Numer 10 (1/2015)
Redaktorzy: Jakub Rogulski, Piotr Kalicki, Artur Karpacz, Piotr Kołpak, Rafał Opulski, Jarema Słowiak
Spis treści
Strony
Pobierz
Łukasz Majchrzak,
Katarzyna Olender
Trepanacje czaszki w starożytnych Andach Środkowych
7 – 23
PDF

Słowa kluczowe

wojna |medycyna |Andy |trepanacje |chirurgia |choroby

Streszczenie

Artykuł poświęcony jest wykonywaniu zabiegu trepanacji czaszki w prekolumbijskich Andach Środkowych. Przed połową XIX wieku panowało przekonanie, że rdzenni mieszkańcy Nowego Świata nie byli w stanie pojąć medycznego sensu takiego zabiegu, zaś rejestrowane czasem przez podróżników przypadki otwierania czaszki uważano za element praktyk rytualnych. Dzięki odkryciom archeologicznym dokonanym w ostatnich dekadach XIX wieku oraz przez cały wiek XX stało się jasne, że na terenie Andów Środkowych trepanacje wykonywano już dwa tysiące lat przed przybyciem konkwistadorów i przynajmniej połowa zabiegów kończyła się sukcesem. W okresie istnienia imperium Inków (1430–1533) skuteczność zabiegu sięgała 80–90%. Jednocześnie (jest to o tyle bardziej znaczące, że) w czasach prekolumbijskich nie znano pisma w naszym rozumieniu, nie było również uniwersytetów ani szkół medycznych. W artykule wykazano, że na rozwój sztuki trepanacji bezpośredni wpływ miały konflikty i działania wojenne, które co jakiś czas wybuchały w różnych częściach Andów od końca I tysiąclecia p.n.e. do momentu przybycia Hiszpanów. Zaprezentowano ponadto często pomijane kwestie, jakimi są antyseptyka oraz koncepcje choroby w starożytnych Andach.


INFORMACJE O AUTORACH


Łukasz Majchrzak
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Katarzyna Olender
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Kasper Hanus
Sarmaci a północna odnoga Szlaku Jedwabnego
25 – 46
PDF

Słowa kluczowe

Sarmaci |basen Morza Czarnego |Szlak Jedwabny |lustra brązowe |handel chińsko-europejski

Streszczenie

Terminem „Szlak Jedwabny” określamy całą sieć szlaków handlowych, które prawdopodobnie już od początku I tysiąclecia przed naszą erą łączyły Europę i Daleki Wschód. Intensyfikacja handlu nastąpiła na przełomie er w związku z konsolidacją polityczną zarówno Chin (rządy dynastii Qin i Han), Azji Centralnej (Imperium Kuszanów), jak i w basenie Morza Śródziemnego (hegemonia Imperium Rzymskiego). W tych warunkach potężne państwa były w stanie zapewnić odpowiednie warunki do prowadzenia handlu. W swojej najbardziej „klasycznej” formie Szlak Jedwabny zaczynał swój bieg w stolicy Hanów Chang’an (niedaleko obecnego Xi’an, prowincja Shaanxi, Chińska Republika Ludowa), następnie korytarzem Gansu docierał do Sinciangu, gdzie obrzeżami pustyni Taklamakan dochodził do Azji Centralnej. Stamtąd przez Persję docierał do portów wschodniego Morza Śródziemnego, głównie Antiochii. Stamtąd orientalne towary były rozsyłane na cały basen Morza Śródziemnego. Oprócz głównego szlaku, który ewoluował na przestrzeni dziejów, istniała cała siatka dróg uzupełniających, jak odnoga z Kotliny Tarymskiej przez przełęcze Hindukuszu i Karakorum do Indii czy Morski Szlak Jedwabny, opisany między innymi przez Periplus Morza Erytrejskiego jako szlak z Berenike w Egipcie przez Indie i Malaje do południowych Chin. Na szczególną uwagę zasługuje tak zwana północna nitka Szlaku Jedwabnego, która według Helmuta Uhliga była najstarszą częścią tej drogi handlowej. Szlak ten również zaczynał się w Środkowych Chinach, ale za korytarzem Gansu gwałtownie skręcał na północ, przekraczał góry Tien Szan i osiągał Wielki Step. Następnie towary przemieszczano bez przeszkód na zachód dzięki politycznej stabilizacji stepu nazywanej przez Uhliga Pax Scythica. Europejskim końcem szlaku miały być greckie kolonie na północnym wybrzeżu Morza Czarnego, między innymi Tanais nad Donem, skąd towary miały być dystrybuowane zarówno poprzez Greków w kierunku basenu Morza Śródziemnego, jak również sprzedawane na zachód, do „barbarzyńskiej” Europy. W czasach rzymskich tereny te były kontrolowane przez ludy sarmackie, w związku z czym Sarmaci brali udział w tej wymianie handlowej. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie, jak pozostałości tej wymiany handlowej widoczne są w materiale archeologicznym z obszaru północnego wybrzeża Morza Czarnego i dorzecza dolnej Wołgi.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
University of Sydney, Australia
Anna Wyrwisz
America’s Longest War – the War on Drugs
47 – 65
PDF

Słowa kluczowe

drugs |U.S. law |drug criminalization |drug legalization

Streszczenie

The problem of using illicit drugs in the United States, which is the largest drug consumer in the world, is an important and controversial subject. The prohibition, which aimed to eliminate alcohol from the American society, ended in a failure. In the case of federal drug legislation, the first acts appeared exactly one hundred years ago. The next, intense phase began in 1970 during the presidency of Richard Nixon, when the war on drugs has been declared. Until this day, the number of acts aimed to control drug abuse has risen, with the United States also very actively involved in war on drugs on the international arena, but at the same time the number of drug users has not decreased. More and more critical voices appear, for instance in War on Drugs: Report of the Global Commission on Drug Policy, which directly states that the war on drugs is a failure. Even though a couple of American states have legalized the sale of marijuana, which belongs to soft drugs regarded as less harmful in comparison to hard drugs, the longest American’ war cannot end after introducing numerous laws and all the costs connected with it.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Michał Walczak
Teoria paradygmatu i jej zastosowanie w naukach prawnych
67 – 80
PDF

Słowa kluczowe

teoria |paradygmat |nauka |prawo

Streszczenie

Celem niniejszego artykułu jest analiza teorii paradygmatu w ujęciu Thomasa Kuhna, ze szczególnym uwzględnieniem możliwości jej zastosowania w naukach prawnych. Zaprezentowano rozmaite stanowiska na temat naukowości prawa, jakie wykształciły się na przestrzeni wieków. Omówiono przeciwstawne koncepcje, takie jak kumulatywizm – antykumulatywizm oraz naturalizm – antynaturalizm. Zwrócono przy tym uwagę na możliwe podejścia metodologiczne, podkreślając specyfikę nauk przyrodniczych i społecznych. Ponadto przedstawiono koncepcję Karla Poppera i jego pogląd na temat rozwoju nauk społecznych. Dokonano zarysu głównych paradygmatów nauk prawnych: teologicznego, prawno-naturalnego, pozytywistycznego oraz psychologiczno-socjologicznego, jednocześnie próbując odpowiedzieć na pytanie o możliwość zastosowania omawianej teorii w naukach prawnych.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Łucja Kobroń
Czy Polskę czeka era „etycznych donosów”? Społeczno-prawne aspekty działania whistleblowera
81 – 92
PDF

Słowa kluczowe

whistleblowing |informator |etyczny donos

Streszczenie

Celem artykułu jest przede wszystkim próba odpowiedzi na następujące pytanie: Czy istnieje realna możliwość wprowadzenia whistleblowingu w Polsce oraz na jaki zakres ochrony mogliby liczyć „etyczni donosiciele”? Autorka przedstawia pojęcie whistleblowingu oraz uregulowania prawne w krajach o długiej tradycji ochrony „etycznych donosicieli”. Dokonuje również analizy poziomu ochrony whistleblowers w krajach systemu prawa common law. Ponadto, wskazuje kierunek, jaki powinny obrać polskie przepisy w zakresie ochrony whistleblowers.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Agnieszka Podemska
Mężczyzna jako ofiara przestępstwa zgwałcenia. Studium z zakresu socjologii prawa
93 – 118
PDF

Słowa kluczowe

zgwałcenie |stereotypy na temat zgwałcenia |mężczyzna jako ofiara zgwałcenia |obwinianie pokrzywdzonego

Streszczenie

Zgwałcenie jest dla ofiary traumatycznym przeżyciem, które w niewyobrażalny wręcz sposób oddziałuje na fizyczną i psychiczną sferę człowieka, a co gorsze, może łączyć się ze społecznym napiętnowaniem osoby pokrzywdzonej. Dzieje się tak za sprawą powszechnych w naszym społeczeństwie „mitów” i stereotypów, które zakładają obwiniane osoby pokrzywdzonej oraz usprawiedliwianie gwałciciela. Szczególnie trudnym zagadnieniem są zgwałcenia, których ofiarą jest mężczyzna, gdyż ten temat nadal stanowi społeczne tabu. Autorka artykułu przeprowadziła ankietę wśród uczniów, losowej grupy społeczeństwa, prokuratorów i policjantów na temat ich opinii w kwestii tej trudnej i złożonej problematyki, a wyniki badań omówiła szczegółowo w tekście.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Jerzy Gruszka
Postawy egalitarne jako przedmiot badań socjologii
119 – 136
PDF

Słowa kluczowe

postawy egalitarne |postawy merytokratyczne |nierówności materialne |ład dystrybucyjny |system polityczno-gospodarczy

Streszczenie

Artykuł dotyczy analizy postaw egalitarnych z punktu widzenia klasycznej teorii postaw oraz teorii postaw jako tymczasowych konstruktów, odnosząc się przy tym do tradycji i wyników polskich badań nad egalitaryzmem. Tym samym próbuje się rozstrzygnąć, czy postawy egalitarne są względnie trwałymi konstruktami, czy też konstruowane są in statu nascendi podczas badania sondażowego. Autor wskazuje na różnice intencji poznawczych badaczy egalitaryzmu społeczeństwa polskiego wyrażone w terminologii opisującej stosunek do nierówności społecznych. Końcowym akcentem jest rozróżnienie postaw roszczeniowych, egalitarnych i merytokratycznych. W artykule nacisk położony jest przede wszystkim na postulaty egalitaryzacji podziału dóbr materialnych.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Paulina Gajdziszewska-Dudek,
Justyna Stańczyk
Rodzina a media. O sile wpływu współczesnych mass mediów na przekształcenia roli i funkcji rodziny
137 – 148
PDF

Słowa kluczowe

komunikacja |rodzina |media masowe |przekaz medialny |funkcje rodziny

Streszczenie

Niniejszy artykuł ma na celu ukazanie roli i siły wpływu współczesnych mediów masowych na funkcjonowanie rodziny. Autorki ukazują kolejne etapy rozwoju mediów masowych i nowych technologii, wskazując na szanse i zagrożenia wywołane bumem informacyjnym. „Nowe media” stały się źródłem zupełnie nowych rozwiązań w zakresie komunikacji, pozyskiwania i nadawania informacji oraz wyrażania kultury i sztuki. Rozwój nowoczesnych mediów masowych wpłynął znacząco na przekształcenie społeczeństw, w tym także instytucji rodziny, która staje w obliczu nowych wyzwań.


INFORMACJE O AUTORACH


Paulina Gajdziszewska-Dudek
Politechnika Śląska

Justyna Stańczyk
Politechnika Śląska
Kamil Tomkiewicz,
Gabriela Majchrowska
Recenzja książki: Ł. Wróblewski, Strategie marketingowe w instytucjach kultury
149 – 152
PDF

INFORMACJE O AUTORACH


Kamil Tomkiewicz
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie


Gabriela Majchrowska
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Pobierz cały numer
1 – 156
PDF
Towarzystwo Doktorantów
Czapskich 4/14
e-ISSN 2082-9213
Uniwersytet Jagielloński
31-110 Kraków
ISSN 2299-2383