Słowa kluczowe

gender studies |Marina Carr |Portia Coughlan |studia nad niepełnosprawnością |„dramat melancholii” Christiny Wald

Streszczenie

Artykuł skupia się na sztuce irlandzkiej dramatopisarki Mariny Carr oraz jej tytułowej bohaterce Porcji Coughlan. Porcja jest kobietą, która nie wpisuje się w tradycyjne role genderowe przypisane kobietom w irlandzkim społeczeństwie. Przez jej zachowanie, które znacząco różni się od pozostałych osób w jej otoczeniu i które wynika z jej tęsknoty za tragicznie zmarłym bratem, Porcja jest uważana za kobietę ekscentryczną i dziwną. Zostaje wykluczona z „normalnego” społeczeństwa i uznana za szaloną, jednakże to standardy, w które Porcja się nie wpisuje, a nie jej zachowanie, mogą być uznane za „uniesprawniające”. Chcąc zrozumieć „szaleństwo” Porcji, należy przyjrzeć się jej poprzez pryzmat wielu nakładających się na siebie nawzajem czynników, zarówno społecznych, jak i kulturowych. Innymi słowy, warto przeanalizować tę postać z perspektywy: studiów nad niepełnosprawnością, gender studies, teorii traumy oraz koncepcji „dramatu melancholii” Christiny Wald.

Słowa kluczowe

świadomość |aktor |akcja dramatyczna |konflikt dramatyczny |konwencja artystyczna

Streszczenie

W artykule badane są cechy gatunkowe dzieł dramatycznych Ołeksandra Olesyi, jak również specyficzne cechy przedstawionego światopoglądu i ideologiczne sprzeczności, które determinują rozmieszczenie działań dramatycznych i rozwój konfliktu dramatycznego. Zwrócono uwagę na badanie różnych form uwarunkowań artystycznych, których autor używa do ukazania charakterystycznych cech procesów wewnętrznych wpływających na sposób percepcji i interpretacji rzeczywistości zewnętrznej. Wewnętrzne perypetie, które pojawiają się w umysłach aktorów, stają się źródłem powstawania iluzji, oddzielając bohaterów od świata zewnętrznego. Dramat opisuje zjawiska paradoksalne ze względu na istnienie równoległych płaszczyzn obiektywnej rzeczywistości i złudzeń aktorów. Pisarz ukazuje mechanizmy powstawania złudzeń i ich samoodtwarzania, co ostatecznie prowadzi do druzgocących konsekwencji.

Słowa kluczowe

narracja |kobieta |cisza |inna |etyka

Streszczenie

Celem niniejszego artykułu jest przyjrzenie się sposobom konstruowania kobiecego milczenia, które stanowi kontrapunkt do opresyjnych zabiegów narracyjnych prowadzących do instrumentalizacji roli kobiety w tekstach literackich, na podstawie twórczości Witolda Gombrowicza i J.M. Coetzee’ego. Podczas gdy pierwsza część stanowi przekrojowe omówienie zagadnienia kobiecego milczenia w twórczości obu autorów, część druga skupia się na komparatywnej analizie sztuki Gombrowicza Iwona, księżniczka Burgunda (1958) i powieści Hańba (1999) autorstwa J.M. Coetzee’ego w celu zbadania, w jaki sposób etyczne aspekty kobiecej ciszy przyczyniają się do obnażania opresyjnych zabiegów narracyjnych. Artykuł zamykają rozważania na temat etyki kobiecego milczenia w świetle filozofii etycznej duńskiego myśliciela Sørena Kierkegaarda.

Słowa kluczowe

fokalizacja |adaptacja |fragmentaryczność |media strumieniowe |media interaktywne

Streszczenie

„The Babysitter” Roberta Coovera jest mozaiką fokalizacji oraz wątków fabularnych. Rozumienie tak skonstruowanej historii umożliwiają znaczniki, które sygnalizują czytelnikom przejścia pomiędzy fokalizacjami, jak i zawartymi w nich wariantami: rzeczywistości, fantazji i hiperrzeczywistości. Tworząc opowiadanie przed erą cyfrową, Coover antycypował postęp technologiczny, który upowszechnił dostęp do interaktywnych opowieści. Do niedawna eksperymentalne utwory pozostawały poza sferą zainteresowań głównego nurtu. Dziś infrastruktura oraz zasięg, jakie niosą ze sobą platformy strumieniowe, tworzą nowe szanse na popularyzację narracji eksperymentalnych.

Słowa kluczowe

struktura predykatowo-argumentowa |dyskurs prawny |unieważnienie małżeństwa |onomazjologia |semazjologia

Streszczenie

Niniejszy artykuł z zakresu terminologii prawa ma na celu porównawczą analizę terminów unieważnienie małżeństwa / nullité de mariage funkcjonujących w dyskursie normatywnym polskim i francuskim. Podejmowana w nich metodologia oparta jest na podejściu onomazjologicznym i semazjologicznym jako komplementarnych perspektywach badania terminów w dyskursie. Każde wypowiedzenie zawarte w tekście specjalistycznym stanowi przekształcenie zdania źródłowego (podstawowej struktury predykatowo-argumentowej) jako predykacji na temat cech pojęcia. Lerat (2006) określa to zjawisko mianem scenariuszy kognitywnych. Studium terminów będzie prowadzone według dwóch osi: syntagmatycznej (analiza zdań źródłowych w których terminy unieważnienie małżeństwa / nullité de mariage sytuują się w roli obiektu) i paradygmatycznej (relacje semantyczne pomiędzy argumentami w funkcji agensa). Analizy terminologiczne poprzedzone są wyliczeniem przyczyn unieważnienia małżeństwa w Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym oraz w Code civil zilustrowanych odpowiednimi wypowiedzeniami normatywnymi, które stanowią korpus badań. Ujawniają one bardzo zbliżone funkcjonowanie wskazanych terminów w dyskursie specjalistycznym odpowiadające dwóm predykacjom na temat pojęcia wyrażonym zdaniami ‘<ktoś> żąda <unieważnienia małżeństwa>’: ‘<quelqu’un> demande <la nullité de mariage> i ‘<ktoś> orzeka <unieważnienie małżeństwa>’ / ‘<quelqu’un> prononce <la nullité de mariage>’.

Słowa kluczowe

nazwa własna |antroponim |przezwisko |imię |nazwisko

Streszczenie

Nieoficjalna antroponimia jako wynik zjawiska nominacji wtórnej stanowi integralną część zasobu leksykalnego danego języka. Do wspólnych kategorii antroponimicznych współczesnego języka rosyjskiego i polskiego należy – obok imienia i nazwiska – przezwisko, nie będące nazwą urzędową, którego nosicielami są wyłącznie poszczególni członkowie wspólnot komunikacyjnych. Przezwisko należy zarówno do kategorii antroponimów indywidualnych, jak i zbiorowych, pełniących funkcję dodatkowej nazwy charakteryzującej. Jego najważniejsze cechy to: nieoficjalność, fakultatywność, emocjonalność. Brak jednoznacznego rozumienia pojęcia przezwisko w obu językach jest zapewne wynikiem płynnej granicy pomiędzy poszczególnymi elementami systemu antroponimicznego w przeszłości (imiona mogły mieć charakter przezwiskowy, a niektóre przezwiska z czasem przechodziły do kategorii nazwisk). Przezwisko nie tylko reprezentuje, lecz także charakteryzuje obiekt, co zbliża go do imion pospolitych. W danej kategorii antroponimicznej widoczny jest silny związek z apelatywami, od których mogą pochodzić nazwy współcześnie zaliczane do kategorii przezwisk. Poza rozważaniami natury teoretycznej w poniższym artykule przedstawiono również wnioski wysnute na podstawie analizy materiału badawczego wyekscerpowanego z rosyjskich źródeł leksykograficznych.

Słowa kluczowe

metafora |lingwistyka kognitywna |koncepcja |metafora odzwierzęca |dyskurs w zakresie nauk ekonomicznych |analiza etymologiczna

Streszczenie

Zgodnie z paradygmatem lingwistyki kognitywnej G. Lakoffa i M. Johnsona (2003, 3–6) metafora należy do grona ważniejszych narzędzi myślenia i odgrywa kluczową rolę w konstruowaniu społecznej i politycznej rzeczywistości. W ujęciu tym metaforę postrzega się nie jako składnik języka potocznego, ale jako barwne, poetyckie wyrażenie językowe, które przenika do naszego powszedniego życia, przy czym nie tylko do języka, lecz także do myślenia i działania. Wyrazistość w angielskim dyskursie ekonomicznym osiąga się przy połączeniu w jednym kontekście modeli metafory z różnymi źródłami pochodzenia, które można ująć w kilka grup: wojna, sport, gry hazardowe, pogoda, itp. Metafory odzwierzęce, czyli wyrażenia językowe zawierające w swojej strukturze nazwy zwierząt lub mające odniesienie do zwierząt, są dość powszechnie używane. Za przykład posłużyć mogą wyrażenia a bear market „bessa” i a bull market „hossa”, które należą do slangu giełdowego. Metafora a bear market oznacza sytuację, kiedy to notowania kursu akcji są wysokie z tendencją stopniowego zniżania, co powoduje, iż maklerzy giełdowi spodziewają się strat finansowych i patrzą z pesymizmem w przyszłość. A bull market ma znaczenie odwrotne i oznacza sytuację niskiego notowania kursu na giełdzie z obserwowalną tendencją wzrostu, która to pozwala inwestorom patrzeć z optymizmem w przyszłość. W artykule podjęto próbę uzasadnienia teorii lingwistyki kognitywnej i ukazania, co kryje się pod metaforyką takich pojęć i możliwością generowania nowych znaczeń.

Słowa kluczowe

toponimia |Petersburg |nazewnictwo miejskie |nazwy nieoficjalne |miejski folklor

Streszczenie

Miejska toponimia zarówno oficjalna, jak i nieoficjalna jest niezwykle interesującym działem onomastyki i wartym dokładniejszego zbadania. Szczególnie interesująca jest inwencja słowotwórcza mieszkańców Petersburga, miasta ze złożoną historią i będącego jednym z najważniejszych kulturowych centrów Rosji. Oficjalna toponimia Petersburga jest młodsza niż samo miasto; dopiero po 30 latach jego istnienia administracja zaczęła zatwierdzać nazwy ulic, które funkcjonowały wśród zamieszkującej miasto ludności. Natomiast toponimia nieoficjalna jest wciąż rosnącym zbiorem nazw, do rozwoju którego przyczyniają się kolejne pokolenia, i która jest jednym z dowodów na zasłużone miano Petersburga jako stolicy rosyjskiej kultury. Sposoby tworzenia nieoficjalnych toponimów można podzielić na trzy grupy. Pierwsza z nich to toponimy bazujące na wyglądzie zewnętrznym obiektu; jego kształcie, barwie, głównej cesze, a nawet położeniu na mapie miasta. Druga to toponimy metaforyczne, które są tworzone za pomocą metonimii, synekdochy i daleko idących skojarzeń związanych np. z ludźmi zamieszkującymi dany budynek lub wydarzeniami historycznymi. Natomiast ostatnią grupę stanowią toponimy powstałe w procesie derywacji oraz przekształcenia nazwy oficjalnej, skrócenie tej nazwy oraz sufiksację. Ponadto niniejszy artykuł zawiera aneks ilustrujący wykaz nazw oficjalnych i nieoficjalnych (w j. polskim oraz rosyjskim) w formie tabeli z wyjaśnieniem pochodzenia danego toponimu.

Słowa kluczowe

językowy obraz świata |lingwistyka antropologiczna |związki frazeologiczne |struktura semantyczna jednostek frazeologicznych |dyskurs medialny

Streszczenie

Zgodnie z postulatami lingwistyki antropologicznej zmiany zachodzące w każdym języku, przede wszystkim w jego systemie leksykalno-frazeologicznym, pozwalają zarówno na obserwację tego, w jaki sposób rozwijają się konkretne dziedziny wiedzy, kultury oraz działalności rodzimych użytkowników danego języka, jak również obserwowanie rozwoju samoświadomości konkretnej jednostki i całej społeczności językowej. We wskazanym aspekcie szczególną funkcję pełnią związki frazeologiczne. Z perspektywy badań neofilologii, lingwistyki antropologicznej i teorii komunikacji międzykulturowej związki frazeologiczne (idiomy) są szczególnymi znakami werbalnymi, które cechują wielofunkcyjność, obrazowość, a także specyficzne odzwierciedlenie językowego (frazeologicznego) obrazu świata. Struktura semantyczna związków frazeologicznych zawiera elementy kulturologiczne. Związki frazeologiczne ze względu na wyżej wymienione cechy oraz swoje właściwości znajdują szerokie zastosowanie we współczesnych mediach i rozmaitych formach działalności komunikacyjnej użytkowników języka, pogłębiając i wzbogacając treść ich wypowiedzi. Współcześni lingwiści (J. Bałło, G. Balykowa, Ł. Bujanowa, J. Kowalenko, N. Kowalowa i inni) zaliczają je do tak zwanych pragmemów i lingwokulturemów. Niniejsze opracowanie służy potwierdzeniu wyżej wymienionych tez. W oparciu o literaturę przedmiotową, przytoczone w opracowaniu przykłady (na materiale języka rosyjskiego i polskiego) oraz przesłanki o charakterze teoretycznym celem artykułu jest scharakteryzowanie związków frazeologicznych współczesnego języka rosyjskiego jako specyficznych jednostek komunikatywnych, nacechowanych społecznie i kulturowo, jak również analiza przykładów ich zastosowania we współczesnym dyskursie medialnym z perspektywy teorii komunikacji i lingwistyki antropologicznej.

Słowa kluczowe

uczeń zdolny |uczeń autonomiczny |heterogeniczność |indywidualizacja |zajęcia grupowe

Streszczenie

Artykuł podejmuje próbę ustalenia, jak wspierać rozwój potencjału ucznia zdolnego przy jednoczesnym harmonijnym rozwoju całej grupy, skupiającej osoby o różnym potencjale edukacyjnym. Praca z uczniem ze szczególnymi uzdolnieniami językowymi na zajęciach grupowych wiąże się z koniecznością wewnętrznego różnicowania procesu nauczania. W artykule przedstawiono wiele praktycznych wskazówek, jak poprzez elastyczne dopasowanie treści nauczania, metod, materiałów dydaktycznych, mediów i stosowanych form pracy wyjść naprzeciw specjalnym potrzebom ucznia zdolnego, aby mógł on w efekcie różnicowania procesu nauczania osiągnąć zamierzony poziom kompetencji językowej szybciej i/lub na wyższym poziomie niż pozostali uczniowie. Część rozważań poświęcona została relacji między zdolnościami a autonomią ucznia i efektywnością działań obcojęzycznych. Druga część artykułu, sygnalizowana już w tytule, skupia się na sposobach wykorzystania ponadprzeciętnych zdolności językowych ucznia podczas pracy na zajęciach grupowych. Szerzej omówione zostały przy tym warunki skutecznej i bezkonfliktowej pracy w grupie o zróżnicowanym potencjale, sposoby organizacji pracy na zajęciach oraz efektywne metody pracy.