Streszczenie

[…] Pierwszą część tomu stanowią artykuły z kręgu literatury francuskiej. Krystyna Modrzejewska zajmuje się dramatem Jeana Giraudoux La Folle de Chaillot, odczytując dzieło jako utwór ponadczasowy, którego przesłanie nie uległo dezaktualizacji. Olga Bartosiewicz-Nikolaev poszukuje podobieństw w biografiach intelektualnych i artystycznych Henriego Miachaux i Benjamina Fondane’a. Swoje zainteresowania francuską awangardą, a zwłaszcza twórczością Roberta Desnosa, przedstawia Małgorzata Kuta w artykule poświęconym roli marzeń sennych w utworach poety. Teresa Wilkoń dokonuje analizy wybranych utworów polskich poetów od Słowackiego po Różewicza pod kątem motywów i wątków arkadyjskich, a zwłaszcza figury lazzarona, pozostającego niewątpliwie elementem szeroko pojętej społecznej tożsamości regionu Neapolu. Ewelina Suszek bada w swoim artykule literacki topos bursztynu z inkluzją i porusza się po metaforycznym bursztynowym szlaku poezji. Swoją interpretacyjną wędrówkę rozpoczyna autorka od utworów Marcjalisa czy Morsztyna, żeby dotrzeć do liryki współczesnej, m.in. do wierszy Grochowiaka i Miłosza.
Kolejne artykuły niniejszego tomu lokują się w tematyce badań językoznawczych. Zofia Cygal-Krupa podejmuje badanie polskiej leksyki przyrodniczej w Dictionarii vararum rerum […] Jana Murmeliusza, a zatem w najbardziej popularnym w XVI wieku słowniku. Iwona Piechnik zajmuje się terminologią literacką w czterech językach: litewskim, islandzkim, fińskim i węgierskim w odniesieniu do historycznych podstaw kształtowania się terminologii naukowej w XIX wieku. Anna Grabowska natomiast analizuje zjawisko interkomprehensji, ważne w kontekście nauki języków i osiągnięcia kilkujęzyczności oraz wzmocnienia autonomii osoby uczącej się.

W części Varia proponujemy dwa artykuły: Agata Kraszewska podsumowuje w swoim tekście doświadczenia z przeprowadzanego w latach 2013–2016 konkursowego dyktanda z języka polskiego z zapożyczeniami z języka francuskiego kierowanego do szerokiego grona młodych odbiorców. Magdalena Szczepanik-Ninin podejmuje natomiast kwestię edukacji szachowej w szkołach podstawowych w Polsce i we Francji.

Słowa kluczowe

Wacław Rapak

Streszczenie

Le texte présente la personne du Dédicataire – Monsieur le Professeur Wacław Rapak, romanisant et spécialiste en littérature, ainsi que ses réalisations scientifiques, sa carrière universitaire et, en particulier, son travail à l’Ecole Nationale Supérieure d’Enseignement Professionnel de Tarnów. Ses intérêts artistiques ainsi que sa propre création artistique ont également été signalés.

Słowa kluczowe

Jean Giraudoux |le théâtre |la folie |les menaces du monde |sauver le monde

Streszczenie

La Folle de Chaillot  de Jean Giraudoux permet à l’auteur de présenter par une simple histoire de sauver le monde par la folle le message très important. Les enjeux et les ménaces du monde contemporain, consommation gigantesque et manque de respect de la nature, mènent tout droit vers une grande catastrophe.

Słowa kluczowe

modernizm |Henri Michaux |Benjamin Fondane |światowa republika literatury |poetyka doświadczenia

Streszczenie

Celem artykułu Artystyczna i tożsamościowa wspólnota dzieła H. Michaux i B. Fondane’a jest porównanie twórczości poetów, których biografia intelektualna i artystyczna posiada wiele punktów stycznych. Obaj pochodzą z peryferii „światowej republiki literatury” (w ujęciu Pascale Casanovy) i obaj wpisali się w międzynarodowy kapitał literacki dzięki decyzji o emigracji do Paryża (Michaux przyjechał z Belgii, Fondane — z Rumunii). Obaj sięgają po podobne modernistyczne strategie literackie, wykorzystują w swojej twórczości potencjał rozwijającej się w latach dwudziestych XX wieku sztuki filmowej, a inspirację wiodącą indywidualnej ścieżki artystycznej zarówno w przypadku Michaux, jak i u Fondane’a można interpretować w kategoriach „poetyki doświadczenia”.

Słowa kluczowe

Robert Desnos |sny |marzenia senne |surrealizm

Streszczenie

Sen był punktem wyjścia surrealizmu i swoistej filozofii tego kierunku awangardowego. Surrealiści zapisywali swoje sny, wierząc, iż w ten sposób uda im się uchwycić autentyczny, niczym nieskrępowany głos nieświadomości. Niniejszy artykuł podejmuje próbę analizy marzeń sennych poety Roberta Desnosa, który zapisał się w historii surrealizmu jako jego najważniejszy „śniący”. Okazuje się, iż zapiski owe zawierają wiele elementów charakterystycznych dla całej późniejszej twórczości poety, przesiąkniętej oniryzmem.

Słowa kluczowe

poezja romantyczna |lazzaron |Arkadia |Neapol |Zatoka Neapolitańska

Streszczenie

W książkach i opracowaniach dotyczących podróży włoskich postać lazzarona pojawia się epizodycznie, częściej natomiast powielany zostaje stereotyp tej postaci w polskiej poezji romantycznej. Autorka artykułu na przykładzie fragmentów utworów Juliusza Słowackiego, Teofila Lenartowicza, Antoniego Edwarda Odyńca oraz późniejszych twórców: Romana Brandstaettera i Tadeusza Różewicza pokazuje sposób funkcjonowania postaci lazzarona w wyobraźni pisarzy–podróżników zwiedzających Italię. Dokonana przez nią analiza wybranych utworów poświęconych Neapolowi i Zatoce Neapolitańskiej przekonuje, że topika, motywy i wątki arkadyjskie obecne w poezji romantycznej są ciągle żywe i oryginalne, a utrwalony w polskiej literaturze topos pogodnego neapolitańczyka stanowi niezbędne dopełnienie arkadyjskiego mitu. Portret lazzarona to dla jednych pewna mistyfikacja, dla innych część neapolitańskiego folkloru, wpisującego się w genius loci tego uroczego i opiewanego przez artystów zakątka Europy.

Słowa kluczowe

poezja |topos literacki |owad w bursztynie |bursztyn jako upominek

Streszczenie

Autorka bada topos literacki bursztynu z inkluzją, próbując zrekonstruować pewien odcinek metaforycznie rozumianego bursztynowego szlaku poezji. Uznając za Jarosławem Markiem Rymkiewiczem, że struktura toposu pozostaje w nieustannym ruchu, w pierwszej części artykułu (Z Południa na Północ) zwraca uwagę głównie na lirykę dawną m.in. epigramaty Marcjalisa, parafrazy Jana Andrzeja Morsztyna, Jana Gawińskiego, poemat Daniela Hermanna. W dalszej części pracy (Między Południem a Północą, Wschodem a Zachodem) dokonuje natomiast analizy i interpretacji wybranych utworów współczesnych poetów: Krystyny Miłobędzkiej, Jerzego Ficowskiego, Stanisława Grochowiaka oraz Czesława Miłosza. Inkluzja jest rozumiana zgodnie z ujęciem gemmologów, ale również metaforycznie, kiedy „ja” liryczne i świat przedstawiony zamknięte zostają w jantarze.

Słowa kluczowe

leksykografia XVI w. |polskie słownictwo przyrodnicze |Słownik J. Murmeliusza

Streszczenie

Tematem artykułu jest polskie słownictwo botaniczne w słowniku J. Murmeliusza z 1526 r. Łacińskie terminy botaniczne w Dictionario […] stanowią podstawę materiałową dla polskich nazw roślin, które powstały jako rezultat tłumaczenia łacińskiego oryginału. Materiał polski został uporządkowany i opracowany w formie alfabetycznego Słowniczka polskich nazw przyrodniczych, a także opatrzony krótkim komentarzem na temat znaczenia poszczególnych leksemów oraz struktury całego makropola, jakie tworzą owe nazwy.

Słowa kluczowe

terminologie littéraire |internationalismes |lituanien |islandais |finnois |hongrois

Streszczenie

L’article présente la terminologie littéraire en quatre langues (lituanienne, islandaise, finnoise et hongroise) dans le contexte du développement de leur norme et de la formation de la terminologie scientifique au XIXe siècle, au sein du nationalisme romantique. Les quatre langues se sont développées avec leurs identités nationales dans des circonstances historiques similaires qui ont influencé leur attitude plus ou moins puriste envers l’acceptation de mots étrangers dans leur vocabulaire. Et comme il existe de nombreux mots d’origine gréco-latine dans la terminologie littéraire internationale, nous vérifions combien d’entre eux sont utilisés actuellement dans les langues choisies.

Słowa kluczowe

autonomia |interkomprehensja |kilkujęzyczność

Streszczenie

Interkomprehensja jest nowym podejściem do opanowywania języków i osiągania różnojęzyczności (kilkujęzyczności). Jako zjawisko wielopłaszczyznowe wpisuje się w oczekiwania użytkowników języków obcych w wielojęzycznych społeczeństwach współczesnej Europy. U podstaw interkomprehensji leży potrzeba uzyskania większej autonomii w kontaktach językowych. Celem artykułu jest ukazanie założeń interkomprehensji w kontekście rozważań o autonomii, w tym przedstawienie metody EuroCom(Rom), przytoczenie indywidualnych cech uczącego się sprzyjających rozumieniu i ważnych dla rozwoju postawy autonomicznej, a także podkreślenie roli osoby nauczającej.

Słowa kluczowe

échecs |enseignement |école primaire |instructions officielles

Streszczenie

L’enseignement des échecs est introduit dans les écoles primaires de l’Union européenne suite à une recommandation du Parlement européen de 2012. L’Auteure a fait l’expérience d’initier les élèves de la première classe de l’école primaire aux échecs. Elle a mis en place un dispositif innovant qui initie les apprenants aux échecs tout en prenant en compte les disciplines prévues dans les instructions officielles pour cette étape éducative.

Dans la première partie du présent article, le « Cadre du programme d’enseignement général pour l’école primaire » est mis en relation avec l’enseignement des échecs. L’Auteure prouve qu’une bonne partie du programme peut être réalisée grâce aux échecs, d’une manière vivante et diversifiée. Cette approche permet d’initier le grand public aux échecs et, en même temps, préparer à une suite d’entraînement les individus intéressés et/ou doués. La première classe de l’école primaire est un espace de développement holistique de l’enfant et l’enseignement transversal peut se servir des échecs comme canevas.

La deuxième partie de l’article présente la thèse ci-dessus à la lumière de la législation française. La comparaison de l’organisation des enseignements délivrés dans le système scolaire polonais et français permet de fixer le volume horaire d’un projet échiquéen, s’il avait à être conduit dans les deux pays simultanément. Par ailleurs, l’analyse des «Programmes d’enseignement» français montre beaucoup de similitudes avec les directives polonaises. Les spécificités du cycle des apprentissages fondamentaux sont passées au peigne fin et, pour la seconde fois, il est démontré que les échecs contribuent au développement de la plupart de compétences spécifiées par le législateur. L’Auteure illustre de quelle façon adapter les enseignements des échecs pour atteindre les objectifs en mathématiques, langues, éducation physique et artistique ainsi que ceux du domaine social ou technique.

L’article est adressé à tous ceux pour qui l’enseignement harmonieux des enfants de 7 ans est aussi cher qu’un enseignement approprié des échecs. C’est une invitation à considérer les échecs comme un élément fédérateur, ouvrant à l’Autre.

Słowa kluczowe

dyktando |galicyzmy

Streszczenie

W latach 2013–2016, w ramach corocznych obchodów Święta Frankofonii w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Tarnowie, nauczyciele akademiccy Zakładu Filologii Romańskiej organizowali konkursowe dyktando z wyrazami zapożyczonymi z języka francuskiego i używanymi we współczesnej polszczyźnie. Artykuł podejmuje kwestie celów tej inicjatywy, jej przebiegu oraz pokłosia, jakim było między innymi poznawanie galicyzmów od podszewki, tj. ich francuskiego źródłosłowu, przez studentów filologii romańskiej.