Słowa kluczowe

performatyka |teatrologia |transnarodowość |teatr eurazjatycki

Słowa kluczowe

creative process |Butoh |kokoro |theatre anthropology |intercultural training |theatre pedagogy |Eurasian theatre

Streszczenie

In 1984, Roberta Carreri, Odin Teatret actress since 1974, saw Niwa (The Garden), a Butoh dance performance by Muteki-Sha, and attended a three-day workshop with Natsu Nakajima, direct heir of the Butoh pioneer Tatsumi Hijikata. In 1986, she traveled to Japan to work with Natsu Nakajima and Kazuo Ohno. The meeting with the Asian masters changed her approach to training and the creative process. For her, the most remarkable aspect of this apprenticeship was the work with the eyes. The way the eyes are used in Butoh conditioned Carreri’s training and the creative process of her solo performance Judith (1988). Since those same years, the Italian actress has been developing her own pedagogy. Today, she travels globally leading the workshop Dance of Intentions, which includes “flexing the eyes,” an exercise whereby the actress transmits to trainees how it is possible to shape the quality of scenic presence through the eyes. Drawing on a rich bibliography, Roberta Carreri’s work diaries, unpublished documents, and audiovisual materials kept at   the Odin Teatret Archives, this paper aims to analyze how the actress embodied the ability to find the kokoro (Japanese for “heart” or “soul”), its application to the creative process and the performance, as well as her pedagogic work, and how this Butoh apprenticeship conditioned her professional identity.

Słowa kluczowe

Masaki Fujihata |BeHere/1942 |augmented reality art |Japan–United States relations |photography and performance

Streszczenie

The aim of this article is to analyze the art and research project BeHere/1942 (2022) by the Japanese media artist Masaki Fujihata. The collectively created intermedia system, which enables viewer participation, refers to a forgotten series of propaganda photographs documenting the internment of West-Coast Americans of Japanese descent in the Little Tokyo district of Los Angeles. BeHere/1942 employs creative strategies developed by Fujihata, who is an acclaimed pioneer of the use of augmented reality technology in media art. The project also constitutes a daring form of critique of the dominant media narrative about the historical event. The article examines the forms of experience in which the creators of BeHere/1942 enmesh the viewers. Particular attention is paid to interactivity, a new understanding of historical photography, and the act of photographing as a performance of power.

Słowa kluczowe

Tang Shu-wing |Asian theater |physical theater |actor’s training

Streszczenie

This article presents the multifaceted persona of Tang Shu-wing, an acclaimed director, actor, and drama teacher, and examines his profound connections with the Polish theater tradition, particularly Jerzy Grotowski. The text also discusses Tang Shu-wing’s Shakespearean productions staged in Warsaw and Gdańsk. Marzenna Wiśniewska’s introduction contextualizes the appendix, which contains the edited transcript of a lecture delivered by Tang Shu-wing during the international online conference Contemporary Acting Techniques in Eurasian Theatre, Performance and Audiovisual Art: Intercultural and Intermedia Perspective (2021). In this lecture, the director characterizes the main ideas underlying his actor training and work on performances at the Tang Shu-wing Theatre Studio in Hong Kong. An essential part of the presentation is the characterization of Tang Shu-wing’s philosophyof art, including the four stages of an artist’s development and the methodology ofauthorial performance grounded in pre-verbal expression and body-based mini-malist aesthetics.

Słowa kluczowe

Asian theatre |Hong Kong |Danny Yung |Chinese theatre |cultural policy

Streszczenie

This article presents the profile of the East Asian theatre artist Danny Yung, director of the acclaimed Zuni Icosachedron theatre in Hong Kong. In the first part, Maciej Szatkowski offers a synthesis of his artistic biography, from his early years as a theatre maker in Hong Kong in the 1980s to the creation of a transnational Chinese theatre, which provides a space for artistic encounters of established and emerging artists from the Sinosphere and beyond. The article focuses on highlighting the main areas of Yung’s work and contextualizing them in terms of the realities of Chinese cultural life. The author describes the central distinguishing features of Yung’s activity and its consecutive stages over the years, as well as the impact of his work on theatres in China and Taiwan. The appendix provides a transcript of Yung’s talk at the conference Contemporary Acting Techniques in Eurasian Theatre, Performance and Audiovisual Art: Intercultural and Intermedia Perspective (2021). The guiding idea of the lecture is the role of institutions in shaping theatre policy and connecting artists and ideas. Yung draws on examples from his own experience, describing the process of creating his most recent productions. He emphasizes the importance of collaboration and dialogue between artists, as well as the role of theatre institutions as major actors influencing the development of theatre art in contemporary Eurasia.

Słowa kluczowe

Chiny |Hongkong |transnarodowość |teatr chiński |Azja jako metoda

Streszczenie

Artykuł omawia książkę Rosselli Ferrari Transnational Chinese Theatres: Intercul­tural Performance Networks in East Asia. Monografia badaczki chińskich teatrów koncentruje się charakterystyce sieci artystycznych powiązań transnarodowych w Azji Wschodniej. Ferrari, badając współpracę teatralną twórców z Chin, Tajwanu czy Hongkongu, proponuje ponadnarodowy i rizomatyczny model analizowania kultury sinofonicznej. W książce wykorzystano liczne nieprzytaczane dotąd w ba­daniach źródła, niepublikowane materiały i wywiady. Ferrari wyraźnie odcina się od orientalizowania teatrów Wschodu, a jako główną metodę w ich badaniu obiera, za tajwańskim socjologiem kultury Chen Kuan-hsingiem, właśnie Azję (Asia as method) i uważnie wsłuchuje się w głos teatrów chińskich.

Słowa kluczowe

dramat poetycki |dramat religijny |antropologia teatru |filozofia teatru

Streszczenie

Artykuł koncentruje się na przedstawieniu prac teatrologicznych Ireny Sławińskiej (1913–2004), wybitnej humanistki przez ponad pół wieku związanej z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim, współtwórczyni polskich badań nad dramatem i teatrem. Omówiono jej badania nad językiem dramatu, dramatem poetyckim i religijnym oraz propozycje metodologiczne dotyczące analizy, antropologii i filozofii dramatu i teatru. Scharakteryzowano rolę Sławińskiej w budowaniu relacji między polską teatrologią a badaniami prowadzonymi na Zachodzie, zwłaszcza w kręgu języka angielskiego i francuskiego. Podkreślono oryginalny wkład uczonej w analizę antropologicznych podstaw wizji teatru odwołującej się do filozofii klasycznej i do chrześcijaństwa.

Słowa kluczowe

Kazimierz Braun |theatrum mundi |powieść teatralna |misja teatru |autobiografizm

Streszczenie

Artykuł jest analizą utworów Kazimierza Brauna z lat 2016–2020 (Dzwon na trwogę, Płonący teatr, Próba Apokalipsy i Teatr@ziemia.niebo), ujętych jako cykl ujawniających nachylenie autobiograficzne powieści teatralnych. Teatr staje się w nich tematem, przestrzenią kreacji, przyczynkiem do rozważań o kondycji współczesnej sztuki teatralnej oraz sposobem widzenia świata. Obraz teatru przechowanego w pamięci Brauna reżysera łączy się z wtopionym w mitologizującą pamięć marzeniem o teatrze i projekcją jego pożądanej przyszłości. Prymarnej kwestii misyjności teatru w wymiarze indywidualnym, narodowym i społecznym towarzyszy krytyczna refleksja o teatralnej teraźniejszości, w znacznej mierze wyrastająca z oceny dokonań Drugiej Reformy Teatru formułowanej przez jej uczestnika i kronikarza. Dlatego ważnym punktem odniesienia w analizie powieści są teatrologiczne artykuły i książki Brauna. Tajemnica życia i teatru – wydobyta przez autorkę jako lejtmotyw powieściowego cyklu – dotyczy ścisłego związku między światem kreacji a duchowym wymiarem ludzkiego istnienia i odnosi się do transformacji realnego, skończonego i doczesnego w wyobrażone, duchowe i nieśmiertelne. W esencjalistycznym ujęciu Brauna tajemnica ta jest zarazem istotą teatru i aktorstwa. Autorka stawia tezę, że wymiar metateatralny konstruowanego w powieściach Brauna świata łączy się ściśle z procesem autointerpretacji i autokreacji autora jako badacza i praktyka.

Słowa kluczowe

przemoc |Tennessee Williams |"Not About Nightingales" |dramat amerykański |Inny |więzienie |Głębokie Południe

Streszczenie

Artykuł ma na celu przypomnienie wczesnej i praktycznie nieznanej w Polsce sztuki Tennessee Williamsa Not About Nightingales (1938). Autorka osadza ją w kontekście biografii pisarza i jego wrażliwości na problemy społecznie wykluczonych. Tematem sztuki jest nacechowany okrucieństwem stosunek większości do mniejszości (społecznych czy też seksualnych), niemieszczących się w stereotypowych ramach. Autorka szuka źródeł Not About Nightingales w biografii Williamsa: w wychowaniu na „Głębokim Południu”, w najbardziej konserwatywnym regionie Stanów Zjednoczonych, oraz w trudnej relacji pisarza z ojcem, traktującym go jak odmieńca. W opartym na faktach dramacie przedmiotem refleksji jest trudna sytuacja więź- niów, którzy wyróżniają się swoją odmiennością, co wzmaga stosowaną wobec nich przemoc. Młodzieńcza sztuka Williamsa pozwala zrewidować poglądy na temat jego twórczości i zwrócić na nią uwagę teatru społecznie zaangażowanego. Williams, znany głównie jako autor kameralnych dramatów psychologicznych, często udomowionych i zawłaszczonych przez popkulturę, był także pisarzem o dużej wrażliwości społecznej, wyczulonym na okrucieństwo w kontaktach międzyludzkich, ujawniające się szczególnie w stosunku do tych, którzy są inni.

Słowa kluczowe

krytyka |#MeToo |humanistyka afirmatywna |nowy materializm |teatr

Streszczenie

Artykuł jest próbą wypracowania w ramach dyskursu teatrologicznego postawy i metody badawczej rezonującej z przemianą, która zaczęła się w teatrze pod wpływem ruchu #MeToo i dyskusji o przemocy w szkołach teatralnych, w procesach twórczych i w teatrach. Punktem wyjścia refleksji jest spostrzeżenie, że w najnowszych spektaklach tematyzujących przemoc seksualną w teatrze widać proces przejścia od skargi na nadużycia władzy do konstruktywnych, wychylonych w przyszłość propozycji zmiany. Podstawą tego procesu jest świadomość usytuowania osób tworzących w panujących w teatrze układach władzy oraz gotowość brania pod uwagę rozmaitych konsekwencji tego usytuowania. Zaproponowany w artykule projekt odpowiedzialnie usytuowanej krytyki afirmatywnej rozumianej jako postawa badawczo-pisarska opiera się na koncepcjach wiedz usytuowanych Donny Haraway, humanistyki afirmatywnej Ewy Domańskiej, etyki posthumanistycznej (w ujęciu Karen Barad oraz Moniki Rogowskiej-Stangret) oraz krytyki afirmatywnej Harry’ego Lehmanna. Analiza dyskusji o coming outach dotyczących Ośrodka Praktyk Teatralnych „Gardzienice” stanowi studium przypadku, które ma pomóc dookreślić możliwości zmiany dyskursu na temat narzędzi i etyki badań teatralnych.

Tekst powstał w ramach projektu "Przemoc w teatrze – praktyki, dyskursy, alternatywy" finansowanego ze środków Priorytetowego Obszaru Badawczego Heritage w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości na Uniwersytecie Jagiellońskim.