Numer 2021/1
Czas, przestrzeń, przemiana
Redaktor: Agnieszka Ścibior
Spis treści
Strony
Pobierz
Karolina Pasiut
Merlin the magician – a comparative analysis of the figure of Merlin in the medieval romance Prose Merlin and its televisual adaptation BBC Merlin (2008)
7 – 18
PDF

Słowa kluczowe

magic |Merlin the magician |medieval vs contemporary |Arthurian legends

Streszczenie

The legendary figure of King Arthur and Merlin the magician have been an endless source of inspiration and fascination for artists since the Middle Ages till the twenty-first century. Prose Merlin as the first English translation, is an anonymous medieval work which influenced the production of a modern fantasy drama, a BBC One “Merlin” (2008). One of the most prominent wizards in the literary world, Merlin, has undergone technologization, overcoming the time barrier, and found its outlet in the televisual version. Interpretation and comparison of the book and TV series shall help to present Merlin’s multifacetedness and a variety of roles he undertakes across two different epochs.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Lidia Kamińska
„W pamięci mojej złożyłem cię grobie”. O wspomnieniowych kreacjach kobiet w twórczości Kazimierza Przerwy-Tetmajera i Bolesława Leśmiana
19 – 36
PDF

Słowa kluczowe

pamięć |kobieta |wspomnienie |Młoda Polska |Kazimierz Przerwa-Tetmajer |Bolesław Leśmian |czas przeszły

Streszczenie

Refleksja nad czasem przeszłym jest powiązana z kategorią pamięci oraz czynnością wspominania. Arystoteles za najistotniejszy rys pamięci uznawał czasowy dystans wobec danego wydarzenia, który pozwala na odróżnienie jej od wyobraźni. Ponadto wprowadził on rozróżnienie pomiędzy ewokacją (czyli nasuwaniem się wspomnienia na myśl) a celowym jego przywoływaniem. Ewokacja łączy się z uczuciem, które pojawia się, przydarza się w danej sytuacji, przywoływanie z kolei ma na celu walkę z zapomnieniem, towarzyszy mu odczucie niepokoju, gdyż zmagania z niepamięcią mogą się zakończyć powodzeniem bądź nie...


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Elżbieta Rogalska
Zmiana i alternatywa jako wartość dla człowieka
37 – 50
PDF

Słowa kluczowe

zmiana |alternatywa |aksjologia |pedagogika |metodologia

Streszczenie

Jedną z refleksji Karla Poppera jest twierdzenie, że nawykiem człowieka jest szacunek wobec osób „wielkich”, zdaniem tego myśliciela należy zerwać ten behawioralny sposób reakcji. Jest to refleksja sprzeciwiająca się modelowi społecznemu, który obowiązuje w większości kultur zachodnich. Kultura zachodnia swoją myśl społeczną oparła na stabilności, m.in. władzy, podporządkowaniu czy kontroli. W tym zakresie szczególne zasługi ma filozof francuski Michel Foucault, który pisał m.in. o ujarzmianiu i kształtowaniu przestrzeni społeczno-psychicznej w dowolny sposób przez osobę mającą władzę...


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Szczeciński

Martyna Iwanicka
Poezja jako mistyka filozoficzna? Przestrzeń poetyckich przemian w myśli Fryderyka Nietzschego
51 – 69
PDF

Słowa kluczowe

poezja |mistyka |mistyka filozoficzna |Nietzsche

Streszczenie

Fryderyk Nietzsche, w swym afektywnym poszukiwaniu prawdy i bezkompromisowym obalaniu wszelkich jej wypaczeń, mierzy się ze złożoną i wieloznaczną kwestią poezji. Jedną z przestrzeni tych rozważań jest sztuka poetycka oraz jej twórcy, poeci...


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Grzegorz Świecarz
Wczoraj, dziś i jutro dla nowej ewangelizacji
71 – 82
PDF

Słowa kluczowe

nowa ewangelizacja |papież Paweł VI |św. Jan Paweł II |Evangelii Nuntiandi |Kościół |kerygmat |świadectwo

Streszczenie

Kościół każdego wieku stał na straży Ewangelii. To ona jest sercem Kościoła i jego działalności. Każdy czas stawia przed kapłanami i wiernym ludem nowe wyzwania. Podobnie jest i dziś, w XXI wieku, gdzie wyzwaniem podejmowanym przez Kościół jest nowa ewangelizacja. To dzięki niej człowiek ma doświadczyć obecności zmartwychwstałego Jezusa Chrystusa. Kerygmat to orędzie zawierające fundamentalne prawdy wiary i urzeczywistniające łaskę zbawienia oraz przemiany, które rodzi do wiary, a także nowego życia w Chrystusie...


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Opolski

Bogna Halska-Pionka
Gospodarka czasu uwikłana w wymiar ludzkiej egzystencji
83 – 100
PDF

Słowa kluczowe

czas |świadomość |gospodarka czasu |komodyfikacja |zarządzanie czasem

Streszczenie

Przeszłość i przyszłość, młodość i starość, nadzieja i nieufność, dzień i noc – wraz z powstaniem precyzyjnego zegara mechanicznego zostały bezdusznie oderwane od czasu. Równo, sprawiedliwie i nieustannie odmierzane proporcje upływających chwil – neutralizują, pacyfikują i materializują zjawiska temporalne. Czas pusty, bezduszny i kwantytatywny, dyscyplinujący życie człowieka. Sprawiający wrażenie neutralnego, dającego ujarzmić się i opisać przy pomocy narzędzi, jakimi dysponuje nauka. Czymże jednak są cyfry wyrażające skodyfikowane wielkości skalarne?...


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Agata Skrzypek
Konstruowanie wspólnoty teatralnej w przestrzeni wirtualnej na przykładzie performansu Maria Klassenberg. Choreografie domowe
101 – 118
PDF

Słowa kluczowe

wspólnota wirtualna |krytyka instytucjonalna |relacje władzy |równość uczestnictwa |performans partycypacyjny

Streszczenie

Choć temat wspólnot teatralnych czy doświadczenia rzeczywistości wirtualnej (VR) omawia się coraz częściej (M. Kwaśniewska 2016; D. Kosiński 2007, 2010; W. Świątkowska 2020; W. Tabak 2020; M. Dancewicz 2020), kwestia całkowitego przeniesienia życia kulturalnego do sieci – w tym reorganizacji relacji instytucji teatralnej z widzami w świecie wirtualnym – dopiero zaczyna być przedmiotem pierwszych diagnoz i analiz (A. Przybyszewska 2020, dział „Koronateatr” w „Didaskaliach” nr 157/158). W maju 2020 roku na festiwalu POSTWEST w Berlinie miała odbyć się premiera performansu pt. Maria Klassenberg w reżyserii Katarzyny Kalwat i dramaturgii Beniamina Bukowskiego, jednak z powodu ograniczeń w funkcjonowaniu sfer kulturalnych spowodowanych pandemią wirusa SARS-CoV-2 spektakl uległ autorskiemu przekształceniu i dostosowaniu do pokazu w formie online...


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Áron Szabolcs Fodor
Domicella Bilińska i Paulina Kakowska – małżeństwo dwóch Polek z honwedami Węgrami, którzy zginęli za wolność w czasie Wiosny Ludów
119 – 134
PDF

Słowa kluczowe

Polska |niepodległość |Domicella Bilińska |Paulina Kakowska |Ernő Pöltenberg |József Schweidel |honwed |wdowy |Węgry |Habsburgowie

Streszczenie

Wiek XIX wywarł znaczący wpływ na historię Europy, ponieważ w okresie Wiosny Ludów pojawiło się pojęcie narodu rozumiane podobnie jak współcześnie, więc przynależność i tożsamość narodowa nabrały nowego znaczenia. Możemy to zobaczyć m.in. na przykładzie Węgrów, którzy w 1848 r. zbuntowali się przeciwko uciskowi austriackiemu, by odzyskać wolność. Bunt ten osiągnął swój punkt kulminacyjny 15 marca 1848 r...


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Karolina Kasperska
Sakralny wymiar czasu w twórczości dramaturgicznej Paula Claudela na podstawie Zwiastowania (1948)
135 – 150
PDF

Słowa kluczowe

Paul Claudel |liturgia |sacrum w literaturze |teologia literatury |Zwiastowanie

Streszczenie

Kreacja czasoprzestrzeni w twórczości dramaturgicznej Paula Claudela od zawsze pozostawała pod wyraźnym wpływem rzeczywistości sacrum i, jak podkreśla znawca twórczości francuskiego symbolisty Michel Autrand, nie wystarczy w tym wypadku mówić wyłącznie o pewnym „kadrze”, czy to przestrzennym, czy czasowym, ale całkowicie niezależnym elemencie dzieła, przepełnionym swoją własną, odrębną symboliką...


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Przemysław Koniuszy
Rewersy egotycznej podmiotowości. Przemiany zaangażowania Jalu Kurka w kontekście polityczności jego poezji
151 – 176
PDF

Słowa kluczowe

Jalu Kurek |polityczność awangardy |polityka a poezja |zwrot polityczny |filozofia a poezja

Streszczenie

Twórczość poetycka Jalu Kurka jest płaszczyzną, na której współwystępują różne odmiany eksterioryzacji nacechowanej politycznie. Bardziej niż na zjawiska ewidentne, za które uznaję choćby zdanie z Jabłoni dzieciństwa: „Chwyciwszy tę gałąź zieloną, trzymasz mnie za puls; mnie, uciśniony konar ojczyzny”...


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Maria Magdalena Sztuka
Przekraczanie granic w wybranych XVIII i XIX-wiecznych, polskich dziennikach oraz pamiętnikach z podróży
177 – 194
PDF

Słowa kluczowe

romantyzm |Oświecenie |pamiętnik |Daleki Wschód |Syberia |egzotyzm |zesłańcy |granice |dziennik

Streszczenie

Tematem artykułu jest przekraczanie granic przez czterech polskich zesłańców na Syberię: Maurycego Beniowskiego, Józefa Kopcia, Józefa Kowalewskiego i Agatona Gillera, z których trzej podróżowali dalej na Wschód, docierając m.in. do Chin i Japonii. Analizie zostały poddane ich dzienniki i pamiętniki publikowane w latach 1790–1870. Granice są w tym tekście rozumiane wielorako: jako linie graniczne między państwami, między terytoriami zajmowanymi przez ludy i narody, granice wolności narodowej i osobistej, granice moralności i dobrego smaku, a także granice między kulturami. Są to także granice między tym, co znane i bliskie, a tym, co obce i egzotyczne, aczkolwiek postrzeganie fragmentów rzeczywistości jako egzotycznych jest kwestią subiektywną.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Pobierz cały numer
1 – 194
PDF