Numer 36 (1/2015)
Redaktor: Natalia Anna Michna
Spis treści
Strony
Pobierz
Helmuth Plessner
O społecznych uwarunkowaniach malarstwa współczesnego
7 – 24
PDF
Helmuth Plessner
Socjologiczne obserwacje odnośnie do malarstwa współczesnego
25 – 34
PDF
Karol Chrobak
Ile sztuka mówi o człowieku? Helmutha Plessnera antropologiczno-społeczne analizy twórczości artystycznej oraz jej recepcji
35 – 54
PDF

Słowa kluczowe

awangarda |sztuka |społeczeństwo |emancypacja widzenia

Streszczenie

Tekst stanowi wprowadzenie do dwóch – zamieszczonych w tym numerze – esejów Helmutha Plessnera, stanowiących filozoficzno-społeczną analizę sztuki współczesnej, w tym w szczególności współczesnego malarstwa. Na czoło wysuwa się kwestia identyfikacji procesów społecznych i kulturowych, które od drugiej połowy XIX wieku istotnie wpływają na oblicze sztuki. Podkreślam przede wszystkim znaczenie czterech takich procesów: komercjalizacji, demokratyzacji, subiektywizacji kryteriów estetycznych oraz emancypacji widzenia.


INFORMACJE O AUTORZE

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Sylwia Góra
Sztuka odsłaniania w twórczości Francisa Bacona
55 – 69
PDF

Słowa kluczowe

cielesność |piękno |brzydota |deformacja |przemoc

Streszczenie

Niniejszy artykuł ma na celu przyjrzenie się pracom Francisa Bacona w szerszym kontekście kulturowym i filozoficznym oraz ich zrozumienie. Wpływ innych artystów na twórczość Bacona oraz symbole pojawiające się na jego obrazach pozwalają nam na wysnucie ogólniejszych wniosków związanych z problemami nurtującymi artystów XX wieku. Są nimi: samotność człowieka, opuszczenie go przez Stwórcę, zredukowanie do ciała i tym samym pytanie o miejsce i możliwość istnienia nieśmiertelnej duszy.


INFORMACJE O AUTORZE

Akademia Ignatianum w Krakowie
Helmut Kohlenberger
Vorwort zum Endspiel
71 – 76
PDF

Słowa kluczowe

Kapitalismus als Religion (W. Benjamin) |Kunstreligion |Gesamtkunstwerk 'WeltSpiel das herrische...'

Streszczenie

The article tries to see the modern world, the takeover by “capitalism” as a global technoeconomical system ending the European Middle Ages, trying to re-produce human existence as an “imitation game” (imitating nature). Instead of the rhythm of day and night and genealogical sequence in all traditional cultures European world was in the beginning build up by monastic perseverance in waiting for the coming of eternal life. An underlying fundamentally eschatological unrest survived in mystical sectarian movements subsequently structured accordingly to technologically minded revolutions ending up in an unprecedented power and influence of scientific research. The imagination of an art world which no longer depended on religious symbolism but produced imaginative selfrealization of the artist himself-subsequently followed the Zero Point emergence of mathematico-scientific experience (see for ex. Malewitch 1915 in the wake of Lenin 1917). As a result of this utopian selfreproduction the human existence is drawn into virtuality – reproduced in political correctness, in social controlling of genealogy from cradle to grave following economic interests and programs. All this is advertised as the ultimate realization of freedom in a totally unprecedented social (computerized) art game – totally independent from all too well known “ideological” approaches.


INFORMACJE O AUTORZE

Universität Tübingen, Niemcy
Natalia Anna Michna
Chrystus św. Jana od Krzyża. Salvador Dalí jako ekscentryczny mistyk i postmodernista
77 – 92
PDF

Słowa kluczowe

postmodernizm |Salvador Dalí |św. Jan od Krzyża |surrealizm

Streszczenie

Artykuł stanowi próbę artystycznej i estetycznej analizy dzieła Chrystus św. Jana od Krzyża Salvadora Dalego jako obrazu realizującego główne postulaty estetyki postmodernizmu. Zastosowana perspektywa badawcza ma na celu wyjście poza tradycyjną zależność polegającą na wskazywaniu tego, co postmodernizm przejął od wcześniejszych nurtów awangardowych, w szczególności od surrealizmu. Proponowana odwrócona perspektywa odsyła do innej, wzbogacającej relacji: wskazuje bezpośrednio na to, co surrealizm odkrył i w artystyczny sposób wykorzystał na długo przed nastaniem estetyki postmodernizmu.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Iwona Mikołajczyk
Pragmatyka tytułu w pryzmacie dzieł formistów polskich
93 – 111
PDF

Słowa kluczowe

znaczenie |percepcja |formizm |tytuł |praktyka artystyczna |odbiór sztuki |znak plastyczny

Streszczenie

Artykuł Iwony Mikołajczyk Pragmatyka tytułu artystycznego w kontekście dzieł formistów polskich stanowi kolejną próbę określenia funkcji tytułów stosowanych w praktyce plastycznej. Ujmując problem z punktu widzenia psychofizjologii widzenia i percepcji dzieł formistów, autorka wyodrębniła grupę stanowiącą odniesienie dla znaku plastycznego. W jej obrębie zawarła dzieła, których nazwy wskazują odbiorcy dominantę kompozycyjną: podmiot, przedmiot, scena (temat), genologia czy aspekt estetyczny. Drugą grupę stanowią tytuły pełniące funkcję dopełnienia dla znaku plastycznego, w trzeciej mieszczą się prace, których nazwy prowokują odbiorcę do (re)konstrukcji znaku plastycznego. Przeprowadzona kategoryzacja nie tyle charakteryzuje proces tworzenia, ile raczej wskazuje na rangę tytułu w procesie odbioru dzieła sztuki.


INFORMACJE O AUTORZE

Politechnika Koszalińska
Józef Tarnowski
Heglowsko-platońskie inspiracje pierwszych polskich estetyków akademickich. Część pierwsza: Józef Kremer
113 – 135
PDF

Słowa kluczowe

malarstwo |naturalizm |estetyka |akademizm |heglizm |idealizm |krytyka |realizm |platonizm

Streszczenie

Pierwszy polski akademicki estetyk – Józef Kremer – propagował w swym wydawanym od 1843 roku monumentalnym dziele Listy z Krakowa estetykę heglowską w reinterpretacji platońsko-teistycznej. Praca ta była pierwszym systematycznym wykładem estetyki w języku polskim. Podobnie jak Hegel, Kremer wspierał swymi poglądami estetycznymi sztukę akademicką. Pod wyraźnym wpływem Kremera pozostawał najwybitniejszy krytyk artystyczny tamtego czasu – Lucjan Siemieński, publikujący swe krytyki w krakowskim „Czasie”, a potem młodszy o pokolenie filozof i estetyk warszawski – Henryk Struve, który w latach siedemdziesiątych osiągnął pozycję głównego autorytetu w dziedzinie poglądów na temat sztuki i wartościowania dzieł sztuki, w szczególności dzieł współczesnych.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Gdański
Magdalena Tendera
Człowiek – kultura – samorozwój. Rozważania wokół książki Izabeli Trzcińskiej O duchowości inaczej. Coaching w perspektywie przemian kultury współczesnej
137 – 149
PDF

Słowa kluczowe

duchowość |kultura |samorozwój |coaching |religijność

Streszczenie

Oś artykułu stanowią rozważania nad samorozwojem i duchowością człowieka w kontekście kultury współczesnej i przemian społecznych. Z przemianami w ramach społeczeństwa ponowoczesnego związane są zagadnienia stawiania sobie i realizowania celów przez jednostki. Coaching jako narzędzie samorozwoju i nowych form duchowości, pojawiających się jako reakcja na kryzys instytucji religijnych, jest obecnie bardzo popularny, jednak jego status z punktu widzenia naukowego jest niejednoznaczny. Pretekstem do dyskusji jest książka Izabeli Trzcińskiej O duchowości inaczej. Coaching w perspektywie przemian kultury współczesnej.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Katarzyna Trzeciak
Between Haptics and Kinaesthetics: Body Experience in Some Contemporary Theories of Sculpture
151 – 162
PDF

Słowa kluczowe

sculpture |body |kinaesthetics

Streszczenie

The text deals with the question about the perception of sculpture which is this kind of plastic art in which all human body is engaged in the process of perception.

In Katarzyna Kobro’s and Władysław Strzemiński’s Composition of Space (1931) we can read that sculpture is a way of space organisation. The experience of sculpture is not (as in painting) based on looking or understanding, but on the feeling of spatiotemporal motion.

Oscar Hansen also emphasised the role of psychophysical activity in contact with sculpture and went a step further than Kobro i Strzemiński experiencing the impact on the human body different sculpting materials.

In William Morris’s Notes on Sculpture (1966–1969) sculpture exists only in subjective, corporal way of experience, away from consciousness and discursive association. All those theories and their artistic concretizations redefines the role of the viewer of artifact and extend the Classic concept of sculpture as an art close to the body. In a number of contemporary sculpture this is not the model’s body that is the most important. Rather they deals with viewer’s body which is increasingly drawn into artistic representation.


INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Anna Chęćka-Gotkowicz
Muzyka z polskiej księgarni
163 – 165
PDF

INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Gdański
Anna Kuchta
Recenzja tomu poezji Adama Zagajewskiego Asymetria
167 – 172
PDF

INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Paulina Tendera
Światłoczułość
173 – 179
PDF

INFORMACJE O AUTORZE

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Pobierz cały numer
1 – 186
PDF
Instytut Filozofii
Grodzka 52
e-ISSN 2544-8242
Uniwersytet Jagielloński
31-044 Kraków