Słowa kluczowe

Streszczenie

The article aims to present the new purchase by The Royal Castle in Warsaw–Museum of a spalliera by Marco Zoppo. The work was first published by Paul Schubring in his catalogue of Italian secular painting Cassoni. Truhen und Truhenbilder der italienischen Frührenaissance. Ein Beitrag zur Profanmalerei im Quattrocento in 1915.

The publication by Berenson in 1968 of its pendant of unknown whereabouts – formerly in the Forbes Collection (London) and Galleria Luigi Bellini (Florence) – has enabled not only the identification of the subject of both paintings as Story of Susannah, but also their attribution to Marco Zoppo. The setting of the two spalliere was probably completed by two fragments first gathered and published by Roberto Longhi in 1940. They are of the same height and represent episodes from Shooting at Father’s Corpse in the Los Angeles County Museum and the second, now of unknown whereabouts, formerly in a private collection in Genoa.

Słowa kluczowe

Streszczenie

2 grudnia 1573 r. w Blamont na granicy lotaryńskiej Henryk Walezy pożegnał matkę Katarzynę Medycejską i wjechał na teren Rzeszy Niemieckiej. Tak zaczęła się trudniejsza część jego podróży do Rzeczypospolitej. Droga przez ziemie Cesarstwa mogła być niebezpieczna ze względu na wrogi stosunek niemieckich protestantów do Walezjuszów po wydarzeniach nocy św. Bartłomieja. Jednak udało się uzyskać zgodę sejmu Rzeszy na przejazd króla elekta wraz ze świtą i eskortą, choć nie było to łatwe. Pozwolenie dotyczyło orszaku liczącego 500 konnych, w rzeczywistości Henrykowi towarzyszyło 1200 konnych oraz wozy z bagażami, meblami i… damami. Wyjazd w szczegółach przygotował Gaspard de Schomberg (właściwie Caspar von Schönberg), Saksończyk w służbie francuskiej – ustalił marszrutę, zaplanował etapy podróży, starał się też o przychylne nastawienie niemieckich książąt...

Słowa kluczowe

Streszczenie

Definicja dworu królewskiego poniekąd od zawsze stanowiła dla historyków problem i wyzwanie. Jak to często bywa z tego rodzaju pojęciami, od tego, jak zakreślono jego ramy, wynika, co będzie przedmiotem badań, a w przypadku dworu jest to zazwyczaj grupa osób. W dotychczasowej historiografii wyszczególniono dwie definicje – szerszą i węższą. Zgodnie z pierwszą za członków tej instytucji uznaje się rodzinę królewską, urzędników centralnych z podległym im aparatem państwowym, urzędników nadwornych, dworzan, służbę dworską, szeroko pojmowaną klientelę królewską czy osoby przebywające czasowo na dworze. André Stegmann zaproponował jeszcze bardziej rozbudowaną definicję: „Dwór jest jednością geograficzną, polityczną, duchową, kulturową i socjologiczną, miejscem obrazującym składniki zbiorowości wedle wyobrażenia, które mu tworzy książę zgodnie z ideą, jaką tworzą sobie poddani; obraz dynamiczny powiązany z wyobrażeniem symbolicznym we wszelkich płaszczyznach: osobowej, mechanizmów, obrzędowej...

Słowa kluczowe

Streszczenie

W zbiorach Zamku Królewskiego w Warszawie – Muzeum przechowywana jest tzw. Rolka sztokholmska, znana także jako Wjazd orszaku ślubnego Konstancji Austriaczki i Zygmunta III do Krakowa lub Rulon polski. Określenie „sztokholmska” dzieło uzyskało ze względu na swój długi pobyt w Szwecji, gdzie przypuszczalnie trafiło już 50 lat po powstaniu jako zdobycz wojenna (choć Zdzisław Żygulski jun. wyraził też przekonanie, że mogło ono zostać podarowane przez Zygmunta III na dwór wiedeński, skąd później dotarło do Szwecji). Przez długi czas Rolka znajdowała się w Kungliga arkiv, królewskim archiwum na zamku w Sztokholmie, dopiero w 1902 r. przeniesiono ją do Kunglig Livrustkammaren – Zbrojowni Królewskiej...

Słowa kluczowe

Streszczenie

Villa Regia, nazywana także Pałacem Kazimierzowskim, zajmuje w dziejach polskiej kultury miejsce wyjątkowe. Jej królewski status określili kolejni właściciele: Władysław IV i jego żony Cecylia Renata Habsburżanka oraz Ludwika Maria Gonzaga, a następnie Jan II Kazimierz i Jan III Sobieski. Przez dziesięciolecia dzieje willi-pałacu nierozerwalnie związane były z wydarzeniami politycznymi, kulturalnymi i naukowymi Rzeczypospolitej i Warszawy...

Słowa kluczowe

Streszczenie

Stanisław Morsztyn pochodził z szeroko rozgałęzionej rodziny szlacheckiej, aktywnej w XVII w. głównie na obszarach Małopolski właściwej (przede wszystkim w Krakowskiem). Syn Jana i Agnieszki z Arciszewskich, brat stryjeczny znanego poety Zbigniewa był osobą działającą na wielu polach, od wojskowości począwszy, na administracji wpływami podatkowymi skończywszy. Przez blisko 30 lat zasiadał w senacie, najpierw od 1687 r. jako kasztelan czerski, w latach 1698–1704 jako wojewoda mazowiecki, a potem do rezygnacji w 1717 r. jako wojewoda sandomierski (zm. w 1725)...

Słowa kluczowe

Streszczenie

W latach 90. zdrowie Jana III stale się pogarszało, co oznaczało, że kolejna elekcja stawała się kwestią niedalekiej przyszłości, toteż Ludwik XIV wysłał do Rzeczypospolitej nowego ambasadora, aby ten podjął współpracę z Sobieskimi, zwłaszcza z Marią Kazimierą (il. 1), którą miał wesprzeć w działaniach prowadzących do obioru na tron jednego z jej synów. Pokazuje to, że mimo ochłodzenia relacji polsko-francuskich w latach 80. Król Słońce rozumiał, że kolejny polski władca z rodu Sobieskich będzie rozwiązaniem korzystnym dla interesów Wersalu...

Słowa kluczowe

Streszczenie

Jednym z atrakcyjniejszych eksponatów w szczególny sposób zaprezentowanych na wystawie Świat Rembrandta. Artyści. Mieszczanie. Odkrywcy zorganizowanej w Zamku Królewskim w Warszawie była efektownie namalowana scena animalistyczna z łabędziem i kaczką na tle nastrojowego krajobrazu (il. 1). Obraz ten, pochodzący ze zbiorów krakowskiego Muzeum Narodowego, umieszczony został już w pierwszej części ekspozycji dotyczącej problematyki władzy oraz dziejów XVII-wiecznej Holandii, zasadniczo ze względu na majestatyczną postać białego łabędzia zastygłego w dumnej pozie i wyciągającego szyję jakby w zapatrzeniu w daleką przestrzeń...

Słowa kluczowe

Streszczenie

Godło z dewizą Schaffgotschów zajmuje poczesne miejsce w bogatym repertuarze motywów dekorujących barokowe szkła śląskie. Grupa znanych mi ponad 50 tak zdobionych szkieł jest bardzo zróżnicowana pod względem formy i przede wszystkim dodatkowych elementów rytowanych i szlifowanych. Wynika to z faktu, że ich wykonawstwo przypisać należy kilku artystom czynnym od lat 90. XVII w. do 70. XVIII w...

Słowa kluczowe

Streszczenie

Temat obrazu Jana Piotra Norblina, który prezentowany jest we wnętrzach Zamku Królewskiego w Warszawie (do niedawna w pałacu Pod Blachą), określony został jako scena (a nawet pejzaż) z walczącymi zapaśnikami (il. 1). Pierwotne znaczenie płótna zatarło się w świadomości odbiorców. Tym bardziej okoliczności powstania tego dzieła, z którym jego autor wiązał w swoim czasie duże nadzieje, pozostają dziś dla większości nieznane. Obraz ten jest ciekawy nie tylko z powodu tematu i kontekstu, w jakim go wykonano, ale też ze względu na wieloletnie nieporozumienie, jakiego był – w mojej opinii – przyczyną. Warto przyjrzeć się mu bliżej...

Słowa kluczowe

Streszczenie

Armia koronna epoki Wettynów i Stanisława Augusta w ostatnich latach cieszy się zainteresowaniem historyków. Badania nad tytułowymi koronnymi regimentami gwardii w epoce saskiej prowadzili Marian J. Lech i Tomasz Ciesielski. Brakuje natomiast opracowania ich dziejów dla epoki stanisławowskiej. Wyjątek stanowi praca Wacława Tokarza wyczerpująco omawiająca udział koronnych regimentów gwardyjskich w insurekcji warszawskiej w dniach 17–19 kwietnia 1794 r...

Słowa kluczowe

Streszczenie

Jedną z kluczowych decyzji podjętych podczas obrad Sejmu Wielkiego (1788–1792) na Zamku Królewskim w Warszawie były wytyczne dotyczące przeprowadzenia reformy administracji terytorialnej Rzeczypospolitej. W ich wyniku doszło m.in. do utworzenia z części województwa nowogródzkiego nowego powiatu słuczorzeckiego z siedzibą w Słucku. Nazwa miasta i powiatu pochodzi od rzeki Słucz, lewego dopływu Prypeci...

Słowa kluczowe

Streszczenie

Architektura to nie tylko kwestia funkcji czy formy. Jest ona także językiem zdolnym do przekazywania konkretnych treści. Może być narzędziem służącym reprezentacji i legitymizacji władzy, nośnikiem znaczeń, pamięci, tożsamości, wartości, idei, ideologii. Odgrywa istotną rolę w tworzeniu symboliki narodowej. Pomaga poprzez wizualizację wyrażać potencjał i jedność państwa. Pozwala też opowiedzieć o twórcach i zleceniodawcach, ułatwiając tym samym próbę zrozumienia motywów, które stoją za budowaniem, oraz uchwycenia związków architektury z władzą...