Słowa kluczowe

feminizm |kino |femme fatale |Carmen |Prosper Mérimée |papieros |fabryka cygar |herstoria robotnic |Pola Negri |erotyka

Streszczenie

„Papieros jest doskonałym przykładem doskonałej rozkoszy. Sprawia przyjemność, a nie zaspokaja. Czegóż żądać więcej?” – pyta Oscar Wilde, który gorszył wiktoriańską socjetę, „paląc jednego papierosa za drugim”. Prawdziwy skandal wywoływała jednak paląca kobieta. Wśród literackich kreacji palaczek najsłynniejsza pozostaje Carmen – główna bohaterka opowiadania Prospera Mériméego z 1845 roku – która stanowi jeden z prototypów dla hollywoodzkich femmes fatales...

Słowa kluczowe

sztuka |kobieta |artysta |synteza sztuk |Stanisław Przybyszewski |Młoda Polska

Streszczenie

Modernistyczny światopogląd zdominowała wiara w przenikanie się rozmaitych dziedzin sztuki, ich korespondencję (z fr. correspondance des arts), mającą korzenie już w myśleniu romantycznym. Owo przeświadczenie głoszone zarówno u początków, jak i u schyłku XIX w. – czyli w epokach wysoko waloryzujących podobne dominanty estetyczne i światopoglądowe – nie wynikało bynajmniej z pragnienia nowatorstwa, lecz z marzenia o dotarciu poprzez twórczość artystyczną do sfery metafizyki, wiary, że za planem realnym dzieła sztuki kryje się sfera idealna...

Słowa kluczowe

emancypacja |Zofia Nałkowska |Narcyza |XX wiek

Streszczenie

W 1910 roku dwudziestosześcioletnia Zofia Nałkowska jest wciąż początkującą, ale już uznaną młodą pisarką. Ma za sobą próby poetyckie, drukowane m.in. w „Głosie”; „Tygodniku Ilustrowanym”; „Ogniwie”; „Ateneum” i „Chimerze”, jest także autorką trzech powieści – Kobiet (1906), Księcia (1907) i Rówieśnic (1909). Szybko zdobywa uznanie ówczesnej krytyki, o czym świadczy chociażby zdanie Antoniego Potockiego: „Spośród talentów kobiecych, a zwłaszcza w grupie ich w istocie, kobiecość w przejawach jej własnej uczuciowości mającej za przedmiot twórczy, wyróżniła się od pierwszego utworu Zofia Rygier-Nałkowska […] indywidualność bujna, w pełni talentu, urodzony obserwator i pisarz”...

Słowa kluczowe

poezja |poznanie |Marcin Świetlicki |podmiot

Streszczenie

Zwrot ku sobie – terminem tym określam metodę poznania wyobrażoną w poezji Marcina Świetlickiego. Jej konstytutywne cechy postaram się stopniowo ujawniać poprzez close reading dwóch utworów, które Paweł Ryś określił jako „awers i rewers”. Jak zauważa Tomasz Cieślak-Sokołowski, close reading jest metodą wprowadzoną do badań literackich przez Nową Krytykę (formalizm amerykański). Jej nazwę można przetłumaczyć na język polski jako „uważne czytanie”, które cechuje się skupieniem na dokładnej analizie elementów retorycznych utworu i autonomicznej struktury tekstu...

Słowa kluczowe

przemoc |brzydota |religia |erotyzm |Matka Polka

Streszczenie

Podstawą do rozważań podjętych w tym artykule była powieść Maszkaron Patrycji Pustkowiak, która ukazała się w roku 2018. Bohaterką książki jest Marianna, trzydziestopięcioletnia kobieta, na której doświadczenie życiowe znaczący wpływ miała jej cielesna brzydota. Postać ta została potraktowana przez autorkę jako symbol istoty niedopasowanej. W historię Marianny wplecione zostały ciekawe odniesienia do współczesnych wyobrażeń na temat miejsca kobiety w społeczeństwie i kulturowych przekonań dotyczących roli, jaką powinna odegrać...

Słowa kluczowe

autobiografia |autopatografia |humanistyka medyczna |kancerografia |Aneta Żukowska |Mięcho |studia maladyczne |Arthur W. Frank |Jolanta Brach-Czaina

Streszczenie

„Jeśli na dobre zanurzymy się w jakąkolwiek opowieść, znajdziemy się w miejscu znanym nam od zawsze, uświadamiając sobie, że poznajemy je po raz pierwszy” – w ten sposób Arthur Frank zakończył wykład o chorobie i narracji wygłoszony w 2005 roku podczas konferencji na uniwersytecie Ritsumeikan w Kioto. Amerykański socjolog medycyny był przekonany o doniosłej roli badania i propagowania narracji o chorobie; w kanonicznej dla humanistyki medycznej książce The Wounded Storyteller zaproponował podział na narracje restytucyjne, traktujące chorobę jako przejściowe zakłócenie, którego przezwyciężenie utwierdza podmiot w przekonaniu o własnej sile i sprawczości, narracje chaosu, w których zarówno świat, jak i opowieść chorego tracą strukturę pod naporem kolejnych nieszczęść i opierają się komunikacji, oraz narracje misji, ukazujące doświadczenie choroby jako katalizator głębokiej przemiany oraz źródło szczególnej wiedzy...

Słowa kluczowe

stereotypy |kult piękna |prasa kobieca

Streszczenie

Współczesne stereotypy rodzaju zostały ugruntowane na XIX-wiecznych przekonaniach dotyczących różnic płciowych. Ideologia Kultu Prawdziwej Kobiecości wpłynęła na wykształcenie w zbiorowej świadomości tradycyjnego wzorca kobiety jako matki i opiekunki domowego ogniska. W nurcie zmian społecznych doszło jednak do rozwarstwienia stereotypu kobiety, a obok tradycyjnego schematu kobiecości pojawił się stereotyp kobiety nowoczesnej „biznesswomen” oraz uniwersalny kult piękna, również będący elementem stereotypizacji kobiet. Uproszczone przekonania dotyczące cech fizycznych są istotnym elementem stereotypów rodzaju i wpływają na późniejsze postrzeganie cech charakteru, zachowań oraz zawodu danej osoby...

Słowa kluczowe

dyskryminacja |algorytm |zarządzanie widzialnością |body positivity

Streszczenie

Rządzące mediami społecznościowymi algorytmy nie są bezstronnymi i obiektywnymi fragmentami oprogramowania, lecz istotnymi systemami socjo-technicznymi. Jako takie mają znaczący wpływ na (nie)widzialność konkretnych obrazów obecnych w internecie. Wśród nich znajduje się grupa treści związanych z kobietami i ich cielesnością oraz narzucanymi im kanonami piękna. W odpowiedzi na liczne negatywne reperkusje użytkowniczki i influencerki podejmują działania, mające na celu walkę z wykluczeniem wizualnym osób o „niestandardowym” wyglądzie, jak również poddające pod społeczną dyskusję problemy tendencyjnych ich zdaniem decyzji algorytmów co do wyświetlania bądź ukrywania treści. Władza nad widzialnością stanowi bowiem ważny element procesów wykluczania z dyskusji wizualnej i tożsamościowej.

Słowa kluczowe

perswazja |propaganda |manipulacja |efekt bumerangowy |eksperyment społeczny |fake news

Streszczenie

Żyjemy w czasach fake newsów i clickbaitów, które, stylizowane na informacyjno-publicystyczne przekazy medialne, wplatają się w informacyjne agendy każdego z nas. Jednym z najczęściej spotykanych zarzutów dotyczących nieuczciwych praktyk dziennikarskich jest manipulacja, będąca negatywnym elementem procesu selekcji informacji, kluczowym w zrozumieniu natury wpływania na myślenie i zachowania odbiorców. Płaszczyzna ta została już wielokrotnie opisana przez badaczy i jest związana z trzema poziomami refleksji medioznawczej: przedmiotem selekcji, selekcjonerem oraz samą istotą sposobu selekcji. Należy pamiętać, iż selektywność jest niezbędną czynnością dotyczącą wszystkich mediów, co oparte jest na powszechnie akceptowalnych zasadach etycznych i warsztatowych powiązanych z dziennikarską aksjologią...

Słowa kluczowe

kompetencja językowa |neurologopedia |afazja |dyzartria

Streszczenie

Zaproponowanie definicji mowy przez Stanisława Grabiasa, w szerokim stopniu prezentującej jej złożoność i zależność od wielu poziomów funkcjonowania człowieka, znacząco wpłynęło na postrzeganie tożsamego jej zagadnienia „zachowań językowych” – szczególnie przez logopedów. Potraktowanie jej jako „zespołu czynności, jakie przy udziale języka wykonuje człowiek poznając świat i przekazując jego interpretację innym uczestnikom życia społecznego”, ukazało termin w nowym świetle, przeciwstawiając wcześniejszym opracowaniom, zawężającym zakres jego tłumaczenia. Całościowe przedstawienie znaczenia pojęcia pozwoliło Grabiasowi na ukazanie wielu poziomów funkcjonowania mowy oraz złożoności uwarunkowań generujących indywidualny obraz funkcjonowania językowego człowieka...

Słowa kluczowe

filozofia umysłu |koncepcje dualistyczne |umysł a ciało

Streszczenie

Problematyka relacji pomiędzy umysłem i ciałem (zwana niekiedy problemem psychofizycznym czy psyche-physis) badana jest od drugiej połowy lat 50 XX wieku przez kognitywistkę. Nauka ta jest interdyscyplinarna i łączy m.in.: neurobiologię, neuropsychologię, informatykę, filozofię umysłu i lingwistykę. Dziedziny te mają w zdecydowanej większości naturalistyczny charakter zarówno w sferze ontologicznej, jak i metodologicznej...

Słowa kluczowe

spółki kapitałowe |zarząd |reprezentacja spółki |czynności „z samym sobą” |pełnomocnik spółki

Streszczenie

Współcześnie nie ulega wątpliwości, że spółki handlowe stanowią odrębne od tworzących je wspólników podmioty prawa, zarówno prywatnego, jak i publicznego. Jakoby wtórne byłoby kwalifikowanie w dogmatyce prawa korporacji jako kategorii „ciała” lub „umysłu”, stanowiących temat przewodni niniejszej monografii, to wydaje się, że właśnie ta instytucja stanowi właściwy mechanizm łączący oba te zagadnienia. Najlepiej obrazuje to doktrynalny spór w przedmiocie rekonstrukcji pojęcia „interesu spółki”, który według wyroku Sądu Najwyższego „odpowiada interesom wszystkich grup jej wspólników z uwzględnieniem wspólnego celu określonego w umowie (statucie spółki)”...