Słowa kluczowe

Rosja |Ukraina |Kozakoznawstwo |Kozaczyzna |nurt naukowy |Kazachstan |polski dyskurs naukowy

Streszczenie

Artykuł naświetla różne podejścia badawcze w kwestii badań nad Kozaczyzną, metodologię, wykorzystywaną przy analizie obiektu badawczego w ośrodkach naukowych Ukrainy, Rosji, Kazachstanu i Polski. Ów obiekt badawczy był traktowany niejednoznacznie z racji swej tradycyjnej specyfiki społeczności transgranicznej, opartej na demokracji militarnej. W związku z powyższym Kozaczyzna była postrzegana zarówno jako oddzielny naród, grupa etniczna, orda azjatycka bądź też rosyjska lub ukraińska zmilitaryzowana warstwa społeczna. W ukraińskim dyskursie naukowym Kozacy byli tradycyjnie postrzegani jako warstwa państwotwórcza, w przeciwieństwie do rosyjskiej szkoły badawczej, często traktującej Kozactwo jako lokalne siły zbrojne albo burzycieli tradycyjnego porządku. Natomiast w polskiej nauce Kozaczyzna tradycyjnie była wplatana w polską perspektywę historyczną. Zdaniem autorki porównanie różnych podejść badawczych pomoże w wypracowaniu całościowego nurtu badawczego i metodologii kozakoznawstwa.

Słowa kluczowe

Irish fiction |alcohol in literature |national stereotypes

Streszczenie

Although it is hard to challenge the claim that alcohol can be considered inherent in Irish culture, the common perception of the fact often feeds on clichés. What helps understand this question is Irish literature. On the one hand, it portrays jubilant festivity to be found in many literary works; on the other, it renders the drama behind alcohol dependency, shifting the focus from joviality towards the more murky aspects of drink consumption, mostly thematised in contemporary literature. This article takes a closer look at how Irish literature renders alcohol use and abuse, and how the literary representations offer a broader perspective, allowing to reconsider some of the stereotypical notions of the proverbial Irish propensity for drink.

Słowa kluczowe

francuska baśń literacka |recepcja w Polsce |baśń a literatura dla dzieci |adaptacja baśni |humor w baśniach

Streszczenie

Niniejszy artykuł podejmuje problematykę recepcji baśniowej twórczości Marie-Catherine d’Aulnoy w Polsce od XVIII wieku po dzień dzisiejszy. Omówione w nim zostają zarówno przekłady, jak i adaptacje wydawane z mylną atrybucją jako baśnie Charles’a Perraulta oraz utwory luźno inspirowane twórczością francuskiej baśniopisarki. Różnorodność jej utworów przekłada się na zróżnicowanie recepcji, obejmującej zarówno uproszczone teksty dla dzieci, jak i poemat fantastyczno-moralizatorski. Z drugiej strony, rokokowe baśnie d’Aulnoy, realizujące XVII-wieczne salonowe wzorce estetyczne i podejmujące ironiczną grę z dydaktyczną konwencją baśni, nie mieszczą się w ramach wyznaczonych przez żywy wciąż stereotyp baśni jako gatunku prostego, jednoznacznego moralnie i przeznaczonego przede wszystkim dla dzieci. Z tej nieprzystawalności baśni d’Aulnoy do utartych przekonań mogą wynikać ich niepełne odczytania oraz ograniczony zakres i wybiórczość recepcji w Polsce.

Słowa kluczowe

kultura masowa |Umberto Eco |tożsamość czytelnika |książka ilustrowana |książka hipertekstowa

Streszczenie

Przedmiotem artykułu jest bibliologiczna refleksja nad powieścią Umberta Eco. Jej fabuła jest pretekstem do postawienia pytań na temat tożsamości czytelnika. Czy człowiek jest sumą przeczytanych tekstów? Jakie znaczenie dla budowania własnego ja mają lektury? W artykule przeanalizowano, czy i jak realizacja książkowa tekstu wpływa na jego odbiór, biorąc pod uwagę miejsce, jakie literatura zajmuje w kulturze masowej. Przedstawiono także rolę materiału ilustracyjnego; omówiono sposób funkcjonowania ilustracji w tekście oraz ich funkcje i znaczenie dla fabuły. Przedstawiono powieść jako przykład książki hipertekstowej.

Słowa kluczowe

sztuka |ekfraza |intertekstualność |intersemiotyczność |prozopopeja |apokryf |Jean-Pierre Assouline |Auguste-Dominique Ingres

Streszczenie

Ekfraza – literacka deskrypcja dzieła sztuki – nie jest, rzecz jasna, wyłącznie dokładnym opisem artefaktu; często dotyczy również tego, czego na obrazie nie ma. W ekfrazach dzieła sztuki ulegają czasem swoistemu „ożywieniu” – narratywizacji namalowanych scen, a także uzupełnieniu ich o przed- i „poakcje” czy też o wyobrażone wypowiedzi przedstawionych postaci. Artykuł dotyczy specyficznej formy takich literackich „ożywień”, czyli tekstów, których autorzy, wykorzystując prozopopeję, oddali głos bohaterom obrazów oraz świadomym swej sztuczności (i eksponującym ją) obrazom-przedmiotom. Ciekawym (i rozbudowanym) przykładem zastosowania prozopopei jest powieść Portret P. Assouline’a. Narrację prowadzi w niej namalowana przez J.A.D. Ingres’a Betty de Rothschild. W artykule omawiam sposób i sens zastosowania tej figury retorycznej w powieści Assouline’a i zastanawiam się nad tym, czy każdy tekst literacki, w którym narratorem (dzięki prozopopei) czyni się postać z obrazu, można nazwać ekfrazą.

Słowa kluczowe

słuchowisko |sztuka audialna |hipertekst dzieło otwarte

Streszczenie

Sztuka audialna ewoluuje wraz ze zmianami technologicznymi. Słuchowisko staje się formą interaktywną z pogranicza gatunków. Audialny spektakl interaktywny wykorzystuje język właściwy tradycyjnej sztuce radiowej, który zostaje oparty o hipertekstualny system relacji danych. Pozwala to na stworzenie nie tylko nowego rodzaju dzieła fonicznego, ale także wielu nowych, wariantywnych dróg odsłuchu i interpretacji. Artykuł za swój cel obiera prezentację interaktywnego dzieła audialnego Alicja 0700, jego cech i wyróżników genologicznych w kontekście pojęcia „dzieła otwartego”. Autorka za swą metodę badawczą wybrała analizę.