Słowa kluczowe

Plutarch |Epikur |epikureizm

Streszczenie

Epikur uważa swoją filozofię za formę terapii. Jej przedmiotem jest chora dusza, która cierpi z powodu nękających ją czterech lęków: przed bogami, przed śmiercią, przed cierpieniem i przed niemożnością osiągnięcia szczęścia. Tym samym epikureizm przybiera postać poczwórnego lekarstwa (τετραφάρμακος), które przynosi ukojenie każdemu, kto tylko zechce zaangażować się w filozofię. Epikur definiuje człowieka jako istotę chorą, ale to społeczność owe choroby generuje, ponieważ sprawia, że naturalny przepływ przyjemności i przykrości w człowieku ulega wypaczeniu...

Słowa kluczowe

etyka |Plutarch |stoicyzm |postęp moralny |Chryzyp

Streszczenie

Nie ulega wątpliwości, że stoicyzm zalicza się do raczej kontrowersyjnych propozycji przede wszystkim ze względu na właściwe tej szkole kontrintuicyjne i sprzeczne z codziennym doświadczeniem tezy z dziedziny etyki. Istotnie trudno bez zastrzeżeń zaakceptować słynne stoickie twierdzenia, że sprawy takie jak zdrowie, bogactwo, liczba przyjaciół czy pozycja społeczna nie mają żadnego wpływu na szczęśliwe życie lub że tylko mędrzec jest człowiekiem wolnym, a wszyscy inni ludzie to niewolnicy. Jednocześnie jest to filozofia, która od czasów starożytnych aż po współczesność wzbudza niesłabnące zainteresowanie i to zarówno ze strony jej zdecydowanych krytyków, jak i komentatorów nastawionych niezwykle entuzjastycznie, niestety nazbyt często niepotrafiących dostrzec istotnych kwestii dyskusyjnych i problematycznych...

Słowa kluczowe

prawda |Plutarch |Herodot

Streszczenie

Herodot swoje Dzieje (Historiae) skończył pisać w latach dwudziestych V wieku. Na ten sam okres, czyli w przybliżeniu na rok 425 przed Chr., powszechnie jest datowana jego śmierć. Pięćset lat później ów wybitny Halikarnasyjczyk, przez Cycerona nazwany „ojcem historii”, stał się tematem dociekań literackich Plutarcha, a dokładniej traktatu krytyczno-literackiego, jak go określa Tadeusz Sinko, zatytułowanego Περὶ τῆς  ̔Ηροδότου κακοηθείας (De Herodoti malignitate)...

Słowa kluczowe

Plutarch |Lucjusz Korneliusz Sulla |Cesarstwo Rzymskie

Streszczenie

Wiosną 83 roku Lucjusz Korneliusz Sulla, powracający z wojny z Mitrydatesem VI Eupatorem, wylądował wraz z wojskiem na wybrzeżu Italii. Przybył, aby odebrać władzę popularom, którzy po jego wyjeździe na Wschód siłą przejęli rządy w Republice. Na spotkanie mu wyruszyli na czele ogromnej, dwudziestolegionowej armii ówcześni konsulowie: Gajusz Norbanus i Lucjusz Korneliusz Scypion, polityczni spadkobiercy Gajusza Mariusza i Lucjusza Korneliusza Cynny...

Słowa kluczowe

Plutarch |Kleopatra |Żywot Antoniusza |Eros

Streszczenie

Nie ma takiej biografii Kleopatry — ostatniej królowej starożytnego Egiptu, w której eros i powiązane z tym pojęciem kwestie, jak choćby uroda władczyni, nie zajmowałyby poczesnego miejsca. Historycy odczuwają wręcz powinność wypowiadania się na temat problemu autentyczności wzajemnych uczuć Kleopatry i Antoniusza...

Słowa kluczowe

Plutarch |Teodor Metochites |Bizancjum

Streszczenie

Dzieje recepcji tekstów starożytnych odzwierciedlają zarówno indywidualne zainteresowania czytelników, jak i trendy intelektualne ich czasów. Nie inaczej jest w przypadku recepcji Plutarcha. Historia interakcji kultury i literatury europejskiej z jego twórczością jest niezwykle barwna i pouczająca: pisma Plutarcha stanowiły inspirację dla autorów tak różnych, jak Erazm z Rotterdamu, Michel de Montaigne, William Shakespeare, Francis Bacon...

Słowa kluczowe

Plutarch |Erazm z Rotterdamu |bonae litterae

Streszczenie

Z Plutarchem Erazm z Rotterdamu po raz pierwszy zetknął się bodaj w roku 1483, gdy jako czternastoletni zaledwie chłopiec słuchał w Szkole św. Lebwina w Deventer wykładów humanisty Aleksandra Hegiusa (1433–1498)...

Słowa kluczowe

filozofia chińska |buddyzm |Zongmi |Chan |studia religioznawcze |pànjiào

Streszczenie

Artykuł ten jest próbą zestawienia buddyjskiej filozofii ujętej w ramy klasyfikacji doktryn (pànjiào 判教) z najważniejszymi teoriami opisującymi istotę zjawiska religii. W pierwszej części tekstu zamierzam przedstawić poglądy dotyczące początku i struktury świata oraz człowieka, które pojawiają się w ramach systemu klasyfikacji doktryn opracowanego przez buddyjskiego uczonego Zongmiego (Guīfēng Zōngmì 圭峰宗密, 780–841)...

Słowa kluczowe

mistycyzm |Martin Heidegger |filozofia |bycie

Streszczenie

In diesem Artikel will ich die späte Philosophie von Martin Heidegger, die in den dreißiger und vierziger Jahren entstanden ist, aber erst am Ende des zwanzigsten Jahrhunderts in den Bänden 65 bis 71 der Gesamtausgabe veröffentlicht wurde, einer Prüfung unterziehen und untersuchen, ob man sie Mystik nennen kann. Dabei geht es nicht darum, Textstellen zu finden, in denen Heidegger den mutmaßlich mystischen Charakter seiner Philosophie erklärt, denn es gibt solche Stellen nicht. Im Gegenteil, ab und an äußert er sich sehr kritisch über Mystik...

Słowa kluczowe

Martin Heidegger |Ethics |Political Philosophy |Manichaeism |anti-Semitism |Peter Trawny

Streszczenie

Comments on Peter Trawny’s Heidegger and the myth of a Jewish world conspiracy. In the book Heidegger and the myth of a Jewish world conspiracy, Peter Trawny convincingly shows that anti-Semitism in Heidegger’s thought does not have the shape of the Nazi call for racial discrimination, but rather is a stereotypical and unfortunate element of Heidegger’s call for a transformation of thinking so that philosophy and the human attitude to life would be focused on Being itself (Seyn selbst) instead of beings (Seiendes). Despite the advantages of Trawny’s book, I think that Trawny unlawfully tries to demonstrate that anti-Semitism is the main ethical and political problem of Heideggerian philosophy, while in my opinion the main problem is Heidegger’s “being-historical Manichaeism” — a phenomenon which is only marginally evoked by Trawny. This Manichaeism brings Heidegger to criticize the values of human subjectivity, personality and social and economic self-security as the en-emies of Being. These views not only can have severe political collectivist implications, but — to put it in the terminology of Sein und Zeit — they also make Heidegger speak in the manner of the conservative variant of “idle talk” (Gerede) of “the they” (das Man).

Słowa kluczowe

Paul Ricoeur |Martin Heidegger |Jarosław Jakubowski |skończoność |egzystecja

Streszczenie

Wydaje się, że myśl Paula Ricoeura jest w Polsce stosunkowo dobrze znana. Sukcesywnie wzrasta liczba przekładów prac francuskiego filozofa, niemało jest też polskojęzycznych monografii poświęconych jego twórczości. Ricoeur kojarzony jest przede wszystkim z konkurencyjnym wobec Hansa-Gregora Gadamera projektem hermeneutyki filozoficznej, często przywołuje się go w związku z kwestią historii, tekstu, języka i literatury, cytuje się go w kontekście problematyki zła, powołuje się go w obszarze sporu o współczesne rozumienie podmiotowości, mówi się o nim w ramach zagadnień etycznych, występuje on jako filozof osoby, nadziei, religii etc...

Słowa kluczowe

rytuały pogrzebowe |przemysł pogrzebowy |nekrobiznes

Streszczenie

Książka Anny E. Kubiak Pogrzeby to nasze życie (Kubiak, 2015), będąca inspiracją i punktem wyjścia dla niniejszego tekstu, dotyczy bezpośrednio faktu śmierci i życia ze śmiercią. Życia ze śmiercią rozumianą jako wydarzenie, wokół którego narasta przemysł funeralny, ale także szerzej, ze śmiercią uświadamianą jako konieczność w ludzkiej egzystencji...