Słowa kluczowe

prawda |przemoc |dominacja

Streszczenie

Chociaż filozofowie chętnie powołują się na sentencję plus ratio quam vis, wielu z nich pielęgnuje niekoniecznie skrywane marzenie o dysponowaniu siłą, która pozwoliłaby narzucić lub przynajmniej utrwalić ich koncepcje nie tylko w intelektualnym obiegu, lecz także w społecznej praktyce. Patronuje temu marzeniu Platon...

Słowa kluczowe

evil |coercion |Adolf Eichmann |crime |perpetrators |political oblivion |amnesty

Streszczenie

The aim of the article is to examine the role that memory and oblivion, forgiveness and unforgiveness play in Hannah Arendt’s thought in relation to acts of violence in the political sphere. Political communities do not always decide to remember the crimes they have committed or the wrongs they have suffered, but neither can they always forget their mutual harms, even when there is already peace between them. Without striving to exhaust the entire subject matter of Arendt’s work, I would like to illustrate the difficulty of understanding the role forgiveness plays in her thought as well as to indicate possible solutions when forgiveness becomes unachievable within the framework of her considerations. Her reflection can be divided into two stages. The first is a focus on the idea of radical evil and the need to forgive perpetrators for their crimes. Second, under the influence of the Adolf Eichmann trial, she developed the idea of the banality of evil. This idea points to situations so terrible that they transcend all human moral judgment, making forgiveness impossible. However, even when the moral possibility of individual forgiveness has been rejected, when the legal possibility of seeking justice has been exhausted and when victims and perpetrators in the community are still unable to live together peacefully, Arendt’s thought leads us to the possibility of political reconciliation.

Słowa kluczowe

Master‐Slave dialectic |violence and power |populism |domination

Streszczenie

In the presented essay, I would like to focus on the relationship between force and power. The idea that power, without resorting to forceful, even violent solutions, is less problematic, is both deceitful and dangerous. Once accepted, it can cause an oversight of violence‐free but possibly harmful forms of power. My focus in the article will be on the two reinterpretations of Master‐Slave dialectics, as presented by Alexandre Kojève and Albert Camus. This will be presented with reference to the position of Hannah Arendt and her remarks on power and force. In conclusion, I will be abstemious: my goal is rather to diagnose and bind the existentialist judgement with the contemporary situation and suggest that thinking outside the force‐power relationship may be continuously fruitful and an important part of reflection on the nature of political power.

Słowa kluczowe

kapitalizm |demokracja liberalna |demokracja zakorzeniona |Wolfgang Merkel |populizm |kryzys demokracji

Streszczenie

Celem artykułu jest przedstawienie wybranych dotyczących demokracji wątków refleksji Wolfganga Merkela wraz z próbą odpowiedzi na pytanie, co myśl ta wnosi do dyskusji na temat kryzysu demokracji. Badania niemieckiego politologa skoncentrowane są głównie na demokracji, jej przemianach i dysfunkcjach...

Słowa kluczowe

oświecenie |demokracja |dominacja |egalitaryzm |krytyka cywilizacji |Jean-Jacques Rousseau

Streszczenie

Prawo ma naturę pozaempiryczną. Bytuje w dziedzinie norm, a nie zjawisk; w świecie idei, a nie w Platońskiej „jaskini”. Egzystując w wymiarze idealnym, nie ma bezpośredniego przełożenia na powinności, które odczuwamy w realnym świecie: nie generuje rzeczywiście działających motywów psychicznych ani nie dysponuje skuteczną egzekutywą, Hobbesowskim „mieczem publicznym”...

Słowa kluczowe

democracy |hegemony |liberalism |Chantal Mouffe |antagonism |agonism |deliberation |Political Philosophy

Streszczenie

This article is a critical analysis of the most important assumptions of Chantal Mouffe’s political philosophy, along with its original categories such as agonism, radical democracy and hegemony. The sources of her concept are indicated and certain difficulties that the author falls into are distinguished. The thread that is considered central to this philosophy, with the most profound practical consequences, is an attempt to demonstrate the futility of a liberal doctrine that values consensus and deliberation and proclaims an apology for individualism and rationalism. Mouffe’s diagnosis strikes at the most important liberal values with the intention of discrediting them although she tries to creatively adopt others, such as pluralism. She proposes a new paradigm, much fairer than existing ones, because it does not negate the conflictive nature of politics. Does an agonist dispute and radical democracy really have a chance to undermine liberal axiology? Are we dealing with a breakthrough in thinking about politics?

Słowa kluczowe

Russian Federation |cyber‐propaganda |hybrid war |Thomas Hobbes

Streszczenie

A major part of research into cyber‐propaganda discusses the following components it uses: disinformation, creating fake news and employing so‐called farm trolls. Actions of this kind do not correspond with the classic division of soft and hard power, since neither can their goals nor the means they utilise be unambiguously defined as coercion, payment, or attraction (Nye, 2009; Mazur‐Bubak, 2020). In my article, I describe the hidden means of propaganda employed by the Russian Federation that are additionally supported by a process of armament which cannot be classified as an act of disinformation. These actions aim at achieving a specific type of psychological vantage which stems from an atmosphere of fear, lack of trust, and enmity created within European societies as a result of the incoming information about Russia’s increasing military potential as well as new, dangerous means and resources that could be utilised in combat. Such an atmosphere is referred to as a “war in the head”, and it pertains to the personal belief that a military conflict is imminent, expressed by individual citizens including those in key public offices. This phenomenon, while bringing to mind Hobbes’ state of nature which encompasses the distinct readiness to fight, directly afflicts the internal and international security of European states. Such a situation directly afflicts the internal and international security of European states, for the state of fear and distrust leads to the dismantlement of public democratic institutions, and it does not help in the search for effective methods of solving either internal or global problems (Nussbaum, 2018).

Słowa kluczowe

wojna |Martin Heidegger |Marshall McLuhan |technologia

Streszczenie

O kresie wojen można myśleć przynajmniej na dwa sposoby. W obrębie pierwszego z nich mieści się przekonanie, że przestaną się one wydarzać wskutek, moralnie  czy  technologicznie  pojętego,  postępu...

Słowa kluczowe

poziomy moralności |etyka deskryptywna |etyka neutralna |etyka normatywna

Streszczenie

W ostatnich latach, w dużej mierze dzięki dynamicznemu rozwojowi psychologii i antropologii ewolucyjnej, kognitywistyki oraz popularyzacji eksperymentów przeprowadzanych przez prymatologów, można zaobserwować w literaturze światowej zwiększone zainteresowanie pytaniem o moralność zwierząt...

Słowa kluczowe

health |axiology |doctor–patient relationship |medical ethics

Streszczenie

The article presents a doctor–patient relationship model based on the assumptions of a holistic approach to the patient. The author draws attention to selected patients’ needs, ones taken into account in this model. These are the right to autonomy and an individualised approach to the patient. These issues, considered in relation to philosophy, show a conflict between patients’ values and aspirations and doctors’ values and their experience. Nowadays, patients’ needs are protected by consumer rights as well as being strengthened by postmodern philosophy, which shapes society’s awareness of various definitions of health and underlines the right of the individual to self‐determination. This situation creates an incredible challenge for doctors because attempts to assist is, according to medical knowledge, associated with an inevitable collision with the subjective perception of a patient’s health. Because of this issue, the author considers it necessary to enquire about the needs and aspirations of not so much patients as doctors themselves. It is assumed that the definition of what is currently important for this group determines the scope of any possible admission or intentional ignorance of patients’ needs.

Słowa kluczowe

agresja |teorie instynktu |teorie popędu

Streszczenie

Agresja degeneruje relacje międzyludzkie, ponieważ oznacza instrumentalne traktowanie drugiego człowieka. Tym samym jest w swej istocie zanegowaniem samej zasady człowieczeństwa, Kantowskiego imperatywu, który wymaga od partnerów, aby uznawali oni nawzajem swą ludzką godność i byli gotowi do przestrzegania w swych działaniach norm postępowania chroniących ich podmiotową autonomię...

Słowa kluczowe

przemoc |ból |wspólnota |relacje społeczne |Joachim Bauer

Streszczenie

Agresja ze strony innych osób — w różnych jej przejawach — jest powszechnym zjawiskiem współczesnego świata. Masowość i powtarzalność zachowań agresywnych wspierają stanowisko pesymizmu antropologicznego. Stanowisko to dominuje w naukach społecznych, również w psychologii. Jak pisze Elliot Aronson: „człowiek jest istotą agresywną. Z wyjątkiem niektórych gryzoni, żaden inny kręgowiec nie zabija z taką konsekwencją i upodobaniem osobników własnego gatunku”...

Słowa kluczowe

emocje |Leon Petrażycki |prawo i normy moralne

Streszczenie

Książka Andrzeja Dąbrowskiego, krakowskiego filozofa i kognitywisty, zatytułowana Źródła, natura i funkcje emocji. Studium teorii impulsji Leona Petrażyckiego w kontekście współczesnych badań, ukazała się w 2019 roku nakładem Wydawnictw Uniwersytetu Warszawskiego. Monografia, jak sugeruje podtytuł, to studium teorii impulsji Leona Petrażyckiego...

Słowa kluczowe

filozofia indyjska

Streszczenie

Odpowiedź na wyrażone w tytule pytanie wydaje się na pozór prosta i oczywista. Dla jednych jednak jest oczywiste, że filozofia indyjska istnieje, dla innych zaś wydaje się równie oczywiste, że terminu „filozofia” żadną miarą nie powinno się odnosić do tradycji myśli i duchowości indyjskiej. Oba stronnictwa łączą często swoje stanowisko z wartościowaniem negatywnym strony przeciwnej. Według jednych tylko filozofia indyjska (lub szerzej — orientalna) może dać prawdziwe poznanie połączone z oświeceniem i doświadczeniem rzeczywistości, drudzy z kolei uważają, że dziedzictwo Indii to wyłącznie panteizm i pseudomistyczny zaduch, który na miano filozofii nie zasługuje. Istnieje też, rzecz jasna, stanowisko pośrednie, wyważone, wolne od skrajności, budowane na fundamencie znajomości obu tradycji myśli...