Numer 2 (1/2011)
Kierunki badawcze w filozofii
Redaktor: Paulina Tendera
Spis treści
Strony
Pobierz
Maciej Urbanek
Periechontologia Karla Jaspersa
9 – 24
PDF

Streszczenie

Głównym przedmiotem niniejszego artykułu jest termin „periechontologia” oraz zakres jego rozumienia na gruncie myśli Karla Jaspersa. Sam termin pojawia się w tekstach autora Philosophie stosunkowo późno, gdyż dopiero pod koniec lat pięćdziesiątych, a pełnię znaczenia uzyskuje dopiero w roku 1962, przy okazji pracy Wiara filozoficzna wobec objawienia – 30 lat po opublikowaniu trzytomowej Philosophie (pierwsze wydanie w roku 1932), dzieła uznawanego za najważniejszy i najpełniejszy wykład omawianej filozofii. Fakt wprowadzenia i systematycznego opracowania idei „periechontologii” w stosunkowo późnym okresie twórczości jest szczególnie znaczący, zważywszy, iż myśl Jaspersa na przestrzeni lat nie doznawała dramatycznych zwrotów czy zawirowań.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Marcin Lubecki
Motyw drogi we współczesnej filozofii niemetafizycznej. "Wege, nicht Werke" Martina Heideggera
25 – 38
PDF

Streszczenie

Motyw drogi towarzyszy kulturze od czasów najdawniejszych. Jest tematem mitów, podań, przypowieści religijnych, pojawia się jako istotny element większości utworów literackich od starożytności po współczesność, także dzieł muzycznych, plastycznych czy filmowych. Inspiruje twórców rozmaitych profesji i formacji. W literaturze filozoficznej jest zazwyczaj sposobem metaforycznego uchwycenia sensu badanego zjawiska bądź też próbą zwrócenia uwagi na specyficzne doświadczanie świata. W myśli zachodniej można go znaleźć już u presokratyków. W 60. fragmencie Heraklita czytamy: όδός άνω κάηω μία καί ώσηή (Droga w górę i w dół jest jedna i ta sama)...


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Nina Budziszewska
Człowiek w Mokszadharmie
39 – 51
PDF

Streszczenie

Mokszadharma (Mokṣadharma), część dwunastej księgi Mahabharaty (Mahābhārata) pt. Księga Śanti (Śānti), prezentuje się jako całościowa wykładnia nauki o człowieku w tradycji indyjskiej. Mahabharata, olbrzymi indyjski epos, obfitujący w indyjskie mity, obrzędy i nauki, posiada – można powiedzieć – dwa wymiary. Pierwszy, powierzchniowy jest dosłownym odczytaniem treści eposu jako krwawej, bratobójczej walki o tron królestwa między dwoma gałęziami tego samego rodu i zwycięstwa jednej z nich. Drugi wymiar, wewnętrzny, niejako ukryty, ukazuje bitwę jako tę, która odbywa się nie z wrogiem zewnętrznym, lecz w sercu człowieka. Walka toczy się o wyzwolenie – najogólniej określając – spod iluzorycznego świata sansary (saṁsāra).


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Wrocławski
Kinga Kłeczek-Semerjak
Czym jest to, co istnieje rzeczywiście? O znaczeniu słowa "rzeczywistość" i wynikających stąd konsekwencjach dla rozstrzygnięć metafizycznych adwaita-wedanty
52 – 64
PDF

Streszczenie

Jaka jest natura świata, w którym żyjemy? Czy otaczający nas świat jest rzeczywisty? A jeśli tak, to czy jest jedyną rzeczywistością? Może poza postrzeganą empirycznie rzeczywistością istnieje inny wymiar, jakiś transcendentny poziom? Jakiej wobec tego jest on natury? Te i inne pytania przewijają się przez dzieje myśli filozoficznej – zarówno Wschodu, jak i Zachodu. Przy czym, w zależności od tego, jaki przyjmuje się wzorzec kosmogoniczny, tak kreuje się cały zespół rozstrzygnięć dotyczących koncepcji świata. Niniejsza praca jest próbą określenia tych koncepcji na gruncie filozofii adwaita-wedanty, a w szczególności odnosi się do doktryny wielkiego jej przedstawiciela, Śankary (Śaṅkarācārya).


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Paweł Niewinowski
Space art w edukacji przyrodniczej
65 – 76
PDF

Streszczenie

Jednym z permanentnie deklarowanych zadań edukacyjnych jest wielostronny, harmonijny rozwój ucznia zarówno w sferze logiczno-analitycznej, jak i wyobrażeniowo-syntetycznej. Takie podejście bywa uzasadniane naturalną konstrukcją ludzkiego systemu poznawczego, w którym można wyróżnić komplementarne ośrodki kontroli lewej i prawej strony ciała ludzkiego. Tradycyjną nauką, stanowiącą typ wszechstronnego i ogólnego poznawania świata w różnych jego dziedzinach, jest filozofia.


INFORMACJE O AUTORZE

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Barbara Wrona
Pomiędzy racjonalizmem a sentymentalizmem. Rozważania dotyczące norm etycznych odnośnie zwierząt
77 – 86
PDF

Streszczenie

Choć filozofowie od wieków starożytnych podejmowali tematykę dotyczącą świata zwierząt, człowiek pozostawał w centrum swoich etycznych dylematów. Interes naszego gatunku stanowił meritum rozważań moralnych. U progu XX wieku podejście w etyce uległo istotnej zmianie. Na pytanie: Czy życie każdej z żyjących istot ma taką samą wartość? – trudno odpowiedzieć jednoznacznie. Normy moralne porządkujące życie ludzkie przyjęły formę nie tylko nakazów lub zakazów odnośnie człowieka względem własnej natury, ale także człowieka względem zwierzęcia.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Śląski w Katowicach
Joanna Papiernik
Eklektyczny wymiar epistemologii Marsilia Ficina
87 – 105
PDF

Streszczenie

Teoria poznania stanowi ważny element filozofii Marsilia Ficina. Najobszerniej i najdokładniej wyłożył ją w swym dziele Theologia Platonica. Jednakże, choć explicite opisał zarówno elementy niezbędne w procesie poznania, jak i kolejne etapy dochodzenia do prawdy, nie są to rozważania ujęte systematycznie. Fazy tego procesu zostały opisane w różnych księgach Theologii, konieczne jest zatem zrekonstruowanie teorii poznania na podstawie obszernego dość tekstu wspomnianego opus magnum. Jak zamierzam pokazać, uzasadnieniem jej eklektycznej charakterystyki jest fakt, że zawiera ona elementy zapożyczone z myśli platońskiej, neoplatońskiej oraz arystotelesowsko-scholastycznej.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Łódzki
Elżbieta Zarzycka-Pawlak
Sylwetka naukowa Józefa K. Szaniawskiego na tle kultury filozoficznej pierwszej połowy XIX wieku
106 – 116
PDF

Streszczenie

Celem moich badań jako historyka filozofii, szczególnie filozofii polskiej, jest przedstawienie sylwetki naukowej polskiego filozofa i społecznika, Józefa Kalasantego Szaniawskiego, która uformowała się pod wpływem kultury intelektualnej przełomu wieku XVIII i XIX – okres jego życia obejmował bowiem lata 1764-1843. Szaniawski znany jest głównie z działalności w wymiarze społeczno-politycznym. Jest on jednakże postacią równie znaczącą ze względu na działalność filozoficzną. Określany mianem pierwszego polskiego kantysty i popularyzatora filozofii niemieckiego idealizmu, miał jeszcze inne zasługi i chociaż nie stworzył własnego systemu filozoficznego, dokonał znaczącego wkładu w rozwój polskiej kultury umysłowej.


INFORMACJE O AUTORZE

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Malwina Rolka
Kogo spotyka Dionizos w filozofii Fryderyka Nietzschego?
117 – 131
PDF

Streszczenie

Postać Dionizosa zajmuje w myśli Fryderyka Nietzschego szczególne miejsce – od pierwszych prób filozoficznych aż do kontrowersyjnych listów, noszących znamiona rozwijającego się podstępnie obłędu, możemy śledzić rozmaite manifestacje obecności symboliki właściwej temu greckiemu bóstwu. Starożytny mit, z którego niemiecki autor czerpie swoje inspiracje, w bezpośredni sposób odsyła do określonej postawy człowieka wobec własnej egzystencji, której rdzeniem jest świadomość nieuchronności tragizmu ludzkiego istnienia. Dionizos stanowi przede wszystkim symbol wzbierającego i potężnego nurtu życia, w którym kryje się tajemnica wszelkiej autentycznej twórczości jako wyzwania rzuconego cierpieniu. Osobistą odpowiedź Nietzschego na ów postulat odnajdujemy w wartości artystycznej, którą nadaje swoim pismom.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Śląski w Katowicach
Katarzyna Krawerenda-Wajda
Kategoria zatrzymania (Standsning) w filozofii Sørena Kierkegaarda
132 – 142
PDF

Streszczenie

Badania dotyczące problematyki rozumu u Sørena Kierkegaarda napotykają liczne trudności z tego powodu, że jawi się on badaczowi w perspektywie religijno-egzystencjalnej. Poza tym rozum nie może być rozpatrywany jako pojęcie heterogeniczne: powinien być poj-mowany jako dialogiczny z pojęciem wiary czy grzechu.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Dariusz Szkutnik
Hansa Driescha filozofia świata organicznego. Od eksperymentu biologicznego do metafizycznej teorii witalizmu
143 – 155
PDF

Streszczenie

Punktem wyjścia do wypracowania stanowiska witalistycznego przez Hansa Driescha były pewne niepodważalne fakty empiryczne, które ustalił on w toku swoich badań eksperymentalnych w dziedzinie embriologii. Należy przy tym zaznaczyć, że eksperymenty Driescha były przeprowadzane na pewnej wybranej grupie organizmów, nadającej się odpowiednio do tego celu (tj. m.in. jeżowiec morski, niem. Seeigel). Poniżej przedstawię dwa kluczowe eksperymenty, które były punktem wyjścia jego badań biologicznych oraz stanowiły inspirację dla dalszych rozważań filozoficznych.


INFORMACJE O AUTORZE

Akademia Ignatianum w Krakowie
Rafał Kupczak
Działalność narzędziowa a "rozumność" i "przedrozumność" człowieka
156 – 166
PDF

Streszczenie

Oficjalna doktryna biologii głosi, że rodowód człowieka obejmuje sekwencję licznych wymarłych już rodzajów i gatunków, które stopniowo przechodziły od poziomu zwierząt (pod względem cech anatomicznych oraz psychologicznych) aż do poziomu człowieczeństwa (hominizacja) i rozumności (sapientyzacja).


INFORMACJE O AUTORZE

Akademia Ignatianum w Krakowie
Pobierz cały numer
1 – 168
PDF
Towarzystwo Doktorantów
Czapskich 4/14
e-ISSN 2082-3916
Uniwersytet Jagielloński
31-110 Kraków
ISSN 2082-419X