Słowa kluczowe

Gadamer |Ishiguro |familiarity |strangeness |hermeneutics |Jauss

Streszczenie

Kazuo Ishiguro’s short story “A Family Supper” poses a query as for the two seemingly separate states of being: familiarity and strangeness. The ontological plane of the story’s meaning is intertwined with its lingual texture in capturing the phenomenon of the tension between the familiar and the unfamiliar. The exigency of explaining the concomitant existence of familiarity and unfamiliarity; variance/conflation links it to the possibilities and impossibilities of expression enshrined in language. My attempt in this article is to analyze the narrative of the story through the prism of the precepts of Hans-Georg Gadamer’s hermeneutics and Robert Jauss’ reception theory. The hermeneutic quest regarding the tension between the familiar and the unfamiliar is conducted on grounds of the narrative’s deployment of fictional conventions: dialogue, suspense, anticipation and symbolism. I propose to see the use of these conventions as a vehicle bespeaking the instabilities of the partition between familiarity and strangeness, underscoring the in-between.

Słowa kluczowe

Paul Muldoon |Seamus Heaney |contemporary poetry |elegy |intertextuality

Streszczenie

In the article, I focus on Paul Muldoon’s elegy for Seamus Heaney “Cuthbert and the Otters” (from One Thousand Things Worth Knowing) with a view to demonstrating that the poem features two poetic voices. Whereas one of them engages the work of the recentlydemised Nobel prize winner, the other, briefly invoking the funeral procession, cannot overcome the grief at Heaney’s death. Throughout the article I trace the intertextual links that Muldoon implements throughout his poem and set them against the evocations of the funeral ceremony which focus directly on the speaker as the pallbearer. This dual summoning of the oeuvre and the fact of Heaney’s demise reveals poetry to be on the one hand an attempt to postpone the acknowledgement of death by creatively reworking Heaney’s oeuvre and on the other the realisation of the poet’s physical death impervious to any poetic intervention.

Słowa kluczowe

ekwiwalencja |tłumaczenie audiowizualne |tłumaczenie książkowe |etymologia

Streszczenie

Tłumaczenia audiowizualne różnią się od tłumaczeń literackich, co jest głównie spowodowane ograniczoną ilością słów, która stanowi zapis graficzny wypowiedzi. Zuzanna Naczyńska opracowała polski tekst do filmu Romeo and Juliet australijskiego reżysera Baza Luhrmanna, posiłkując się trzema przekładami autorstwa Józefa Paszkowskiego, Macieja Słomczyńskiego i Stanisława Barańczaka. Podstawę przeważającej części jej tłumaczenia audiowizualnego stanowi właśnie przekład Paszkowskiego. Naczyńska nie zniechęciła się archaicznym językiem tłumaczenia, czym uciszyła głosy krytyków, którzy twierdzą, że jest on niezrozumiały dla współczesnego odbiorcy, a zatem nie powinien być stosowany w tłumaczeniu audiowizualnym. Naczyńska zręcznie tłumaczy dialogi, których brak w oryginalnej sztuce Szekspira, co dowodzi jej kunsztu tłumaczeniowego. Opracowane przez nią napisy doskonale pasują do oryginalnego rejestru i archaizmów. Oczywiście nie wszystkie wypowiedzi bohaterów filmowych są ekwiwalentne względem oryginału, ale miłośnicy Szekspira na pewno docenią tłumaczenie Naczyńskiej.

Słowa kluczowe

recepcja |serial historyczny |prawda historyczna |kult piękna |Dynastia Tudorów |The Tudors

Streszczenie

Kultura współczesna promuje wizerunek pięknego, szczupłego, seksownego, pachnącego i wydepilowanego ciała (kobiecego i męskiego). Upiększanie własnego czy czyjegoś wizerunku nie jest jednak wynalazkiem współczesnym. Wszak sam Hans Holbein, wielbiony za realizm swych portretów, malując Annę Kliwijską wydobył jej największe atuty, by zadowolić gust króla Henryka VIII. Obecnie technologia pozwala na bardziej radykalne ingerencje w wizerunek niż subtelne uwypuklenie pewnych cech przez malarza, by zatuszować te mniej korzystne. W niniejszym artykule rozważamy, czy „fotoszopizacja” (termin użyty tu metaforycznie i odnoszący się do „poprawiania” i „upiększania” rzeczywistości) zafałszowuje historię – czy obraz XVI-wiecznej Anglii przedstawiony w serialu Dynastia Tudorów zgodny jest z przekazami historycznymi, czy też zmienia go, by zadowolić gusta współczesnej widowni.

Słowa kluczowe

medical communication |scientific writing |case report |metadiscourse |patient

Streszczenie

This paper is an attempt to present and systematize knowledge of the varieties of case reporting, and to compare them in terms of their structure, language features, and their rhetorical functions following the metadiscourse approach by Hyland (2000, 2005, with Tse 2004). The theoretical part of this paper includes a definition and characteristic features of the genre, a brief historical background, descriptions of case report varieties (e.g. evidence-based CR, integrated narrative and evidence-based CR, interactive CR, Patient Experience Case Studies, educational CR and brief CR), their structure, and a review of the literature. The empirical part presents an analysis of a collection of English case reports from prestigious scientific medical journals – American Journal of Case Reports, British Medical Journal, Case Reports in Medicine, Journal of Case Reports, Journal of Medical Case Reports, The Lancet, and one Polish journal (in English) – Polish Journal of Surgery, and concerns their structural, linguistic and rhetorical aspects.

Słowa kluczowe

tłumaczenie |przekład literacki |komunikacja międzykulturowa |inwariant |odbiorca tekstu |oryginał

Streszczenie

Przekład w XXI wieku, w warunkach globalizacji, wielokulturowości, rozwoju i rozpowszechniania technologii informacyjnych i komunikacyjnych stał się działalnością niezwykle aktualną i obecnie odbierany jest nie tylko jako forma komunikacji międzyjęzykowej, ale również (albo przede wszystkim) jako forma komunikacji międzykulturowej. Działalność tłumacza XXI wieku uwarunkowana jest zestawieniem wielu kompetencji, między innymi kompetencji międzykulturowej. Do najbardziej nacechowanych kulturowo tekstów zalicza się teksty literackie. Coraz częściej w pracach o przekładzie literackim formułowano tezę o wzajemnym oddziaływaniu przekładu literackiego i komunikacji międzykulturowej. Ważnym elementem tekstów literackich są jednostki leksykalne oraz kontekst, których struktura nie jest jednoznaczna i prosta. Wiedza na temat komponentów kulturowych elementów tekstu wyjściowego i docelowego jest niezbędnym warunkiem działalności współczesnego tłumacza w aspekcie komunikacji i przede wszystkim komunikacji międzykulturowej. Celem niniejszego opracowania jest analiza i prezentacja niektórych przykładów tłumaczenia dzieł literackich z języka rosyjskiego na język polski i z języka polskiego na język rosyjski, niuansów językowych i stylistycznych w aspekcie komunikacji międzykulturowej.

Słowa kluczowe

słownictwo handlowe |terminografia |słownictwo gospodarcze

Streszczenie

W zakresie słownictwa specjalistycznego nie sposób nie zauważyć „boomu terminograficznego”, w pierwszym rzędzie słownictwa handlowo-gospodarczego. W przypadku terminologii komercyjnej chodzi jednak o specyficzny rodzaj terminów metaforycznych. Autor artykułu chciałby zwrócić uwagę na wyrażenia, które w odróżnieniu od regularnych, a więc stylistycznie neutralnych metafor, cechuje jaskrawo wyrażona ekspresja, powstająca na skutek tego, że człon określający (to, do czego porównujemy) został przywołany z odległego rejestru stylistycznego. W wyniku nietypowego kojarzenia semantyki wyrazów powszechnych z odpowiednimi elementami konceptualnej struktury leksykonu specjalistycznego powstaje efekt swoistej hipertrofii metaforycznej słownictwa branżowego. Zarówno terminy-metafory, jak i terminy-komunikaty w znacznym stopniu określają styl słownictwa handlowego w języku. W odróżnieniu od leksyki naukowo-technicznej, cechą tego rodzaju słownictwa jest ekspresywny dynamizm oraz szczególnego rodzaju skrótowość. Język handlowy nie uznaje długich wywodów. Pulsuje w nim tempo współczesnego życia. Handlowiec posługuje się skrótami myślowymi, ponieważ w sposób doskonały opanował warsztat swej pracy, ponieważ nie ma on prawa do pomyłki. Obrazowość języka handlowego zbliża go do języka artystycznego, co nie powinno dziwić, gdyż posiadają one wspólną cechę, a mianowicie: sprecyzowaną intencję pragmatyczną, dzięki czemu konfiguracje funkcjonalnych jednostek w wypadku tekstu handlowego występują jako modele postępowania zawodowego. Zjawisko to powinno być przedmiotem specjalnej analizy. W aspekcie konstruowania terminologicznego na plan pierwszy występuje zadanie porządkowania leksykonu handlowego pod względem formalnojęzykowym.

Słowa kluczowe

idiocontext |horizontal context |megacontext |mental representations |professional knowledge |perceptual filters |intuitive thinking |high- and low-context cultures

Streszczenie

Despite a large body of research aimed at the exploration of major determinants that warrant the effectiveness of situation-bound utterances at the professional arena, the existing knowledge covering a vast repertoire of sociocognitive indicators, maximizing communicative competence, has proved difficult to integrate into a cohesive theoretical framework. The notion that seems germane to the proper comprehension of pragmatic intricacies and semantic nuances of communicative acts is the deep embeddedness of (con)textuality in the socially intertwined systems of idiosyncratic reasoning, cultural diversification and semiotic heterogeneity.

This paper ventures to explore the theoretical aspects of contexting that within the remit of information theory should be understood as a tripartite construct, divided into (1) an internal reality, conditioned upon one’s mental representations, (idio)culture, acquired knowledge, cognitive styles of thinking, intentions and intuition; (2) external context, defining a specific situation and/or linguistic surrounding of a given textual unit, with a special emphasis placed upon cultural filters; and (3) megacontext, eventuating in the establishment of a multi-dimensional matrix of sociolinguistic parameters immersed in human discourse, nowadays dictated by a cybersociety, which is constantly being shaped by new modes of information and innovative technologies.

Słowa kluczowe

Greek dialects |Pater Noster |Lord’s Prayer |Cracow Academy |Mikołaj Żórawski |Nicolaus Zoravius

Streszczenie

The renewal of interest in the Greek dialects during the Renaissance produced a number of works on the subject mostly based on the late-ancient and medieval dialectological tractates. In this context is to be placed the school-book supplemented with versions of the Lord’s Prayer in the “six” Greek dialects written by Mikołaj Żórawski (Nicolaus Zoravius) and printed in Cracow in 1632. After briefly discussing the concept of dialect and the trend of polyglot “Pater Noster catalogues”, which originated in the 16th century and marked the beginning of a different approach to linguistic diversity, I will focus my attention on the analysis of the six versions, trying to shed light on the knowledge and the division of standard Greek dialects (Attic, Ionic, Doric, Aeolic and koiné), and the position of demotic in the 17th century. In the end I will give some final remarks on the methods and sources used by the author in composing this curious text under analysis.

Słowa kluczowe

nomina sacra |scribal abbreviations |paleography |Wycliffe’s Bible |manuscript

Streszczenie

The main objective of this paper is to investigate the use of ‘nomina sacra’ in the Gospel of Matthew from an early fifteenth-century manuscript of the Wycliffite Bible (Mscr. Dresd.Od.83). nomina sacra are abbreviations for names sacred for Christians. They were transferred to Latin texts from Greek manuscripts of the Bible. The sacred names were abbreviated by the means of contractions: ‘pure contractions’ – the first and last letter are spelled out and ‘mixed contractions’ – the first two letters are written out along with the last letter (Cappelli 1929/1982, 7). In the analyzed manuscript the scribe chose to use the latter form of contractions. Although at first the originally Greek abbreviation for the name Jesus was Latinised into IHS, the influence of Irish scribes brought back the Greek-like form ΙΗC. At the same time the nomina sacra in Latin texts were marked for case e.g. the abbreviation IHU – Iēsū (denoting genitive, dative, ablative or vocative). The five different abbreviations of the relevant type used in the examined manuscript represent the second category of nomina sacra. There are two abbreviations for the name Jesus ihc and ihu as well as abbreviations for other proper nouns important for Christians – isrl (Israel), aplis (Apostlis), ierhu (Ierusalem).

Słowa kluczowe

borrowing |etymology |legal English |psalter |Psalter translation

Streszczenie

The most conspicuous feature of the English language of law is its Frenchness in the area of lexis. The Psalter, as a text which aims at human spiritual elevation obtained by obeying divine precepts and respecting the order established by God, lends itself to an analysis of law-related terms amply represented there. Such an analysis is conducted here on the first fifty Psalms of four 14th-century Psalter renditions into Middle English, allowing one to determine the etymological make-up of the terms related to the area of law and order employed in these texts and juxtapose the findings of the study with the general etymological make-up of the nominal layer of the translations. The lexical choices made by the translators of these texts in favour of the non-native items testify to the well-established status of the analyzed borrowings in non-strictly-legal lexicon. Moreover, the expected oppositions, both inter- and intratextual, between native and foreign items employed as renderings of the law-related terms appear to be meaningful in the context of semantic and lexical changes in the English lexicon.

Słowa kluczowe

Douay-Rheims Bible |King James Bible |English translations of the Bible |Book of Revelation |verbs

Streszczenie

The major objective of the paper is to determine whether the source text influences the lexical choices of the target text. This will be done on the basis of the examination of verbs used in two contemporaneous translations of the Book of Revelation into Early Modern English. The first text comes from the rendition of the Bible prepared in the French city of Reims and the town of Douai (The New Testament was first released in 1582, the Old Testament appeared in two volumes in 1609 and 1610), and the second one from the King James Bible (published in 1611). The latter was translated from the original languages of the scripture, which were Hebrew and Greek, while the main source text of the former was the Latin Vulgate. The results of my research, which covers more than 1500 pairs of verbs, show that the translators of the Douay-Rheims Bible tended to use verbs of Romance provenance more often than the authors of the King James Bible. Because the two translations were executed within a short span of time, this difference cannot be ascribed to language change, thus testifying to the influence of the source text upon the vocabulary of rendition.