Słowa kluczowe

Chos grags rgya mtsho |Karmapa VII |rnam thar |secret life story |chos ‘byung mkhas pa’i dga’ ston |auspicious signs |miracles

Streszczenie

This paper deals with accounts of miraculous and auspicious signs and events as an aspect of the secret level in life stories (rnam thar) of Tibetan Buddhist masters and traces these patterns back to the life story of Buddha Śākyamuni, as well as to Vajrayana symbolism. An annotated translation, analysis, and edition of a so-far untranslated section of the rnam thar of the Seventh Karma pa from the Chos ‘byung mkhas pa’i dga’ ston are provided.

Słowa kluczowe

gender studies |Mahābhārata |Ćitrangada |Rabindranath Tagore |Rituparno Ghosh |kino indyjskie |Chitrangada

Streszczenie

Celem artykułu jest przyjrzenie się reinterpretacjom klasycznej opowieści o księżniczce Ćitrangadzie w kulturze bengalskiej na przykładzie dzieł Rabindranatha Tagore’a oraz Rituparno Ghosha. Zgodnie z przekazem eposu Mahabharata Ćitrangada była bierną kobietą pozwalającą, by to ojciec decydował o jej cielesności. Nieco inaczej jej historię przedstawia Rabindranath Tagore w dramacie tanecznym z 1892 roku. Jego Ćitrangada staje się kobietą świadomie kształtującą swoją płeć biologiczną i wykraczającą poza sztywne ramy kobiecości sformułowane przez tradycje hinduizmu. Jeszcze dalej w reinterpretacji tej opowieści posunął się reżyser Rituparno Ghosh. Przenosząc historię księżniczki z pałacu do sali operacyjnej, Ghosh wpisał się nie tylko w dyskurs feministyczny, ale też w narrację dotyczącą transpłciowości i miejsca przedstawicieli tzw. trzeciej płci we współczesnym społeczeństwie indyjskim. Reinterpretacje historii Ćitrangady to rezultat zastępowania narracji tworzonej z perspektywy mężczyzn wywodzących się z klas uprzywilejowanych społecznie głosem tzw. Innych: kobiet i osób nieheteronormatywnych.

Słowa kluczowe

Kerala |hinduizm |kultura świątynna |świątynia-księga |ekonomia świątynna |rzeki |relacje przestrzenne

Streszczenie

Niniejszy esej wyrasta z przekonania o potrzebie przeprowadzenia regularnego studium źródeł oraz praktyk społecznych związanych z kulturą świątynną środkowej Kerali. Czerpie zarówno z historycznych źródeł pisanych, jak i autorskiej obserwacji etnograficznej. Jego szerszym kontekstem pozostaje zagadnienie metody, perspektywy i skali w odniesieniu do problematyki rozumienia hinduizmu jako religii i fenomenu cywilizacyjnego złożonego z wielu odrębnych kultur. Poprzecinana rzekami, kanałami, jeziorami i „back-waters” środkowa Kerala wykształciła oryginalną formę kultury świątynnej, opartą na cykliczności kalendarza świątynnego z powtarzalnymi ceremoniami, liturgiami i świętami oraz na powiązanych z nimi elementach ekonomii i praktyk społecznych. W obydwu centralną rolę odgrywa rzeka i działania przeprowadzane na rzece bądź w jej sąsiedztwie, zwłaszcza spektakularne pokazy łodzi świątynnych. Esej śledzi trajektorię historycznej zmiany w społecznym konstruowaniu symbolicznej przestrzeni kultury świątynnej Kerali na przykładzie świątyni Kryszny w Āṟanmuḷa nad rzeką Pampā.

Niniejszy artykuł powstał w wyniku badań objętych projektem badawczym Narodowego Centrum Nauki nr 2015/17/B/HS2/01910-UMO-2015/17/B/HS2/01910.

Słowa kluczowe

Cultural linguistics |shame |dishonor |Early Poetic Arabic |pre-Islamic Arabic Culture

Streszczenie

Persisting in a binary relationship with honor, shame was an important element of the pre-Islamic Arabic social evaluation system. In my study, I analyzed the two most important EPA concepts parallel to English shame – ˁayb and ˁār – applying the Cultural Linguistic approach. Based on the analyses on corpus of Early Arabic poetry and Classical Arabic dictionaries, I represented cultural schemata encoding the knowledge shared by pre-Islamic Arabs about those phenomena. The paper presents also metaphoric, metonymic, and image-schematic models, which account for the specifics of associated linguistic frames. Moreover, I posit a hypothesis on the existence of a schema subsuming the honor- and shame-dishonor-related schemata in form of social evaluation of usefulness, which seems to correspond to the historical and linguistic data.

Słowa kluczowe

Sukhāvatī |Czysta Kraina |kosmologia |soteriologia |Amitābha |buddyzm

Streszczenie

Tekst podejmuje analizę Sukhāvatī – świata („pola buddy”) Amitabhy, określanego również jako Czysta Kraina. Pewne jej cechy – przynajmniej na pozór – odbiegają od standardowych wyobrażeń na temat buddyzmu. Skłaniało to niektórych badaczy do poszukiwań bezpośrednich zapożyczeń z innych religii i kultur, co miało wyjaśnić źródło nazwy, położenie i cechy tej krainy. Charakterystyki te można jednak bardziej przekonująco wyjaśnić, analizując proces ewolucji samego buddyzmu, co stanowi główne zadanie tej pracy.

Tekst został podzielony na dwie części. W części pierwszej przedstawiono założenie o wewnątrzbuddyjskich źródłach pochodzenia Sukhāvatī wraz z uzasadnieniem tego wyboru. Następnie omówiono ewolucję buddyjskiej wizji kosmologicznej, która ostatecznie doprowadziła do koncepcji pól buddów, w tym Sukhāvatī. Prezentowana tutaj część druga została poświęcona analizie charakterystyk tej krainy w świetle Krótszej i Dłuższej sutry Sukhāvatīvyūha, w kontekście innych tekstów buddyjskich, aby wykazać, że Sukhāvatī skupia w sobie następujące wątki buddyjskie: (a) w warstwie wizualnej przedstawienie raju, (b) w wymiarze niematerialnym aktywność nirwany, (c) w aspekcie ścieżki łatwe praktyki charakteryzujące warunki odrodzenia dla niższych niebios.

Słowa kluczowe

pamięć |Żydzi |Jan Jakub Kolski |Pogrzeb kartofla |świadczenie |prześniona rewolucja

Streszczenie

Jan Jakub Kolski, tworząc po 1989 roku Pogrzeb kartofla, opowiedział pełnometrażową historię o głęboko problematycznych losach powojennej polskiej wsi. Film rekonstruujący losy nie-Żyda powracającego do domu po pobycie w obozie koncentracyjnym odsyła biograficznie do dziadka Kolskiego; dlatego też w narracji reżysera losy rodzinne i historyczne wytwarzają wizualne powidoki oraz sprowadzają się de facto do chtonicznej cielesności, dającej upust powracającemu, niechcianemu i naznaczonemu doświadczeniu. Ciało poobozowe, poddane reżimowi wykluczenia, strachu oraz wstrętu, staje się wstęgą Möbiusa, której polskie społeczeństwo nie może rozwiązać, lecz jedynie zakopać pod ziemią niepamięci.

Streszczenie

Tłumaczenie: Artur Karp

Streszczenie

Tłumaczenie: Bożena Prochwicz-Studnicka