Numer 39 (4/2015)
Światło
Redaktorzy: Paulina Tendera, Wojciech Rubiś
Spis treści
Strony
Pobierz
Janusz Krupiński
Światło i ciemność – Czarne kwadraty Kazimierza Malewicza
7 – 25
PDF

Słowa kluczowe

Kazimierz Malewicz |Czarny kwadrat |ikona


INFORMACJE O AUTORZE

Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie

Natalia Anna Michna
Apologeci światła, czyli o metodzie neoimpresjonistycznej w sztuce
27 – 41
PDF

Słowa kluczowe

neoimpresjonizm |Georges Seurat |Paul Signac |sztuka światła |dywizjonizm |puentylizm

Streszczenie

Sztuka neoimpresjonistów była przede wszystkim estetycznym postulatem apoteozy światła w malarstwie europejskim. Z perspektywy czasu wydaje się jednak, że obsesyjne przywiązanie do scjentystycznego oddania natury światła w malarstwie nie znalazło uznania wśród kolejnych pokoleń artystów. Neoimpresjonizm, zaliczany do szerokiego nurtu twórczości postimpresjonistycznej, zdominował lata osiemdziesiąte XIX wieku, ale po przedwczesnej śmierci Georges’a Seurata w 1891 roku jego kontynuatorzy i naśladowcy doprowadzili do skostnienia twórczej metody w dogmat, co mocno osłabiło żywotność ruchu. Normatywna estetyka neoimpresjonistów – apologetów światła – przebrzmiała wraz ze szczytowym momentem rozwoju nurtu.

Artykuł stanowi analizę scjentystycznego podejścia do natury światła w sztuce neoimpresjonizmu, które bazowało na słynnym postulacie „maksimum świetlistości, barwności i harmonii”. Analiza ta odwołuje się do twórczości dwóch głównych przedstawicieli nurtu, czyli Georges’a Seurata oraz Paula Signaca, a jej celem jest (1) wykazanie, że neoimpresjonistyczna apoteoza światła nie tylko była wynikiem naukowo ugruntowanych założeń formalnych, ale przede wszystkim wynikała z filozoficznego przekonania artystów o kluczowym znaczeniu światła zarówno w akcie twórczym, jak i w przeżyciu estetycznym odbiorcy, (2) próba odpowiedzi na pytanie o przyczyny rychłego wyczerpania stylistyki neoimpresjonizmu, który uczynił światło bezpośrednim przedmiotem doznania estetycznego, wpisując się na trwałe do kanonu sztuki światła.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Wojciech Rubiś
Big Bang i filozofia emanacyjna
43 – 53
PDF

Słowa kluczowe

emanacja |Michał Heller |Wielki Wybuch

Streszczenie

W artykule analizuję związki między tradycyjną filozofią emanacyjną a współczesnymi teoriami stworzenia świata, szczególnie teorią Wielkiego Wybuchu. Podejmuję wstępną refleksję nad warunkami odnowienia emanatyzmu dzisiaj.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Justyna Stasiowska
Pop rozebrany przez swoich zalotników – performance Double Vision jako synteza światła i dźwięku
55 – 69
PDF

Słowa kluczowe

energia |media transmisyjne |elektromagnetyzm |muzyka popularna |teoria mediów

Streszczenie

W artykule skupiam się na problemie elektromagnetyzmu w kontekście sztuki światła, odwołując się do awangardowych działań sztuki wizualnej i dźwiękowej. Wykorzystując zaproponowaną przez Douglasa Kahna w książce Sound Earth Signal: Energies and Earth Magnitude in the Arts (2013) kategorię lived electromagnetism, analizuję performance Double Vision, który łączący światło i dźwięk. Projekt powstał w wyniku współpracy pomiędzy kompozytorem muzyki eksperymentalnej Uwe Schmidtem oraz audiowizualnym artystą Robinem Foksem. Artyści, wykorzystując najnowszą technologię, zaproponowali doświadczenie audiowizualne, które ma na celu krytyczne podejście do immersyjności muzyki z gatunku pop.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Paulina Sury
Mistyka i metafizyka światła. Szkic z myśli Pawła Florenskiego
71 – 83
PDF

Słowa kluczowe

ikona |blask |Rembrandt |fosforescencja

Streszczenie

Przedmiotem niniejszego szkicu są dwa sposoby rozumienia natury światła, wydobyte i poddane krytycznej interpretacji przez Pawła Florenskiego w jego rozległym i „gęstym” eseju Ikonostas (jednym z najbardziej znaczących dla filozofii sztuki dzieł tego autora). Florenski odnosi się do sztuki ikonograficznej, do właściwego jej rozumienia światła jako symbolu, podstawy i osi, trzonu świętych wizerunków, bez którego ikona utraciłaby swoją wartość również jako część liturgii. Ponadto, Florenski odnosi się do dzieł malarskich Rembrandta i immanentnego im odczuwania i rozumienia światła jako fosforescencji.

Prezentowany materiał ma na celu krótkie zarysowanie fragmentu znacznie głębszej i wielowątkowej myśli Florenskiego, ujmującej problematykę światła w odniesieniu do dzieł sztuk plastycznych.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie
Paulina Tendera
Associations of the Hegelian Philosophy of Art with the Tradition of the Metaphysics of Light
85 – 104
PDF

Słowa kluczowe

light |Hegel |Aesthetics |romantic art |painting

Streszczenie

In this article I would like to present three main areas of my interest in the aesthetics of Georg F. W. Hegel which are associated, directly or indirectly, with the philosophical tradition of the metaphysics of light. First, I will introduce my interpretation of the concept, used by Hegel, of luminosity in art (here I present my own understanding of this phenomenon, as I refer it to all of the three types of art we can speak of within the framework of Lectures on Aesthetics; meanwhile, the traditional approach has been to apply this concept exclusively to romantic art, which, while correct, is only justified by the examination of art as a whole). Thus I propose here to examine the phenomenon of the luminosity of truth in symbolic, classical and romantic art. Next, I will present an understanding of the aesthetic experience of romantic works of art, an understanding which emerges from the concept of a work as a physical object of luminous truth and is fixed in the Platonic claritas theory of light, closely associated with the metaphysics of light. I will illustrate my reflections with several examples of romantic painting. Then, I will move on to the search for the meaning of the development of art. I see this meaning in the realisation of the principle of the luminosity of truth in art, and, in turn, this realisation in a specific element of representation in painting, namely that of the human eye, which Hegel defined as ‘the light of the eye’. This theme takes us back to the tradition of Platonic philosophy, in both its ancient and its mediaeval Christian forms, and acknowledges a close relationship with the aesthetics of Hegel and the European tradition of the metaphysics of light.

It is worth establishing, before proceeding to Hegel’s aesthetics per se, the sense in which we understand the metaphysics of light here. Above all, the metaphysics of light is a narrower concept than the philosophy of light, because in actuality it is exclusively a metaphysical ontology. Light (usually claritas, sometimes lux) is understood here as divine light or light derived from first principles, e.g. from Plotinus’s concept of the One, and partakes of an intellectual rather than a sensual character; thus it actually has little in common, for example, with physical light. Consequently, observations on light in extraontological terms, such as goodness, (axiological) grace, knowledge, or (epistemological) enlightenment, are here secondary for us, since they concern not light itself, but the consequences of its existence (e.g. grace is a consequence of the existence of claritas). The primary issue is, however, to assume that claritas substantially derives from God, the Absolute, the Hegelian absolute spirit; its existence depends, therefore, on coparticipation (methexis), and not on its conformity with or resemblance (mimesis) to the first cause, e.g. within the meaning of St. Thomas Aquinas.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Paulina Tendera,
Dominika Czakon
Światło w sztuce Tadeusza Kowalskiego. Wywiad z synem artysty Karolem Kowalskim
105 – 145
PDF

INFORMACJE O AUTORACH


Paulina Tendera
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie


Dominika Czakon
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Wojciech Rubiś,
Paulina Tendera
OR – moc światła
147 – 151
PDF

INFORMACJE O AUTORACH


Wojciech Rubiś
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Paulina Tendera
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Paulina Tendera
Szkic – sprawozdanie z otwarcia galerii ASP w Krakowie
153 – 155
PDF

INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Pobierz cały numer
1 – 160
PDF
Instytut Filozofii
Grodzka 52
e-ISSN 2544-8242
Uniwersytet Jagielloński
31-044 Kraków