Słowa kluczowe

dyskurs |wykluczenie społeczne |ubóstwo

Streszczenie

Ubóstwo i wykluczenie społeczne to pojęcia obecne w sferze publicznej, a także w analizach naukowych. Ich stosowaniu na ogół nie towarzyszy odpowiednia precyzja definicyjna. W niniejszym artykule sformułowano tezę, iż istnieje jeden (co samo w sobie już jest dyskusyjne) złożony paradygmat ubóstwa i wykluczenia społecznego. Składają się nań cztery płaszczyzny (zwane w artykule elementami paradygmatu): (1) historii i kultury, (2) koncepcji politycznych, (3) nowych pojęć i prób ich operacjonalizacji oraz (4) dyskursywności. Podział ten oparty jest na kryterium multidyscyplinarnym, co oznacza, że może nie być ono dość precyzyjne. Zarazem opracowywanie potencjalnych efektywnych programów działań zwalczających ubóstwo i wykluczenie społeczne wymaga uprzedniego (odpowiedniego koncepcyjnie i uwzględniającego ich złożony charakter) zdefiniowania tych zjawisk.

Słowa kluczowe

autonomia |suwerenność |quasi-suwerenność |podmioty prawa międzynarodowego |organizacje międzynarodowe |Unia Europejska

Streszczenie

Artykuł koncentruje się na pojęciu suwerenności – kategorii analitycznej znajdującej zastosowanie w przypadku państw. Natomiast wraz z pojawieniem się na arenie międzynarodowej nowych aktorów, zwłaszcza organizacji nowego typu, jaką jest Unia Europejska, nasuwa się pytanie, czy jest możliwe zastosowanie suwerenności do innych podmiotów niż państwa. Autorki wychodzą z założenia, że w obszarze nauk społecznych możliwe jest nadanie pojęciu suwerenności pewnego rysu uniwersalności, między innymi po to, by lepiej godzić podejście prawnicze z politologicznym. Celem zaprezentowanych w artykule rozważań jest wskazanie, a w dalszej kolejności nazwanie istotnej cechy UE, jaką może stanowić suwerenność lub jej odpowiednik (roszczenie do suwerenności, autonomia, quasi-suwerenność). Dokonane ustalenia mają prowadzić do lepszego zrozumienia niepaństwowych podmiotów prawa międzynarodowego publicznego, jakimi są organizacje międzynarodowe in genere, a organizacje o charakterze integracyjnym i ponadnarodowym in specie. Artykuł ma charakter analityczno-porównawczy i eksplanacyjny.

Słowa kluczowe

state |security |science |critical studies |law |theory of state and law |European schools of critical security studies |securitisation theory

Streszczenie

Безопасность является междисциплинарной научной категорией, имеющей глубокий потенциал для изучения философами, политологами, правоведами и другими представителями социальных наук. Вопросы безопасности неразрывно связаны также с наукой «Теория государства и права», изучающей общие закономерности возникновения, эволюции, функционирования и взаимодействия государства и права. При этом существующие в мире концепции (школы) безопасности, оставаясь широко изученными в плоскости политических наук, до настоящего времени еще не исследовались теоретической наукой о государстве и праве. Цель статьи – исследование основных концепций безопасности сквозь призму науки «Теория государства и права», что позволит обогатить данную науку новым теоретическим и методологическим материалом, открыв новые пространства для междисциплинарных исследований безопасности с позиций юридических и политических наук.

Słowa kluczowe

reforma |wybory |Parlament Europejski |mandat imperatywny

Streszczenie

Problemem badawczym, który znajduje się w centrum rozważań niniejszego artykułu, jest przyszłość wyborów do Parlamentu Europejskiego (PE) w świetle istniejących propozycji reform. Artykuł stanowi krytyczną refleksję nad stanem dyskusji wokół reform związanych z wyborami do PE. Na gruncie jakościowej analizy obecnego stanu organizacji wyborów do PE oraz proponowanych zmian, autor stawia tezę, że odgórne próby reformy wyborów skazane są na niepowodzenie, nie tylko z powodu instytucjonalnego oporu państw członkowskich oraz wewnątrz PE, ale również ze względu na istotę proponowanych zmian. Rozpoznane wyzwania w sferze proceduralnej, przedstawicielskiej i partycypacyjnej wymagają uwzględnienia stanu rozwoju procesu integracji. Jeśli rzeczywistym celem reform ma być wzrost demokratycznej legitymizacji procesu integracji, to należy wyjść poza ramy istniejących obecnie propozycji reform. Jednym z możliwych wariantów jest sięgnięcie po mandat imperatywny. Słowa kluczowe: Parlament Europejski, wybory, reforma, mandat imperatywny.

Słowa kluczowe

Parlament Europejski |selekcja kandydatów |stabilność personalna |delegacja narodowa |reelekcja |europosłowie

Streszczenie

Artykuł analizuje uwarunkowania selekcji kandydatów na posłów do Parlamentu Europejskiego w polskich partiach politycznych oraz związek między sposobem ich wyłaniania a stabilnością personalną polskiej reprezentacji w PE. Badanie zostało oparte na analizie dokumentów partyjnych dotyczących procesu selekcji kandydatów oraz na danych pozyskanych w pół ustrukturyzowanych wywiadach z polskimi posłami do PE sprawującymi mandat między rokiem 2004 a 2019. Poziom zmienności i stabilności składu osobowego polskiej delegacji przedstawiony został w rozbiciu na partie polityczne, które we wszystkich dotychczasowych kadencjach posiadały swoich reprezentantów w PE. Stabilność reprezentacji nie stanowi wiodącego motywu w wewnątrzpartyjnym procesie selekcji kandydatów na posłów w PE, a dominacja kryteriów nieformalnych przy ustalaniu list wyborczych dodatkowo osłabia związek między selekcją a stabilnością personalną polskiej delegacji w PE.

Słowa kluczowe

Unia Europejska |polityka zagraniczna |integracja europejska |bezpieczeństwo

Streszczenie

Współczesna postać bezpieczeństwa Unii Europejskiej poddawana jest głębokim zmianom. Rozwiązania przyjęte w pierwszej dekadzie XXI wieku przestały odpowiadać potrzebom organizacji. Nowe, które w sposób funkcjonalny zmieniłyby postać związków między instytucjami, nie zostały koncepcyjnie wypracowane. Unia Europejska, zmagając się z rozmaitymi kryzysami ekonomicznymi, społecznymi i politycznymi wchodzi w kolejny etap, na którym jest decydowane, w jakim kierunku będzie się rozwijać ona oraz jej państwa członkowskie. Niniejszy artykuł skupia się na aktualnej postaci rozwiązań organizacyjnych i funkcjonalnych, poddając je krytycznemu oglądowi. Autor wartościuje i ocenia to, co kreuje się w zakresie procesów decyzyjnych i ich rezultatów w obszarach polityki zagranicznej, bezpieczeństwa i obrony. W konsekwencji artykuł ukazuje uwarunkowania determinujące postać działań UE u progu drugiej dekady XXI wieku. Jego rezultatem jest identyfikacja procesów zmian w obszarze bezpieczeństwa, które decydują o projekcji rozwoju Unii Europejskiej.

Słowa kluczowe

Unia Europejska |Brexit |strefa wolnego handlu |Umowa o handlu i współpracy |Wielka Brytania

Streszczenie

Umowa o handlu i współpracy między UE a Wielką Brytanią jest porozumieniem o strefie wolnego handlu, podpisanym zgodnie z zasadami WTO. Składa się z siedmiu części i kilkudziesięciu aneksów, które zawierają postanowienia o wolnym przepływie dóbr, inwestycji, płatności, o zasadach pochodzenia, o wspólnych instytucjach, procedurze rozwiązywania sporów, o współpracy w dziedzinie transportu, ochrony środowiska, zwalczania terroryzmu i przestępstw. W związku z opuszczeniem UE przez Wielką Brytanię istotne jest zarówno to, co Umowa określa, jak i to czego ona nie zawiera, np. postanowień o swobodnym przepływie pracowników, studentów, usług finansowych, o prawie obywateli do podejmowania pracy, o prowadzeniu wspólnej polityki handlowej, rolnej i regionalnej, o finansowaniu budżetu UE. Ponieważ Umowa ogranicza dotychczasowe swobody i zakres wzajemnej współpracy, celem artykułu jest analiza nie tylko jej postanowień, ale również konsekwencji, jakie ona przyniesie w postaci korzyści i kosztów dla Wielkiej Brytanii i UE. Autor w swoich badaniach używa znanej metodologii non-Europe, biorąc pod uwagę fakt, że to, co dzisiaj jest korzyścią z integracji, może jutro okazać się kosztem dezintegracji. Koszty i korzyści Umowy należy oceniać przez pryzmat dotychczasowych kosztów i korzyści członkostwa Wielkiej Brytanii w UE. Z tego punktu widzenia realizacja Umowy przeniesie wyższe koszty alternatywne w postaci obniżenia obrotów towarowych i usług, migracji kapitału i pracowników w porównaniu z wielkością obrotów możliwą do uzyskania w UE. Przeprowadzona analiza wskazuje, iż kosztów tych nie wyrównają oszczędności z tytułu składki Wielkiej Brytanii do budżetu UE.

Słowa kluczowe

Zjednoczone Królestwo |dewolucja |Szkocja |polityka społeczna |zabezpieczenie społeczne

Streszczenie

W artykule przedstawiono genezę i ewolucję programów polityki społecznej w Szkocji od referendum w 1997 r. Władze regionalne w Szkocji uzyskały znaczne prerogatywy w zakresie wypłaty świadczeń społecznych, aktywnie korzystały ze stworzonych przez brytyjskie ustawodawstwo uprawnień, w efekcie czego częściowa decentralizacja systemu zabezpieczenia społecznego w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej stała się faktem. Nie jest to decentralizacja pełna, ponieważ w wyłącznych kompetencjach rządu centralnego w Londynie pozostaje administrowanie świadczeniami emerytalnymi, zasiłkami z tytułu bezrobocia i ubóstwa oraz rodzinnymi. Jedną z cech brytyjskiej polityki społecznej stała się terytorialna asymetryczność, polegająca na występowaniu częściowo odmiennych programów i instytucji polityki społecznej w poszczególnych częściach Zjednoczonego Królestwa. Najważniejszym efektem reform jest stworzenie od podstaw instytucji oraz projektów programów polityki społecznej, które mogą zostać wdrożone w życie w momencie, w którym proces emancypacji politycznej w Szkocji doprowadzi do nowego referendum regionalnego.

Słowa kluczowe

media discourse |election money |presidential and parliamentary elections in Ukraine |content analysis

Streszczenie

One of the most important indicators of democracy is electoral transparency, which is characterised by the legitimacy of campaign financing. Since Ukraine declares its desire to join the European Union, it should demonstrate the compliance with the values common to the EU, one of which is democracy. In 2019, Ukraine held «double» elections, around which, traditionally, a multi-vector discourse unfolded in the media space. One of the areas covered was the financing of election campaigns. The author applied one of the basic sociological methods of document analysis – content analysis of the discourse devoted to financing the 2019 presidential and parliamentary election campaigns in Ukraine. The results of the empirical study demonstrated that funding for these two campaigns was reported differently. Thus, in the coverage of the presidential campaign considerable attention was paid to the coverage of its various aspects. Moreover, the attention was paid to the type of voter bribery, known as direct. The parliamentary media campaign received less attention than the presidential campaign. The most frequent attention was paid to indirect voter bribery. The tone of the discourse was quite difficult to capture, however, if we evaluate the correlation between the negative and positive contexts of describing the financing of election campaigns, then, of course, the negative ones were much more prevalent.

Słowa kluczowe

European Union |Russia |EU–Russia Energy Dialogue |energy relations

Streszczenie

Against the background of strong and long-standing energy interdependence between the European Union and Russia, the two partners agreed in 2000 to launch the Energy Dialogue, which was intended to intensify their cooperation and to eliminate related problems. The political and economic dimensions of the EU–Russia Energy Dialogue are presented and studied in this article. The aim is to analyse the scale of their impact on the basis of some important projects within this dialogue, taking into account the overall context. The results of conducted analysis demonstrate that while this comprehensive instrument for jointly creating the future of the two co-dependent partners should bring apparent improvements, its functionality is hindered by various economic and political factors. The latter, in particular, have had a significant impact, putting the Energy Dialogue on hold, not lastly with the outbreak of the Ukrainian crisis and growing bilateral and multilateral political tensions. Today, 20 years after the commissioning of this seemingly so fruitful platform of the Energy Dialogue, we are looking at a very disappointing intermediate assessment. Various problems of the Energy Dialogue hinder not only cooperation development based on trust, legal norms and understanding, but also existing and partly active projects, such as the Roadmap EU–Russia Energy Cooperation until 2050 and Nord Stream 2, which are being pushed into the uncertain future. However, in view of existing and possible further projects in the energy sector, it is necessary to create the functional dialogue format.

Słowa kluczowe

nation-building |Russia |historical policy |the Constitution

Streszczenie

Автор, исходя из концепции нации как воображаемого сообщества, разделяя существование научных концепций «этнических» и «гражданских» наций, рассматривает возможность создания единого национального мифа, который может стать важнейшим конструктом в формировании национального единствa в многонациональной стране. На основе ряда законодательных инициатив, поправок к Конституции России с 2020 года, с учетом отдельных аспектов исторической политики в России, автор приходит к выводу, что после 2014 года из-за украинского и сирийского кризисов, давления санкций США и Европейского Союза, политической конфронтации с Западом, российские власти стали ситуативно прибегать к мобилизации общественного мнения. Такая политика может дать результаты только в краткосрочной перспективе. Национальное единство, основанное на едином «национальном мифе», принимаемом большей частью российского общества, потребует более тщательной работы и деликатного включения в информационное пространство, а также в образовательные программы среднего и высшего образования.