Słowa kluczowe

Streszczenie

Współczesne badania biblijne i teologiczne zwracają ożywioną uwagę na proces formowania się kanonu Pisma Świętego, zarówno Starego, jak i Nowego Testamentu. Zauważamy w tym procesie kluczową rolę odgrywaną przez „regułę wiary” („regułę prawdy”), która stopniowo stała się kryterium weryfikującym pisma chrześcijańskie, umożliwiając jasne wskazanie tych, które mogą być uznane za podstawę wiary i życia Kościoła. Kluczową rolę w określeniu kanonu odegrali: Tertulian, Klemens Aleksandryjski, Hipolit Rzymski i Orygenes. Efektem ich poszukiwań biblijno-teologicznych stało się wypracowanie koncepcji kanonu w znaczeniu doktrynalno-literackim. W sprzyjających okolicznościach kulturowych i politycznych w pierwszej połowie IV wieku został on oficjalnie przyjęty w Kościele, stając się zasadą jego wiary i życia oraz konfrontowania się z otaczającym go światem.

Słowa kluczowe

Streszczenie

The article is an exegetic analysis of the passage Qoh 7:1-4 from the Book of Ecclesiastes. The excerpt challenges the absolute statement repeated many times throughout the book about the worthlessness of all things (“vanity of vanities.”) Some values are recognised as “better” than others which may be the evidence of Qoh’s axiology relativity. At first sight, he qualifies the universal lack of values as absolute.. The superiority “good name” over “precious oil” denies the supposed meaninglessness (vanity, ephemerality) of everything. The in-depth analysis of other comparisons present in the passage (“the day of death is better than the day of birth,” “it is better to go to a mourning house than to a wedding house”) shows that a passage which has a pessimistic character due to the elevation of death, may also be interpreted differently. The detailed study of the ancient Hebrew vocabulary in the text also revealed the various levels of the used metaphors.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Przedmiotem artykułu są zagadnienia związane z tekstowymi użyciami propriów jako nośników wartościowania i emocjonalności w listach Joachima Lelewela adresowanych do krewnych oraz przyjaciół i znajomych. Eksplicytnymi wykładnikami funkcji emotywno-ekspresywnej są odpowiednio nacechowane formanty słowotwórcze oraz morfemy fleksyjne. Emotywizację i aksjologizację sygnalizują ponadto nazwy własne umiejscowione w sąsiedztwie określeń wartościujących. Kontekstualnemu uwartościowaniu propriów służą między innymi wypowiedzi wykrzyknikowe, powtórzenia i nagromadzenie onimów. Wyraźnym sygnałem subiektywizacji wypowiedzi są nazwy własne w użyciu metaforycznym i metonimicznym oraz onimy wpisane w strukturę porównania. Niekiedy nośnikiem emocjonalności i wartościowania może być znaczenie asocjacyjne propriów.

Słowa kluczowe

Streszczenie

W artykule podejmuję problemy derywatów utworzonych za pomocą sufiksu -ówka motywowanych nazwiskiem polityka. Łącznie zgromadziłam 53 takie jednostki, które zostały poświadczone w 86 znaczeniach. Reprezentują one różne kategorie, między innymi nazwy dróg (gierkówka, schetynówka), willi (cyrankiewiczówka, jaroszewiczówka), kwot finansowych (wałęsówka, religówka), alkoholi (Palikotówka, Misiewiczówka) i nazwy broni (batorówka, kościuszkówka). Najwięcej znaczeń mają takie formacje, jak: tuskówka, korfantówka i kuroniówka. Popularność tego zabiegu jest rezultatem bogatych konotacji, jakie mają podstawy słowotwórcze. Znaczenia derywatów są zatem zależne od wiedzy oraz od szeroko pojętego kontekstu.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Tekst został poświęcony pojęciu nacjonalizmu oraz jego semantycznemu profilowaniu w słownikach i najnowszej publicystyce. Leksykografowie definiują nacjonalizm jako termin neutralny lub wartościujący ujemnie. Eksplikacja zawierająca pozytywną ocenę pojawia się wyłącznie w słowniku politologicznym z okresu międzywojennego, którego autor był działaczem endeckim. We współczesnych tygodnikach opinii dominuje traktowanie nacjonalizmu jako antywartości – publicyści przypisują mu takie cechy jak wrogość i agresja w stosunku do przedstawicieli innych narodów, posługiwanie się strachem, bliski związek z totalitaryzmem oraz nieuczciwe podszywanie się pod inne postawy społeczne. Użycia neutralne leksemu nacjonalizm są znacznie rzadsze, z kolei traktowanie pojęcia jako pozytywnej wartości opartej na miłości do ojczyzny zbyt incydentalne, by można je uznać za wyraźną tendencję w dyskursie publicznym.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Celem artykułu jest analiza wartości moralnych obecnych w publicystyce Teresy Torańskiej, która ukazywała się na łamach paryskiej „Kultury”, miesięczniku wydawanym przez Redaktora Jerzego Giedroycia w Instytucie Literackim w Paryżu. Wartości moralne utożsamiane z takimi pojęciami, jak dobro i wolność, zostały poddane analizie ilościowej i jakościowej. Przeprowadzone badania pozwoliły określić najczęściej wykorzystane pojęcia (dobro i wolność), sposób ich rozumienia przez rozmówców oraz dziennikarkę. Dalsze analizy umożliwiły zwrócenie uwagi na warsztat dziennikarski i niezależność jako cechy publicystyki Teresy Torańskiej.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Ekologia stanowi istotny element życia współczesnego człowieka, a kształtowanie postaw proekologicznych należy rozpoczynać już od najmłodszych lat życia. Z taką inicjatywą wychodzi między innymi czasopismo „Viktor Junior” (adresowane do dzieci w wieku 10-12 lat), które na swoich łamach wiele miejsca poświęca zagadnieniom przyrody, ochrony środowiska itp. W artykule analizie poddano wybrane artykuły dotyczące problematyki szeroko pojmowanej przyrody opublikowane w roku 2020. Przyjrzano się środkom językowym, za pomocą których dokonywane jest pozytywne wartościowanie zarówno postaw proekologicznych, jak i środowiska naturalnego. Badania pokazały, jak w prosty i nienachalny, odarty z patosu sposób można przekazywać wartości ekologiczne młodemu pokoleniu.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Celem artykułu jest przyjrzenie się reklamom telewizyjnym nawiązującym do izolacji społecznej wiosną 2020 roku w czasie pandemii COVID-19 pod kątem aksjologicznym. Za nadrzędne uznano zbadanie, za pomocą jakich środków werbalnych i pozawerbalnych eksponowano wartości witalne. Bazę materiałową stanowią 52 spoty reklamowe emitowane w polskiej telewizji. Eksponowanie wartości witalnych odbywało się za pomocą propagowania hasła #zostańwdomu, podpowiadania odbiorcom, z jakich usług można korzystać oraz jakim rozrywkom można się oddawać bez wychodzenia z domu, przypominania o bezpiecznych formach zakupów i kontaktu z innymi. Zachęcano do aktywności fizycznej i wspierania swojej odporności. Podkreślano troskę o seniorów i inne osoby najbardziej narażone na zakażenie COVID-19.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Przedmiotem analizy przedstawionej w artykule są przysłówki stopnia wykazujące silną łączliwość syntaktyczno-składniową z przymiotnikiem piękny, tworzące z tym przymiotnikiem związki o statusie kolokacji. Celem badania – wykorzystującego dane korpusowe – jest prześledzenie kontekstowych uwarunkowań występowania tych przysłówków, wykazanie zależności ich doboru od tego, jaki typ obiektu jest w danej wypowiedzi poddawany ocenie estetycznej. Badanie pokazało, że niektóre z tych przysłówków są silniej, a inne słabiej uzależnione od tych uwarunkowań. Siła tej zależności ma związek ze sposobem (strategią) wyrażania intensywności cechy przez dany przysłówek.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Chyba we wszystkich językach podstawowymi kryteriami oceny osób, rzeczy czy zjawisk są kryteria estetyczne (ładny/brzydki) i moralne (dobry/zły). Często jednak określenia należące do tych dwóch kategorii występują przemiennie, wyrażając bardziej ogólnie pozytywną lub negatywną ocenę. Nic dziwnego, że pewne zjawiska określane w jednych językach jako „ładne”, w innych będą uznane za „dobre” lub wyrażane za pomocą jeszcze innych przymiotników – i vice versa. To samo też dotyczy ocen negatywnych. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie tego zjawiska językowego na przykładzie dwóch języków, polskiego i włoskiego. Ta analiza może okazać się przydatna dla nauczycieli i tłumaczy, gdyż łatwo jest założyć, iż w języku docelowym ocenia się zjawiska za pomocą tych samych przymiotników, których używamy w naszym języku ojczystym.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Przedmiotem refleksji są tym razem kamienie i nazwy związane z kamieniami występującymi w różnych, zarówno otwartych, jak i zamkniętych przestrzeniach Miasta Srok. Relacja przestrzeń – miasto – kamień stała się inspiracją do uwag na temat kamieni funkcjonujących, między innymi w: a) zielonogórskim krajobrazie (morena czołowa, węgiel brunatny, głaz pamiątkowy, lapidarium), b) zielonogórskiej architekturze świeckiej (mury obronne z kamieni polnych, uliczny bruk, kamienne fundamenty), c) zielonogórskiej architekturze sakralnej (kamienna kapliczka – Kaplica na Winnicy, kamienne zworniki, kamienna rokokowa chrzcielnica), d) zielonogórskim muzeum (ciężkie kamienie / hańbiące kamienie), e) zielonogórskiej firmie jubilerskiej (bursztyn, perła, koral…). Wymienione i zinterpretowane w szkicu kamienie oraz ich nazwy, inkrustujące przestrzenie Zielonej Góry, sprawiają, że Winny Gród był i jest miejskim fenomenem, w którego palimpsestowe warstwy na stałe wpisały się kamienne elementy natury i kultury.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Stanisław Gostkowski, współczesny poeta, autor siedmiu tomików, zmarł w roku 2000. Nie należał do Nowej Fali ani do Nowej Prywatności. Cenił wiersze Tymoteusza Karpowicza. W artykule piszę o pierwszym tomiku Nie chowajcie mnie żyjącego i czwartym Śmierć ma słodki zapach. Gostkowski pisał o śmierci, ale dla życia. W swojej poezji bardzo często eksponował barokową ideę vanitas. W szkicu zaprezentowano interpretację z perspektywy baroku.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Celem artykułu jest próba zaprezentowania literackiej kreacji tytułowego bohatera dramatu Juliusza Słowackiego Zawisza Czarny. Istotne wydają się rozważania na temat ról, w których występuje Zawisza – jako rycerz, obrońca Rzeczypospolitej – „kochanek ojczyzny” oraz kochanek Laury.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Artykuł dotyczy zagadnienia modernistycznej wrażliwości na autentyczność. Stawia sobie za cel pokazanie trudów towarzyszących poszukiwaniu realności na podstawie refleksji nad doświadczeniami intelektualnymi i pisarskimi Karola Irzykowskiego. Szkic zawiera analizę noweli Wycieczka w świat daleki, która stanowi przykład tekstu obrazującego dychotomiczny obraz świata w celu jego przekroczenia, ujawnienia złożonej natury rzeczywistości.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Cel artykułu sprowadza się do omówienia słownictwa florystycznego w powieści poetyckiej Jan Bielecki Juliusza Słowackiego, również do przedstawienia klasyfikacji semantycznej wskazanej grupy leksykalnej. W niniejszym szkicu omówiono trzy kręgi znaczeniowe, oscylujące wokół roślin drzewiastych, roślin kwiatowych oraz innych roślin. W rozważaniach przyjęto teorię pola leksykalno-semantycznego zaprezentowaną przez Danutę Buttler. Przeprowadzone analizy dowodzą, że leksyka florystyczna potęguje romantyczne cechy utworu – tajemniczość i grozę, ale też przemijanie i nieodwracalność dziejących się wydarzeń, ich ostateczność. Mechanizm ten potwierdzają omówione profile semantyczne wybranych drzew. Przedstawiony w niniejszym szkicu zbiór nazw florystycznych jest różnorodnie reprezentowany, o czym stanowią choćby hiponimy drzew i kwiatów. Mimo że pojedyncze leksemy nie zaskakują czytelnika i pozostają wierne polskim realiom kulturowym, to w znacznym stopniu, poprzez kontekst, w którym zostały zastosowane, przyczyniają się do osiągnięcia określonych efektów artystycznych.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Artykuł stanowi przyczynek do recepcji twórczości Władysława Broniewskiego. W ostatnich latach zaznacza się wzrost zainteresowania poetą. W 1948 roku, przebywając w Gorzowie Wielkopolskim, artysta wpisał swoją fraszkę do sztambucha. Dotąd ani pamiętnik, ani wpis Broniewskiego nie były przedmiotem uwagi badaczy, o czym traktuje artykuł. Omówiono w nim i zestawiono tekst fraszki wpisanej do sztambucha z tekstem fraszki zachowanym w Muzeum Władysława Broniewskiego i publikowanymi wersjami tego utworu.

Słowa kluczowe

Streszczenie

What accounts for the value and ethics of a literary work? That words carry energy leads to exerting a powerful impact on those exposed to them. The vibrations of words reflect the soul, which is conditioned by the state of consciousness. Energy, as harmony – is aligned with Truth, Power and the way of Heart, but if in dissonance – it is associated with lack of integrity, disruption and Force. The shape of a text stems from the wave frequency of its creator. And so do the principles of ethics, or moralistic dictum, found in or between the lines, whose nature and spectrum arise from the context that gave roots to the particular awareness rising. Unprecedented in many scientific circles and literary milieus, Consciousness levels can be defined by the calibration technique, owing to the kinesiologic responses of the body muscles. How the procedure of identifying Energy levels occurs, what calibrations the creativity of outstanding poets, novelists and dramatists (including the Nobel Prize laureates) reveals, and what influence it might have on the domain of literature, and a circle of its recipients and experts, are central to this paper.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Artykuł poświęcony jest analizie i interpretacji popularnych oper mydlanych z lat dziewięćdziesiątych, które budzą nostalgię za beztroskim dzieciństwem. Z nich dowiadujemy się o stylu życia bogatych Amerykanów, poznajemy idoli starszych braci i sióstr. Odkrywamy stare ikony podziwiane na całym świecie (anielska Krystle, demoniczna Alexis). Z pionierskiej polskiej opery mydlanej (W labiryncie) dowiadujemy się o realiach końca lat osiemdziesiątych, obserwujemy, jak zmieniała się Warszawa i styl życia niektórych Polaków. Dziś możemy mówić o fenomenie retromanii w popkulturze; powstała nowa wersja Dynastii, a Lynch nakręcił trzeci sezon kultowego Twin Peaks. Nostalgia nasiliła się wraz z powracającymi operami mydlanymi z lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Żyjemy w epoce cyfrowej, w której nasze przedmioty i produkty straciły swoją materialność z powodu internetu. Tęsknimy za prawdziwymi obiektami, które zachowują ślady naszej egzystencji.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Francuski reżyser Jean-Claude Brisseau (1944-2019) zaczynał swoją karierę od filmów bliskich poetyce realizmu społecznego, z biegiem czasu coraz dalej odchodząc od surowego, na poły dokumentalnego sposobu obrazowania na rzecz wyrafinowanej formy wizualnej, ewokującej metafizyczne i ezoteryczne treści. Swoim bohaterom i bohaterkom artysta kazał poszukiwać takiej egzystencjalnej drogi, która mogłaby prowadzić do wzniesienia się ponad reguły rządzące przyziemną, czysto materialną rzeczywistością. Wiarę w istnienie świata transcendentnego łączył ściśle z ideą piękna, jej najdoskonalszą reprezentację estetyczną dostrzegając w urodzie kobiecego ciała. Graniczące z sakralizacją uwielbienie dla „wiecznej kobiecości”, któremu Brisseau dawał wyraz w takich filmach, jak Z wściekłości i wrzasku (De bruit et de fureur, 1987), Céline (1992), Anioły zagłady (Les anges exterminateurs, 2006) czy À l’aventure (2008) zbliżało jego artystyczną postawę do ideałów, jakie wyznawali przedstawiciele surrealizmu.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Rola pielęgniarki w literaturze zdaje się marginalizowana. Pielęgniarki stanowią margines, zwłaszcza w thrillerach medycznych, w których szpitalny świat zdominowany jest przez mężczyzn. Bohaterowie książek chociażby Robina Cooka nazywają pielęgniarki, nieco z pogardą, personelem niższego szczebla, upodrzędniając je w stosunku do lekarzy. Przeniesienie optyki z lekarzy na pielęgniarki podnosi ważną kwestię, jaką są role społeczne i stereotypy ugruntowywane od lat również przez literaturę. Ten schemat starają się łamać bohaterki Siostrzyczek Michaela Palmera oraz protagonistka powieści Robina Cooka Marker. Niemniej jednak należy pamiętać, iż te dwa jednostkowe przykłady zmiany optyki i oddanie głosu pielęgniarkom stanowią margines thrillerów medycznych (zarówno polskich, jak i amerykańskich), w których niepodzielnie rządzą męscy bohaterowie.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Artykuł poświęcony jest twórczości poety i wydawcy Paula Petrasa. Autor przyszedł na świat w 1860 roku w ówczesnym Grünberg in Schlesien (Zielona Góra) i jest przykładem pisarza tworzącego w dialekcie śląskim. Petras wpisuje się w poczet osobistości z dawnego Grünbergu i wymieniany jest dzisiaj jednym tchem obok takich nazwisk, jak Georg Beuchelt, Otto Julius Bierbaum oraz Wilhelm Levysohn. Autorka przedstawiła w tekście biografię pisarza, dokonała analizy wybranych utworów (opowiadania i wiersze) oraz sformułowała próbę odpowiedzi na pytanie o współczesną percepcję literackiego dorobku Petrasa w Zielonej Górze i w Niemczech. Warto w tym miejscu przytoczyć słowa historyka regionalisty, prof. Hieronima Szczegóły: „dla zielonogórzan i mieszkańców północnego Śląska jest ta twórczość elementem historii, tradycji i rzadko spotykanym przykładem umiłowania najbliższej ojczyzny”.