Słowa kluczowe

Streszczenie

Czas wolny nie należy do tematów często podejmowanych przez socjologów w Polsce, mimo że pozostaje doświadczeniem prawie każdego z nas, kto żyje w płynnej nowoczesności. Problematyka ta obejmuje zakres niezwykle szeroki, nie sposób jej ująć, ani tym bardziej zamknąć, w niewielkim tomie. Uważamy jednak, że kategorię czasu wolnego warto poddać analizie, zwłaszcza że niedawne przeżycie pandemii COVID-19 zmieniło naszą codzienność, także w wymiarze czasu wolnego. Być może rodzące się przy tej okazji pytania mogą przekształcić się w pytania badawcze i zaowocować kolejnymi studiami.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Przedstawianie czasu wolnego jako czasu poza pracą nie oddaje w pełni współczesnej rzeczywistości, gdzie czas pracy i czas wolny na skutek m.in. elastycznego czasu pracy czy obecności technologii mobilnych ulegają zacieraniu. Dodatkowo coraz częściej mamy do czynienia z sytuacjami, kiedy jednostki wykonują równocześnie dwie i więcej aktywności (ang. multitasking) czy z tymi wskazującymi na wielowymiarowość praktykowania czasu wolnego (ang. multi-dimensional nature of leisure). Tym samym w badaniu czasu wolnego niemożliwe są do utrzymania tradycyjne metodologie ilościowe oparte na dychotomii praca – czas wolny. Tekst prezentuje doświadczeniową perspektywę podejścia do problematyki czasu wolnego opartą na metodologii interpretatywnej i triangulacji metod badawczych. Efektem takiego podejścia jest perspektywa myślenia o czasie wolnym, która zrywa z tradycyjną dychotomią praca – czas wolny na rzecz subiektywnego doświadczania, którego wynikiem jest różnorodność form, stylów i sposobów spędzania czasu wolnego w zmiennym kontekście społecznym.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Czas wolny to dorobek nowoczesnego społeczeństwa i stał się dostępny dzięki industrializacji. Jest wartością stałą ponowoczesnych społeczeństw. Ulega jednak przemianom – dotyczą one jego zasobów (mamy go więcej lub mniej) oraz jakości i sposobów jego spędzania. To kultura określa ilość, jakość i treść czasu wolnego, którym dysponują jednostki i grupy. W społeczeństwach kultury zachodniej dominujący jest model konsumpcyjny spędzania czasu wolnego. Jednak coraz częściej implementowane są w obszar laisure time zyskujące na popularności wartości antykonsumpcyjne i związane z konsumpcją zrównoważoną. Jest to nowość występująca w aktualnych wzorach kultury. Celem artykułu jest ukazanie, że istotne dziś zrównoważone i antykonsumpcyjne idee pokazują jednostkom i grupom, jak korzystać z czasu wolnego w nowy sposób, jak konsumować antykonsumpcyjnie. W czasie wolnym należy rezygnować z hiperkonsumpcji i konsumować inaczej – bardziej ekologicznie, zrównoważenie i bardziej oszczędnie. Podstawą artykułu jest analiza literatury przedmiotu, badań zastanych, a także praktyk społecznych związanych z niniejszą problematyką.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Artykuł poświęcony jest wybranym aspektom społeczno-psychologicznym nadmiernego korzystania z Internetu przez młodzież. Spędzanie czasu wolnego online dostarcza wielu korzyści, ale może być także przyczyną nowych, nieznanych wcześniejszym pokoleniom problemów. Nadmierne korzystanie z Internetu może przerodzić się w uzależnienie behawioralne i podobnie jak inne uzależnienia prowadzić do zaniedbywania innych sfer życia oraz poważnych szkód zdrowotnych i społecznych. Autorka przedstawia symptomy i kryteria problematycznego korzystania z Internetu, niektóre czynniki społeczno-kulturowe sprzyjające uzależnieniu, a także dane statystyczne z krajów rozwiniętych wskazujące na to, że nadmierne angażowanie się w nowe technologie i przenoszenie znaczącej części życia do świata wirtualnego staje się poważnym problemem społecznym, którego nie wolno lekceważyć.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Pandemia Covid-19 znacząco zmieniła formy spędzania czasu wolnego, między innymi wpłynęła na sposób słuchania muzyki – jednej z najczęstszych aktywności Polaków w czasie wolnym. W początkowym okresie pandemii zamknięto instytucje kultury, w tym te muzyczne, i odwołano koncerty plenerowe oraz festiwale, przez co słuchacze stracili możliwość bezpośredniego uczestniczenia we wszelkich wydarzeniach muzycznych, a artyści wykonywania muzyki na żywo. Zarówno jednym jak i drugim nie pozostało nic innego, jak przenieść swoje aktywności do Internetu. Szybko jednak okazało się, że takie obcowanie z muzyką jest dla słuchaczy (i wykonawców) niewystarczające. Z badań wynika, że jedną z największych tęsknot w czasie pandemii była chęć uczestnictwa w wydarzeniu muzycznym na żywo – koncercie lub festiwalu. Artykuł przedstawia festiwal jako przykład wielozmysłowej kultury iwentu, rodzaju święta, w którym muzyka odgrywa ważne społeczne funkcje – integracji społecznej i budowania poczucia wspólnoty, czyli tego, czego Polakom w pandemii najbardziej brakowało.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Artykuł opisuje, wyjaśnia i interpretuje fenomen biegania długodystansowego przez pryzmat kategorii immersyjności. Pojęcie to w naukach społecznych, także w socjologii, raczej nie występuje. Dlatego podjęto próbę jego operacjonalizacji. W analizie zastosowano kwerendę materiałów poświęconych zjawisku biegania, zamieszczanych głównie na włoskich i polskich portalach internetowych. Zastosowano metodę opisu interpretacji dyskursów i treści zawartych w mottach poświęconych bieganiu. Uwzględniono przede wszystkim teorię relacyjności oraz tezę o ulokowaniu jednostki w przestrzeni dwóch mechanizmów społecznych: determinizmu oraz indywidualnej sprawczości podmiotowej. Opracowano i zaktualizowano problem zarówno w jego konkretnych przypadkach (narracje i przeżycia biegaczy, osobiste doświadczenia autora w odniesieniu do zjawiska biegania, wzniosłe i zdystansowane opinie na temat biegania), jak i w zasięgu uniwersalnym (opisy i interpretacje pojawiające się w badaniach poświęconych bieganiu długodystansowemu). Na podstawie przeprowadzonych analiz wywnioskowano, że fenomen biegania jest w przypadku biegaczy zarówno wyzwalający, rekonstruujący ich biografie, jak i immersyjny, to znaczy pochłaniający, „zniewalający”.

Słowa kluczowe

Streszczenie

Wysiłek spotkania z „Innym” jest podejmowany przez całe życie, na przykład w sytuacji migracji, która jest częściowym opuszczeniem jednej kultury i spotkaniem z drugą. Jednostka w sytuacji migracji konfrontuje w sobie tożsamość pochodzącą z kultury pierwotnej, ukształtowanej w kraju pochodzenia, z nowymi formami zachowań nabywanymi w nowym miejscu. Część dawnych wzorców, przede wszystkim związanych z kulturą jawną (język, obyczaje, sposoby spędzania czasu wolnego), a także częściowo z kulturą ukrytą (sposoby myślenia), ulega zmianie. Pewne treści dotyczące ukrytego wymiaru (wartości i postaw) pozostają jednak trwałym elementem emocjonalnych identyfikacji. Poczucie odrębności w nieznanym wcześniej środowisku wpływa na rodzaj posiłków wybieranych przez migrantów, a wzory kulinarne stają się elementem procesu lokalizacji w warunkach postępującego ujednolicenia kulturowego. Niniejszy artykuł przedstawia sposób, w jaki wzory kulinarne stają się elementami „zewnętrznymi” współczesnych tożsamości jednostkowych, społecznych i zbiorowych młodej polskiej migracji w Irlandii. Stół w sposób metaforyczny staje się elementem pomagającym odnaleźć się w obcej rzeczywistości kraju przyjmującego.