Słowa kluczowe

plant symbolism |Antonia Pozzi |Krystyna Krahelska |mythology |folklore

Streszczenie

Having lived in the same historical period, but raised in different countries, the Italian poetess Antonia Pozzi and the Polish poetess Krystyna Krahelska share a similar view of nature. In their works, an important role is played by plant symbolism, which not only is influenced by literature, folklore, and mythology, but is also subject to personal reinterpretations of traditional and established meanings. This common point derives from them having similar literary education, from analogous experiences as young women writers (Pozzi committed suicide at the age of 26, Krahelska was killed during the Warsaw Uprising at the age of 31), and from a close, to some extent, poetical sensibility. The paper focuses mainly on the role played in their poems by plants as metaphors of the Self, as figurative images of blossoming life and ineluctable death, and as a language to describe erotic desire and unrequited love.

Słowa kluczowe

filozofia |antyk |kult misteryjny |psychologia głębi |Tomasz Mann

Streszczenie

Artykuł ma na celu zaprezentowanie wpływów i zabiegów literackich wykorzystanych przez Thomasa Manna i demonstrujących podróż a także rozwój duchowy głównego bohatera, w efekcie doprowadzając go do stanu wyższej świadomości, która jest konsekwencją jego rozmaitych doświadczeń zdobytych w trakcie jego siedmioletniego pobytu w sanatorium Berghof. Do wykorzystanych wpływów i narzędzi można zaliczyć: filozofię antyczną (zwłaszcza platonizm), religijną i mityczną symbolikę antyku oraz jej kultów misteryjnych, nietzscheańską koncepcję przeciwieństw (stanowiących strukturalną bazę dla całej powieści) oraz ówczesne, ścierające się ze sobą światopoglądy epoki, reprezentowane przez postaci Leona Naphty i Lodovica Settembriniego. Artykuł ukazuje również cechy charakteru Hansa Castorpa i ich przełożenie na proces psychologicznego dojrzewania, który jest oparty na refleksji z dziedziny psychologii głębi. Zaakcentowane zostaną aspekty boskości i transcendencji oraz ich związek z kultami misteryjnymi, w których wspomniane wyżej idee odgrywały centralną rolę. Podkreślone będzie znaczenie motywu śmierci i odrodzenia oraz ich odniesienie do wymienionych wyżej wpływów.

Słowa kluczowe

Petronius Arbiter |Cena Trimalchionis |mim |komedia |teatr antyczny

Streszczenie

Satyricon jest pierwszą powieścią, która powstała na gruncie literatury łacińskiej. Jej autorstwo przypisywane jest Petroniuszowi Arbitrowi, jednemu z najbliższych doradców cesarza Nerona, który znany jest polskiemu czytelnikowi przede wszystkim z powieści Henryka Sienkiewicza Quo vadis. Z unikatowego dla literatury łacińskiej dzieła Petroniusza Arbitra zachowały się do naszych czasów jedynie mniejsze lub większe fragmenty, z których największy (52 rozdziały) funkcjonuje pod osobnym tytułem – Cena Trimalchionis. Stanowi on opowieść o uczcie u bogatego wyzwoleńca Trymalchiona. Oprócz wiadomości na temat świata antycznych niewolników i wyzwoleńców, życia w prowincji rzymskiej itd., tekst ten dostarcza unikatowych informacji na temat teatru antycznego i jego bezpośredniego odbioru. Nie są to, oczywiście, wiadomości usystematyzowane, wypowiedziane wprost. Ich ślady napotykamy przede wszystkim w opisie narratora opowiadania, Enkolpiusza. Także wypowiedzi pozostałych uczestników biesiady zawierają wiele aluzji do współczesnego uczestnikom uczty świata teatralnego. Za pośrednictwem ich wypowiedzi możemy między innymi poznać, jakie znaczenie miał teatr na obszarze prowincji rzymskiej dla jej mieszkańców.

Słowa kluczowe

przekład literacki |teorie translatorskie pisarzy |pisarze-tłumacze |literatura światowa XX wieku |relacja między pisarzem a tłumaczem

Streszczenie

W artykule przedstawione są teorie przekładu według samych twórców – teorie w jak najbardziej dosłownym znaczeniu tego słowa, jak w wypadku Vladimira Nabokova, Italo Calvino, Umberto Eco, Jorge Luisa Borgesa czy Milana Kundery lub też koncepcje sformułowane w formie luźnych przemyśleń wyrażonych w swobodnej, eseistycznej formie. Omówione są modele przekładu kilkunastu autorów reprezentujących rozmaite literatury: hiszpańską, latynoamerykańską, amerykańską, polską, włoską, portugalską, francuską. Artykuł prezentuje również doświadczenia translatorskie znanych, współczesnych pisarzy oraz relacje autorów z tłumaczami, które przybierają formę przyjacielskiej współpracy lub, przeciwnie, konfliktów i sporów.

Słowa kluczowe

Zachariasz |Bonifacy |celibat |duchowieństwo |dyscyplina

Streszczenie

Celem niniejszego opracowania jest udostępnienie czytelnikowi przekładu wymienionych w tytule listów, które do tej pory nie zostały całościowo przetłumaczone na język polski. Biskup Bonifacy zwraca się do papieża Zachariasza i prezentuje problemy związane z dyscypliną kościelną, zachowywaniem celibatu wśród swojego duchowieństwa oraz zawieraniem małżeństw. W odpowiedzi papież poleca przeprowadzenie synodu i zachęca biskupa do egzekwowania prawa oraz poucza na temat organizacji biskupstw i wyboru następcy. Centralną część pracy stanowi przekład, który został poprzedzony wstępem. Przedstawiono w nim autorów i realia historyczne, w jakich rozgrywają się opisywane wydarzenia. Przekładowi towarzyszy komentarz, który zawiera uwagi filologiczne i wyjaśnienia dotyczące osób i miejsc wymienionych w listach.

Słowa kluczowe

ekwiwalencja |tłumaczenie w Unii Europejskiej |tłumacz |polityka wielojęzyczności |terminologia prawa pracy |spójność terminologiczna

Streszczenie

W artykule została omówiona kwestia polityki wielojęzyczności oraz skutków, jakie za sobą niesie, w oparciu o kilka przykładów terminologicznych rozwiązań znalezionych w tekstach unijnych oraz spójności w wykorzystaniu wybranych terminów prawa pracy. Przeprowadzone badanie umożliwiło wyciągnięcie kilku wniosków na temat widoczności działań tłumacza, lub jej braku, w tekstach unijnych. Do analizy wybrano wyrażenia odnoszące się do organizacji czasu pracy zawierające słowo „pattern”, które pojawiły się w tekstach unijnych regulujących ten zakres prawa. Porównanie unijnych tekstów prawnych w języku angielskim i polskim pokazało pewną niespójność w tłumaczeniu tych terminów na język polski. Dodatkowo przeprowadzono krótką analizę polskiego Kodeksu Pracy w celu sprawdzenia, jakie terminy odnoszące się do organizacji czasu pracy zostały w nim wykorzystane i czy są one bezpośrednio powiązane znaczeniowo z terminami unijnymi.

Słowa kluczowe

medycyna |przyimek per |włoski język specjalistyczny |językoznawstwo porównawcze |badania przekładoznawcze

Streszczenie

W niniejszym artykule zostaną przedstawione i omówione najczęstsze użycia przyimka per w tekstach medycznych wraz z omówieniem jego funkcji gramatycznych. Autorka artykułu zamierza przedstawić znaczenia przyimka, którego zwyczajowe użycie potoczne może różnić się w tekstach specjalistycznych. Zestawienie porównawcze przykładów użycia przyimków włoskich z ich tłumaczeniem na język polski ma na celu zilustrowanie możliwych problemów interpretacyjnych, wynikających z wieloznacznego sensu przyimka.

Słowa kluczowe

terminologia |prawo celne |przekładoznawstwo |przekład specjalistyczny |techniki tłumaczeniowe

Streszczenie

Bezpośrednie sąsiedztwo Polski, jako państwa członkowskiego Unii Europejskiej, z państwami przynależącymi do Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej (Federacja Rosyjska-Obwód Kaliningradzki, Republika Białoruś) może wpływać na to, iż akty normatywne z zakresu prawa celnego staną się przedmiotem aktywności tłumacza. Terminologia prawa celnego ze względu na swoją złożoność systemową może stanowić wyzwanie translatorskie. Problematyczność przekładu tekstów o tematyce celnej uzewnętrznia się przede wszystkim w warstwie terminologicznej oraz wskazuje na konieczność stałego pogłębiania wiedzy związanej z daną dziedziną. Wyzwania, które stawia przed tłumaczem przekład terminologii prawa celnego z języka rosyjskiego na język polski, generują także wymagania, które powinien spełniać tłumacz podejmujący się przekładu rosyjskojęzycznych aktów normatywnych. W artykule przedstawiono analizę materiału terminologicznego wyekscerpowanego z Kodeksu Celnego Unii Celnej z uwzględnieniem przekładu danego aktu normatywnego na język polski. Zastosowanie metody porównawczej, tj. dwutekstów – oryginalnego i przekładu na język polski, oraz analiza merytoryczna zaproponowanych przez tłumacza odpowiedników pozwoliły zdiagnozować wyzwania, jakie stawia przed tłumaczem przekład analizowanej terminologii.

Słowa kluczowe

gry wideo |lokalizacja gier wideo |lokalizacja językowa |błędy tłumaczeniowe |nielegalna dystrybucja

Streszczenie

Z uwagi na realia polityczne, gospodarcze i prawne przełomu XX i XXI wieku oraz popyt na gry w rodzimej wersji językowej, nielegalna i półamatorska lokalizacja językowa gier wideo osiągnęła masową skalę najpierw w ZSRR, a później w Rosji. Wersje językowe tworzone przez „pirackie wydawnictwa” zawierały liczne błędy językowe, np. błędy gramatyczne, leksykalne czy ortograficzne, jak również błędy tłumaczeniowe, takie jak kalkowanie angielskich struktur gramatycznych czy leksykalnych lub korzystanie z tłumaczenia maszynowego bez późniejszej korekty. Na wątpliwą jakość takich lokalizacji językowych wpływ miały również kwestie techniczne, np. błędne kodowanie znaków, wybór nieprofesjonalnych aktorów głosowych czy wykorzystywanie nagrań zawierających kilka wersji intonacyjnych danej kwestii dialogowej, co znacznie wpływało na ich długość. Często w nielegalnych tłumaczeniach gier można było spotkać daleko idącą transkreację, np. tworzenie tytułów i nazw własnych, które tylko w niewielkim stopniu nawiązywały do oryginału. Niektóre wolne tłumaczenia z tamtego okresu spotkały się z pozytywnym odbiorem rosyjskich graczy, którzy po latach wspominają je z nostalgią.

Słowa kluczowe

funkcje kognitywne |lingwistyka antropocentryczna |języki specjalistyczne |reguły językowe |ontologiczny status języków

Streszczenie

Artykuł prezentuje przegląd rozważań dotyczących natury ludzkich właściwości językowych ze szczególnym uwzględnieniem kognitywnych funkcji idiolektów specjalistycznych. Podstawowy przedmiot rozważań stanowi status ontologiczny specjalistycznych właściwości językowych ludzi w świetle założeń lingwistyki antropocentrycznej. Warstwa wyrażeniowa wypowiedzi językowych jest substancjalnie autonomiczna względem mózgów podmiotów komunikacji językowej. Przysługuje im zatem status bytów autonomicznych, czego nie można powiedzieć o sferze znaczeń wyrażeń językowych. Nie są one bytami autonomicznymi, ponieważ nie istnieją poza umysłami ludzkimi. Można natomiast przypisać im status bytów rzeczywistych. W obrębie ludzkich właściwości językowych wyodrębnione zostały właściwości formacyjne (umożliwiające adekwatną substancjalizację wypowiedzi językowych) i funkcyjne (umożliwiające przypisywanie wyrażeniom znaczeń i posługiwanie się wypowiedziami w funkcji znaku). Dyskusji poddane zostaną także kognitywne funkcje języków specjalistycznych. Ponadto autorka podejmie próbę przybliżenia relacji zachodzących pomiędzy myślami a operacjonalizacją reguł językowych w oparciu o koncepcję Alberta Marii Krąpca. Poruszy także kwestie związane ze znaczeniem znajomości języków specjalistycznych w kontekście funkcjonowania wspólnoty europejskiej oraz z ich wpływem na społeczne konsekwencje ich znajomości bądź jej braku.

Słowa kluczowe

Aeronautical English |language testing in aviation |aeronautical communication |ELPAC |KSEJ |TEAP

Streszczenie

Specialised aviation communication has been regulated by international and domestic provisions so as to standardise the language use according to the internationally accepted rules for flight safety purposes. Such rules are aimed at the simplification of global aeronautical communication to minimise language-related human factor errors. Adherence to the rules has been incorporated in the plain language (English) requirements for pilots and air traffic controllers, which are to be confirmed by a certificate for licensure purposes. The plain English requirements are proposed by the International Civil Aviation Organization (ICAO) language proficiency scale. However, the challenge is the assessment system quality to meet the requirements. Currently, aviation personnel can select a test provider available on the market on condition that it is recognised by the appropriate national aviation authority. The aim of this article is to analyse three tests of Aviation English available in Europe, and particularly in Poland, according to the criteria of their appropriateness to the ICAO plain language requirements described in the ICAO language proficiency rating scale. The tests are compared by their formats and test task types, while the appropriateness is evaluated by the ‘tests’ ability’ to obtain speech samples measurable against the scale descriptors. Resulting from the analysis, some suggestions for improvement are presented to shed new light on the aviation personnel language testing effectiveness in the future.

Słowa kluczowe

Naturalny metajęzyk semantyczny |koncepcje programistyczne |eksplikacje |array (tablica zmiennych) |Swift (język programowania)

Streszczenie

Cyfrowy świat w którym dzisiaj zamieszkuje każdy z nas można podzielić na dwie części: większość z nas zamieszkuje go w sposób pasywny, rośnie jednak liczba osób, które w stosunku do świata informatyki przyjmują rolę aktywnych uczestników. Ta druga grupa nie jest zainteresowana wyłącznie użytkowaniem wynalazków cyfrowych, ale chce brać udział we współtworzeniu cyfrowego świata. Odnalezienie się w tej roli nie może obejść się bez rozwinięcia umiejętności programowania. Nauka programowania wymaga wytrwałości i długotrwałej praktyki. Z uwagi na znaczną ilość specyficznych słów kluczy, potrzebę zrozumienia podstawowych praktyk designerskich, początkujący adepci programowania doświadczają poczucia przemożnego przytłoczenia ilością wstępnych informacji, które muszą przyswoić na początku swojej programistycznej przygody. Wielu z nich rezygnuje z dalszej edukacji sądząc, że programowanie jest dziedziną dostępną tylko dla wybranych osób. Niniejszy artykuł próbuje odpowiedzieć na pytanie, czy Naturalny metajęzyk semantyczny mógłby pomóc w przyswojeniu podstawowych wiadomości z dziedziny programowania. Niniejsza analiza skupia się na próbie zbudowania definicji pojęcia tablicy zmiennej (array) z wykorzystaniem dorobku Naturalnego metajęzyka semantycznego oraz oszacowania potencjału badań opartych na powyższych założeniach.

Słowa kluczowe

Gramatyka kognitywna |konwencjonalizacja |policzalność i niepoliczalność |rozszerzenie semantyczne |schematyzacja

Streszczenie

Niniejszy artykuł poświęcony jest jednemu ze zjawisk towarzyszących ekstensji semantycznej – zmianie właściwości rzeczowników z policzalnej na niepoliczalną, który można zaobserwować pomiędzy znaczeniem podstawowym a rozszerzonym. Chociaż w języku angielskim zmiana taka nie jest niczym niezwykłym – istnieje wiele rzeczowników, które przejawiają obydwie te własności (np. Quirk et al. 1985, 247–248; Huddleston and Pullum 2002, 334–335), samo zjawisko to w dalszym ciągu nie jest opisane i wyjaśnione w sposób wystarczający. Artykuł skupia się na dwóch jego aspektach – powstawaniu takich znaczeń oraz regularnościach występujących wśród rozszerzeń rzeczowników odnoszących się do części ciała. Okazuje się bowiem, iż rzeczowniki te, klasyfikowane w słownikach jako posiadające tylko i wyłącznie, lub w sposób dominujący, znaczenia policzalne, posiadają nie tylko całą sieć znaczeń niepoliczalnych, ale znaczenia te odnoszą się do nietypowych wymiarów ciała. Analiza pozwala wskazać nie tylko które to są wymiary, ale także które wymiary są wspólne dla rozszerzeń rzeczowników odnoszących się do różnych części ciała. Dane językowe pochodzą z internetu – jest to 180 autentycznych wypowiedzi rodzimych użytkowników języka angielskiego. Przeanalizowane zostały one w oparciu o założenia Gramatyki kognitywnej (m. in. Langacker 2000a, 2000b, 2008, etc.) oraz takie z jej pojęć jak poziom konwencjonalizacji, ekstensja, schematyzacja i wiedza encyklopedyczna.

Słowa kluczowe

język obcy |osiągnięcia szkolne |środowisko rodzinne |wykształcenie rodziców |status społeczno-ekonomiczny

Streszczenie

Od czasu publikacji raportu Colemana Equality of Educational Opportunity w 1966 roku liczne badania koncentrowały się na związkach między środowiskiem rodzinnym a osiągnięciami szkolnymi uczniów. Tej problematyce w odniesieniu do języków obcych poświęcone były badania, takie jak Early Language Learning in Europe ELLiE, European Survey on Language Competences ESLC czy Badanie uczenia się i nauczania języków obcych BUNJO. Odwołują się one do koncepcji kapitału społecznego, ekonomicznego oraz kulturowego i wykazują, że zasoby rodziny mają istotny wpływ na językowe osiągnięcia uczniów. Rodzice legitymujący się wykształceniem wyższym, mówiący językami obcymi, którzy tworzą rodzinę o wysokim statusie społeczno-ekonomicznym, z większym prawdopodobieństwem wesprą swoje dzieci w nauce języka obcego. Celem niniejszego artykułu jest prezentacja aktualnego stanu badań oraz wyników badań własnych nad związkiem między zasobami rodziny a wynikami w zakresie języka obcego osiąganymi przez uczniów.