de Chiapas w Meksyku: tradycyjnego ortodoksyjnego, tradycyjnego nieortodoksyjnego oraz anty-tradycyjnego. Równocześnie poddaje interpretacji wspomniane konstrukcje, uwzględniając specyfikę kulturową mieszkanek tego terenu.

Słowa kluczowe

archaeology |Ixil Maya |ceramics |rituals |analysis

Streszczenie

The presented report is the result of the research project funded by the Ministry of Science and Higher Education, Poland. The project’s title: Rytuały pogrzebowe Majów Ixil: analiza naczyń z kolekcji w Nebaj (Gwatemala) (Funerary rites of Ixil Maya: analysis od ceramics from collection in Nebaj [Guatemala]), Diamond Grant program, project no. 0026/DIA/2014/43.