Słowa kluczowe

ikoniczność |John Donne |koncept metafizyczny |dialogiczne układy tekstowe |hierarchia struktur poetyckich |przestrzeń w liryce

Streszczenie

Artykuł ma na celu ukazanie złożonej natury metafizycznego konceptu w ujęciu Johna Donne’a (1572–1631) – angielskiego poety okresu baroku. Jest próbą wypełnienia swoistej luki informacyjnej, brakuje bowiem opracowań polskojęzycznych w całości poświęconych twórcy, mimo że jego wiersze należą do kanonu literatury światowej. Artykuł przedstawia stan dotychczasowych badań, skupiając się na pracach anglojęzycznych i wyodrębniając te aspekty poezji Donne’a, których dotychczas nie poddano gruntownej analizie. W tak ukształtowanym kontekście przedstawia analizy i wnioski własne pozwalające spojrzeć na ówczesny koncept metafizyczny z szerszej perspektywy i, tym samym, dostrzec fenomen poezji, która nadal pozostawia przestrzeń do badań; co więcej, wpisuje się we współczesne zainteresowania interdyscyplinarne (literaturoznawcze i językoznawcze) dotykające obszarów ciągle niezgłębionych, takich jak różne wymiary ikoniczności w literaturze, wielogatunkowość utworu poetyckiego, intertekstualność a dialogiczność, dynamika hierarchii struktur poetyckich, czy też, parafrazując, problematyka przestrzeni w liryce.

Słowa kluczowe

pamięć |śmierć |Nabokov |hermeneutyka

Streszczenie

Narracja opowiadania Nabokova „Siostry Vane” jest nasycona językiem wyrażającym śmierć i pamięć. Nagła śmierć, życie w ‘obecności’ śmierci, spotkania z duchami, ale i trywialne sprawy codziennego życia przeniknięte poczuciem przemijania tworzą dyskurs, w którym śmierć staje się motywem przewodnim. Treścią opowiadania jest fakt śmierci dwóch sióstr: Sybili i Cyntii, oraz refleksja narratora nad śmiercią. Artykuł jest interpretacją opowiadania w świetle różnych perspektyw filozoficznych i psychologicznych: hermeneutyki filozoficznej Paula Ricoeura, aporii żałoby według Jacquesa Derridy, refleksji Zygmunta Freuda nad żałobą, filozoficznych rozważań Emmanuela Levinasa nad pamięcią i żałobą, a także pojęcia nostalgii według Lindy Hutcheon. Niewystarczalność pamięci, jej mroczna treść, wspomnienie i kontemplacja Zmarłego rozbija się o niemożliwość rzeczywistej żałoby. Pamięć, cierpienie łagodzone poprzez znaczące unikanie pełnego odtwarzania w pamięci wydarzeń przeszłych, nieuchwytność nostalgii wyrażona w marzeniach sennych tworzą sztukę prozatorską Vladimira Nabokova, w której hermeneutyka pamięci i śmierci przemawia z niezwykłą siłą.

Słowa kluczowe

narracja |empatia |teoria perspektywy |teoria rozmaitości |neurony lustrzane |J.M. Coetzee

Streszczenie

Niniejszy artykuł próbuje ukazać, w oparciu o badania nad zależnościami między empatią a neuronami lustrzanymi, w jaki sposób powieść J.M. Coetzee’go Age of Iron (1990) ewokuje empatię czytelnika/czytelniczki. W nawiązaniu do badań interdyscyplinarnych Fritza Breithaupta (2009) i Nadii Zaboura (2009), którzy zastosowali teorie nauki o mózgu do badań literaturoznawczych oraz socjologicznych, odpowiednio, staram się zademonstrować jak techniki narracyjne wyrabiają u czytelników postawę empatyczną w procesie lektury tekstu. Zastosowane przeze mnie podejście odwołuje się również do teorii Stephanii Preston i Fransa de Waala (neurony lustrzane jako neurologiczne podłoże empatyczne), Jana Decety’ego (teoria perspektywy a empatia) oraz Daniela Batsona i Vittoria Gallesy (teoria rozmaitości). Poprzez dogłębną lekturę narracji pierwszoosobowej Elizabeth Curren w powieści Age of Iron próbuję pokazać, w jaki sposób destabilizacja narracyjna wpływa na empatię czytelniczą.

Słowa kluczowe

przekład |tłumaczenie |stylizacja językowa |Meir Ezofowicz |żydłaczenie |Jewish English |pozytywizm |powieść realistyczna

Streszczenie

Głównym celem niniejszego artykułu jest analiza porównawcza trzech angielskich przekładów powieści Meir Ezofowicz Elizy Orzeszkowej z jej polskim oryginałem. Przedmiot analizy stanowi językowa stylizacja na polszczyznę Żydów oraz próba jej oddania w wybranych przekładach anglojęzycznych, przy czym przeprowadzona analiza nie jest oceną tłumaczeń, ale próbą odpowiedzi na następujące pytania: czy możliwe jest przetłumaczenie na język angielski polszczyzny Żydów, czy w powieści skierowanej do odbiorcy angielskiego (lub amerykańskiego) jest ono w ogóle potrzebne i czy translacyjne zabiegi stylizacyjne wpływają w jakikolwiek sposób na odbiór utworu. Artykuł ukazuje, z jakich rozwiązań korzystali tłumacze, wyjaśnia, dlaczego część wykładników stylizacyjnych zastosowanych w polskim oryginale ginie w tłumaczeniach angielskich, a także przedstawia główne podobieństwa i różnice między polszczyzną a angielszczyzną Żydów.

Słowa kluczowe

literatura polska |literatura niemiecka |tłumaczenia |Witold Hulewicz |Rainer Maria Rilke

Streszczenie

Jednym z nielicznych polskich przyjaciół Rilkego był urodzony w Wielkopolsce, a działający w Wilnie i w Warszawie organizator życia kulturalnego, tłumacz i poeta Witold Hulewicz. Hulewicz zajmował się tłumaczeniem tekstów Rilkego, a także popularyzacją jego twórczości w Polsce. Przyjaźnił się z poetą, jednak przyjaźń ta miała charakter głównie korespondencyjny. W listach twórcy toczyli dyskusje na tematy literackie: Rilke komentował swoje utwory, m.in. Elegie duinejskie, Hulewicz zaś próbował zainteresować Rilkego literaturą polską.

Słowa kluczowe

przekład |ekwiwalencja |teksty specjalistyczne |umowy cywilnoprawne |strony umowy

Streszczenie

Niniejszy artykuł stanowi próbę analizy specyfiki tekstów specjalistycznych z zakresu prawa cywilnego (dyskursu prawniczego). Poruszono problematykę ekwiwalencji przekładowej, przekładu specjalistycznego (w projekcji na teksty prawnicze), a także transferu jednostek terminologicznych, będących podstawowym elementem struktury i treści oryginału. Celem opracowania jest analiza specyfiki leksykonu terminologicznego w zakresie jezyka prawniczego oraz sformułowanie wniosków w odniesieniu do strategii tłumaczenia tekstów prawniczych w postaci umów cywilnoprawnych. Określony cel wyznacza następujące zadania: 1) zdefiniowanie (między innymi w oparciu o literaturę przedmiotową) oraz scharakteryzowanie pojęć związanych z problematyką przekładu prawniczego: język specjalistyczny, tekst specjalistyczny, leksykon terminologiczny (specjalistyczny), język specjalistyczny prawa, umowy cywilnoprawne; 2) omówienie specyfiki strategii translatorskich w odniesieniu do przekładu specjalistycznego; 3) zanalizowanie struktury i treści tekstów umów cywilnoprawncych w języku polskim i rosyjskim w ujęciu porównawczym; 4) zaprezentowanie polsko-rosyjskich ekwiwalentów terminologicznych w postaci nazw umów oraz stron umów cywilnoprawnych. W tym celu wykorzystano oryginalne dokumenty, źródła internetowe oraz słowniki dwujęzyczne terminologii prawniczej.

Słowa kluczowe

instytucje |lokalizacja |translatoryka |tytuły |funkcje

Streszczenie

W działalności translatorskiej, zarówno pisemnej jak i ustnej, konsekutywnej oraz symultanicznej, tłumacz natrafia na różne dylematy. Często bardzo ciekawe, otwierające nieraz w środowisku bardzo długie, a nawet zażarte dyskusje. Jednym z interesujących problemów, z jakimi można się spotkać, jest przekład różnych nazw stanowisk i instytucji, a także funkcji pełnionych przez osoby władające różnymi językami. Odmienność ta wynika również z różnorodności kręgów kulturowych jak i religijnych. Osoby te działają w ramach różnych instytucji. Dodatkowym problemem jest odpowiednie zlokalizowanie stanowisk i instytucji dla danych realiów. Artykuł ten ma na celu prezentację najciekawszych przykładów tłumaczeń wykonanych dla potrzeb materiałów promocyjnych filmu Liberating a Continent: John Paul II and the Fall of Communism. Omówienie różnych opcji ekwiwalentów tłumaczeniowych, ich wad oraz zalet. Co wpływa na wybór końcowej wersji tłumaczenia. Prezentowane będą tłumaczenia anielsko-polskie. Obecne będzie kilka przykładów stanowisk kościelnych, politycznych czy nawet z dziedziny mediów. W artykule zawarto praktyczne wskazówki praktyczne dla tłumaczy borykających się z podobnymi wyzwaniami, czego celem jest wypracowanie przez nich dobrych, efektywnych praktyk w swojej pracy.

Słowa kluczowe

bitwa |semantyka historyczna |synonimy |zmiana semantyczna

Streszczenie

Język jest tworem zróżnicowanym, zbudowanym z pojedynczych słów mających określone znaczenie. Wedle Gustafa Sterna (1931, 163) słowa muszą mieć swoje odnośniki, które mogą ulegać zmianom tak samo, jak znaczenia słów. W swoim podejściu Stern uwzględnia także czynnik ludzki jako element składowy, niezbędny, aby zmiana znaczeniowa mogła zajść. Celem artykułu jest omówienie zmian semantycznych obejmujących rzeczowniki będące synonimami terminu battle ‘bitwa’ w okresie późno-średnioangielskim. Dokonawszy selekcji rzeczowników będących synonimami słowa battle, terminy acountering, bale-stour bargain, brush, conflict, chaple, hosting, militation, poynye, sembly zostały poddane analizie semantycznej, ze szczególnym uwzględnieniem zmian jakie odnotowane zostały w odniesieniu do nich w Oxford English Dictionary (OED), Middle English Dictionary (MED) oraz Historical Thesaurus of English online (HTEO).

Słowa kluczowe

Chorwacja |zapożyczenia tureckie |Bułgaria |Bośnia |Serbia |Bałkany |tożsamość

Streszczenie

Autor tekstu koncentruje się na problemie puryzmu językowego w zakresie pożyczek leksykalnych. Bałkany pod tym względem wciąż stanowią ciekawy przykład angażowania języka w kwestie tożsamości. Wielowiekowe przebywanie Turków osmańskich na terenach Półwyspu spowodowało, że do lokalnych idiomów dostały się tysiące leksemów wschodnich. Od XIX wieku zapożyczenia te traktowane są jako zbędny bagaż pozostawiony po wrogach i eliminowane z języków standardowych, choć wciąż żyją w odmianie mówionej.

Słowa kluczowe

wyrażenia przyimkowe |intuicyjny dobór przyimka |percepcja czasu i przestrzeni |kompozycje abstrakcyjnych pojęć |zgodność schematów kolokacji |dywergencja w sposobie myślenia

Streszczenie

Zagadnienia związane z problematyką nauki języka obcego ukierunkowane są nie tylko na płynność wypowiedzi, ale również, lub przede wszystkim, na poprawność stylistyczno-gramatyczną. Wśród wielu czynników wpływających na osiągnięcie zaawansowanego i świadomego posługiwania się językiem obcym, jedynie wypowiedzi zgodne ze składnią danego systemu językowego oraz poprawne kolokacje sprzyjają osiągnięciu spójności, zwięzłości i naturalności. Niniejszy artykuł przedstawia wszechstronność oraz potencjał angielskich i polskich przyimków pod względem ich różnorodnych funkcji, zarówno gramatycznych, jak i semantycznych. Przyimki, które w pewnym sensie towarzyszą innym częściom mowy, tworzą równocześnie stabilne ogniwa z sąsiadującymi elementami i determinują ich użycie. Przyimki dodatkowo wspierają użytkowników danego języka w opisywaniu otaczającej ich rzeczywistości, odbieranej najczęściej za pośrednictwem zmysłu wzroku. Celem niniejszej pracy jest analiza przyimków przez pryzmat semantyki, zbadanie ustalonych konfiguracji szyfrowanych za pomocą przyimków oraz ustalenie, w jaki sposób leksykon danego systemu językowego jest odtwarzany przez obcokrajowców na płaszczyźnie domen kognitywnych.

Słowa kluczowe

kultura |neologizmy |gaming |akronimizacja |slang |leksykografia |onomazjologia

Streszczenie

Celem artykułu jest przedstawienie zjawiska gamingu jako przedmiotu analiz a) kulturowych, b) lingwistycznych oraz c) leksykograficznych. Nosząc znamiona aftefaktu kulturowego o społecznie określonej formie oraz przeznaczeniu, gaming zostaje zdefiniowany jako nasycone treścią medium, którego rozwój w ostatnich latach przyczynił się do generowania nowych jednostek leksykalnych. Na skutek ekspansji terminologicznej pojawiła się konieczność szeroko zakrojonych badań leksykograficznych, których rezultatem są liczne słowniki branżowe o określonej mikro- i makrostrurze, odzwierciedlające architektonikę wiedzy specjalistycznej z zakresu gamingu.

Słowa kluczowe

leksyka specjalna |słownictwo handlowe |terminologia branżowa |metaforyczność wyrazów |terminotwórstwo

Streszczenie

Artykuł dotyczy procesów przekształcenia leksykonu specjalistycznego, który dla wielu badaczy może stanowić interesujące pod wieloma względami zjawisko, zwłaszcza w ujęciu konfrontatywnym dwóch systemów terminologicznych, na wspólne tendencje których oddziałuje w sposób zróżnicowany. Na tempo oraz charakter zmian, zachodzących w systemie konceptualnym leksykonu branżowego, wpływają czynniki zarówno językowe, jak i ekstralingwalne, a mianowicie: struktura makrosystemu terminologicznego, potencjał słowotwórczy danego języka, związki międzyjęzykowe oraz interdyscyplinarne, tradycja naukowa, koncepcje ekonomiczne, praktyka gospodarcza i wiele innych. Tworzą one skomplikowaną strukturę wielowarstwową, ponieważ związki semantyczne zachodzące pomiędzy jednostkami konceptualnymi w ramach superstruktury leksykonu handlowego są zróżnicowane. Jednakże zasadniczy cel tego rodzaju zapisu informacji w ramach konstruowania terminologicznego sprowadza się do reprezentacji systemu terminologicznego przy pomocy obiektywnej metody badawczej.

Słowa kluczowe

terminologia |słowotwórstwo |semantyka |łacina |języki europejskie

Streszczenie

Niniejszy artykuł poświęcony jest przemianom zachodzącym w obrębie terminologii naukowo-technicznej obserwowanym w językach należących do trzech największych europejskich grup, czyli germańskiej, romańskiej oraz słowiańskiej. Nomenklatura naukowa poddawana jest modyfikacjom zarówno na gruncie słowotwórczym, jak i znaczeniowym. Widoczne są tu także liczne podobieństwa istniejące w obrębie – na pozór – niespokrewnionych ze sobą języków. Egzemplifikacje owych przemian prezentowane będą bowiem w oparciu o leksykę języka angielskiego, niemieckiego, hiszpańskiego, włoskiego oraz polskiego. Tematyka ta niejako sama w sobie skłania również do zastanowienia się nad przyczynami powyższego stanu rzeczy. Celem artykułu jest wskazanie czynników przyczyniających się do tego, iż specjalistyczne słownictwo w różnych językach europejskich przybiera często identyczne, bądź niemal identyczne formy. Odpowiedzi na sugerowane pytania należy szukać w językach klasycznych, czyli łacinie i grece. Języki te, chociaż już nieużywane, nadal funkcjonują we współczesnym słownictwie, a rdzenie z nich zaczerpnięte istnieją w świadomości Europejczyków (także tych, którzy nie mieli styczności z łaciną czy greką w szkole), dzięki czemu w mniejszym lub większym stopniu są wciąż przez nich rozumiane.

Słowa kluczowe

uwarunkowania kulturowe |wymiary kultury |komunikacja w biznesie

Streszczenie

W warunkach intensywnej konkurencji wynikającej z globalizacji przedsiębiorstw, rozwoju technologii ICT oraz wolnego handlu, większej mobilności pracowników i działalności firmy, przedsiębiorstwa coraz częściej podejmują działania na skalę międzynarodową i globalną. Indywidualne osoby i podmioty gospodarcze również zaczynają dostrzegać istotne znaczenie uwarunkowań kulturowych, które mogą wpływać na skuteczność komunikacji, i starają się poszerzać swoją wiedzę, rozwijać swoje kompetencje i umiejętności międzykulturowe. Ponieważ kompetencje oraz główne założenia przyjęte przez interlokutorów w zakresie komunikacji są bezpośrednio związane z daną kulturą i przez nią uwarunkowane, możemy przyjąć założenie, że nie można skutecznie komunikować się bez świadomości, w jaki sposób kultura i uwarunkowania kulturowe oddziałują na procesy komunikacji między nimi. Niniejszy artykuł, który ma charakter przeglądowy, koncentruje się na tym, jak środowisko, społeczność i kultura wpływają na percepcję i interpretację komunikacji werbalnej i niewerbalnej przez osoby zaangażowane w międzynarodową wymianę handlową. Prezentuje wyniki badań oraz publikacje na ten temat, jak również próby podejmowane przez naukowców i praktyków mające na celu stworzenie narzędzi, które pomogłyby przedstawić uwarunkowania, kontekst, bariery w komunikacji oraz sposoby ich pokonywania, jak również narzędzia wspomagające wzajemne zrozumienie, wymianę informacji czy budowanie relacji między przedstawicielami różnych kultur narodowych.